Girift Sazı ve Deliklerinin Açkısındaki Sayısal Değerler

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 111 - 128, 25.12.2015

Mehmet Uygun

Öz

Girift sazı "ney" çeşitlerinden olup, kamıştan yapılmış ve ney gibi "başpare" ile üflenen bir müzik aletidir. Osmanlı döneminde Türk Mûsikîsinde ney kadar yaygın olarak üflenen bir saz olmasına rağmen, daha sonraları üflenmesindeki zorluk dolayısı ile bu saza ilgi azalmıştır. Sayısı birkaç kişiyi aşamayan giriftzenler de hayattan geçince nerede ise adı anılmayan bir saz olmuştur. Bu müzik aletinin tekrar kullanıma geçirilmesi için birkaç neyzenin gayretleri olmuşsa da, örnekleri ancak bazı müze ve müzik aleti koleksiyonlarında bulunan giriftlere ulaşmak zor olmuştu. Fakat bulunabilen bu giriftlerden ölçü alınarak yeni giriftler imal edilmeye başlanmıştı. Girift ile ilgilenmeye başladığımızda ney imalinde uygulanan klâsik açkı usulü gibi, giriftin de belirli bir açkı sitemi ile açılmış olması gerektiğini düşünerek bu konuya eğildik. İşte bu araştırmada, bazı müzelerde teşhir edilen giriftlerin delikleri arasındaki mesafelerin matematiksel oranlarını tespit ederek bizden sonrakilerin bu sazı bilimsel anlamda açıp kullanabilmelerine imkân sağlamaya eğildik.

Anahtar Kelimeler

Girift, Ney, Saz Yapımı, Tekke Mûsikîsi

Kaynakça

• Aksoy, B. (1994). Avrupalı Gözüyle Osmanlı. İstanbul: Pan Yayınları.
• Arıkan, S. (1993). III. Selim'in Sır Kâtibi Ahmed Efendi Tarafından Tutulan
• Ruznâme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük (C: I-III). İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Dankoff, R., Kahraman, S. A. ve Dağlı Y. (2006) Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi .(C: I-X), İstanbul: Y.K.Yayınları.
• Devellioğlu, F. ( 1970). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugât. Ankara.
• Ergun, S. N. (1943). Türk Musikîsi Antolojisi (C: I-II). İstanbul.
• Erguner, S. (1996). "Girift". D.İ.A, (C:XIV), s: 84-85, İstanbul.
• Erguner, S. (2002). Ney-Metod. İstanbul.
• Fonton, C. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği (Behar, C.,Çev. ve Yay. Haz.).
• İstanbul: Pan Yayınları. İnal, İ. M. K. (1958). Hoş Sadâ. İstanbul: Maarif Basımevi.
• Kâzım, M.(Uz) (1310). Mûsikî Istılâhâtı. İstanbul.
• Özcan, N. (1996). "Hacı Fâik Bey"(C: XIV). D.İ.A , s: 474, İstanbul.
• Pakalın, O. Z. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (C: I-III).
• İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Süreyya, M. (1996). Sicill-i Osmanî (C: I-IV), (N. Akbayar Yay. Haz.). İstanbul:
• Tarih Vakfı Yayınları. Tayyarzade, A. A. (h.1293). Tarih-i Atâ (C: III). I-V, İstanbul.
• Uzunçarşılı İ. H. , (1977, Ocak). "Osmanlı Zamanında Saralarda Musikî Hayatı",
• Belleten, C: XLI, 161, 109-110 , Ankara: T.T.Kurumu Yayınları. Üngör E. R. (1969). "Kaybolan Çalgılarımız-Girift", Musiki Mecmuası, 244, 4-5.
• Vefik, A. (693/1876). Lehçe-i Osmani (C: II). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Villoteau, G. A. (1826). Description de'l Egypte. (C: I-XX), Paris.