Soyut-Makineler ve Energeia Kavramları Üzerinden Kafka’nın Ceza Kolonisi ve Duchamp’ın Büyük Cam Yapıtlarının Analizi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 29 - 44, 27.10.2017

Atilla Akalın Fulya Beteş

Öz

Bu çalışmada bir edebiyat ürünü olan Franz Kafka’nın Ceza Kolonisi eseri ile
Marcel Duchamp’ın hazır yapıt olarak tanımlanan Büyük Cam adlı eserinin simgesel
yakınlıkları analiz edilmiştir. Franz Kafka’nın Ceza Kolonisi öyküsündeki
Koloni Zabiti ile M. Duchamp’ın Büyük Cam adlı eserinde temsil edilen Bekarlar’ın
özellikle statükonun yeniden üretiminde ısrar eden temsiller olarak tasvir
edilmesinden ötürü, bedeni ve arzuyu kontrol eden düzeneklerin iki önemli metaforu
olduğu öne sürülmektedir. Öncelikle Ceza Kolonisi’ ndeki Koloni Zabiti’nin
hikaye içerisindeki rolüne odaklanıldığında, çoktan ölmüş olan Eski Zabit’in
kurallarına karşı olan obsesyonunun Deleuze ve Guattari’nin soyut-makineler
kavramını karşıladığı görülmektedir. Yani bir çeşit “başka türlü olması mümkünken
o şekilde olan” bir oluşa dikkat çekerek hikayedeki mahkumları etiketleme
makinesinin çözümlemesine ve düzenek (dispozitif) kavramına gönderme yapılmıştır.
İkinci olarak, Duchamp’ın Büyük Cam yapıtı, bir çeşit arzulama makinesi
olarak yorumlanmaktadır. Bu yapıtta Bekarlar’ın arzu-nesnesi olarak tasvir edilen
“kakao” simgesiyle birlikte aslında yaşamsal energeia’sını (enerjisini) yine bir
soyut-makinenin çalışmasına ve işlemesine adadıklarını, bunu yaparken de bir
çeşit karşılıksız aşk temasını ön plana çıkardıkları gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Soyut-makineler, Düzenek, Energeia, Ceza Kolonisi, Büyük Cam

Kaynakça

• Agamben, G. (2011). Dünyevileştirmeler. (B. Parlak, Çev.). İstanbul: Monokl Yayınları.
• Agamben, G. (2012). Dispozitif Nedir?/Dost. (E. Dedeoğlu, Çev.) İstanbul: Monokl Yayınları.
• Bachelor Machines (2012). NYC: The New Museum “Ghosts in the Machines”Exhibition Links. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2012. Erişim Linki: http://235bowery.s3.amazonaws.com/exhibitionlinks/56/GITM_Themes.pdf
• Bourdieu, P. (2006). Sanatın Kuralları. (N. K. Sevil, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Colebrook, C. (2009). Gilles Deleuze. (C. Soydemir, Çev.) İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Deleuze, G., ve Guattari, F. (2003). Kafka: Toward a Minor Literature. London: University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (2008). Ampirizm ve Öznellik. (E. Erbay, Çev.) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Foucault, M. (2006). Hapishanenin Doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.) İstanbul: İmge Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Bilginin Arkeolojisi. (V. Urhan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012). Cinselliğin Tarihi. (H. U. Tanrıöver, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Henderson, L. D. (2011). Duchamp in Context: Science and Technology in the “Large Glass” and Related Works. New Jersey: Princeton University Press.
• Holland, E. W. (2007). Deleuze ve Guattari’nin Anti-Oedipus’u: Şizoanalize Giriş. (A. Utku v M. Erkan, Çev.) İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Hopkins, D. (2004). Dada and Surrealism: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
• Kafka, F. (2016). Ceza Kolonisinde. İstanbul: Can Yayınları.
• Kluitenberg, E. (2012). The Excessive Machine-Body / Body-Machine (Lecture Notes). Erişim Tarihi: 10 Ocak 2012, http://ebookuniverse.net/machine-body-body-machine-pdf-d286874
• May, T. (2000). Postyapısalcı Anarşizmin Siyaset Felsefesi. (R. G. Öğdül, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ökten, K. H. (2012). Heidegger’e Giriş. İstanbul: Agora Yayınevi.
• Parr, A. (Ed.). (2010). The Deleuze Dictionary Revised Edition. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Preus, A. (2007). Historical Dictionary of Greek Philosophy. Maryland: The Scarecrow Press, Inc.
• Revel, J. (2012). Foucault Sözlüğü. (V. Urhan, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Sarup, M. (2010). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm: Eleştirel Bir Giriş. (A.Güçlü, Çev.) İstanbul: Kırk Gece Yayınları. Weinstein, Arnold (1982) Kafka’s Writing Machine: Metamorphosis in the Penal Colony. Studies in 20th Century Literature, 7-1. https://doi.org/10.4148/2334-4415.1112
• Zourabichvili, F. (2011). Deleuze Sözlüğü. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.