Enflasyonun Mali Rasyolar Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2024, , 39 - 57, 01.08.2024

Erdem Saçan

https://doi.org/10.26650/MED.1468635

Öz

Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve önemli artışı olarak tanımlanır ve ekonomik süreçler üzerinde büyük etkilere sahiptir. Bu tanım, olayın sadece yüzeysel bir açıklaması gibi görünse de aslında derinlemesine incelendiğinde, enflasyonun etkileri oldukça karmaşık ve geniş kapsamlıdır. Enflasyon, işletme bilançosundaki varlık ve kaynakların reel değerlerinde azalmaya neden olurken, gelir tablosundaki nominal değerler üzerindeki değişiklikler gerçek performansın doğru bir şekilde yansıtılmasını engeller. Özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde, işletmelerin finansal performansı ve istikrarı ciddi şekilde tehlikeye girebilir. Ancak unutmamak gerekir ki, enflasyonun etkileri sektöre, işletmeye ve ekonomik koşullara göre değişkenlik gösterebilir. Finansal tabloların enflasyonun etkisinden arındırılarak sunulması bilgilerin daha tutarlı ve güvenilir olmasını sağlar, bu da finansal tablo kullanıcılarının daha doğru kararlar almaları açısından önemlidir. Enflasyonun finansal tablolar üzerindeki olumsuz etkilerini gidermek için “kısmi düzeltme yöntemleri” ve “kalıcı düzeltme yöntemleri” olmak üzere iki uygulama kullanılmaktadır. Bu çalışma, enflasyonun etkilerine karşı kullanılan uygulamaları ele almakta ve konuyla ilgili birtakım öneriler sunmaktadır . Araştırmada, 2016 Q2 - 2023 Q3 dönemleri arasındaki 3’er aylık çeyrek dönemler halinde toplam 30 döneme ait Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören imalat sektöründeki işletmelerin mali rasyoları incelenerek, enflasyonun likidite, finansal yapı, devir hızı ve kârlılık oranları üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Enflasyonun bazı mali rasyolar üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkileri olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular, enflasyonun mali rasyolar üzerindeki etkilerini anlamak ve analiz etmek, işletmelerin doğru kararlar almasına ve finansal durumlarını daha iyi değerlendirmelerine yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Enflasyon Muhasebesi, Finansal Tablolar

Effect of Inflation on Financial Ratios: A Research in the Manufacturing Sector Traded in Borsa Istanbul

Öz

Inflation is defined as a continuous and significant increase in the general price level, and it has profound effects on economic processes. Although this definition might seem like a superficial explanation of the phenomenon, a deeper examination reveals that the effects of inflation are quite complex and extensive. Inflation decreases the real values of assets and liabilities on the balance sheet, whereas changes in nominal values on the income statement prevent an accurate reflection of actual performance. In particular, during periods of high inflation, financial performance and business stability can be severely jeopardised. However, it is important to remember that the effects of inflation can vary depending on the sector, individual business, and economic conditions. Presenting financial statements adjusted for the effects of inflation ensures that the information is more consistent and reliable, which is crucial for users of financial statements to make more accurate decisions. To mitigate the adverse effects of inflation on financial statements, two approaches are employed: “partial adjustment methods” and “permanent adjustment methods.” This study discusses the practises used against the effects of inflation and offers suggestions on the subject. In this research, the financial ratios of companies in the manufacturing sector that traded on Borsa Istanbul (BIST) for a total of 30 periods in three-month quarters between the 2016Q2 and 2023Q3 periods were examined, and the effects of inflation on liquidity, financial structure, turnover rate, and profitability were examined. Their effects on rates were analysed. It was found that inflation has statistically significant effects on some financial ratios. These findings can help in understanding and analysing the effects of inflation on financial ratios, assisting businesses in making informed decisions and better evaluating their financial positions.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Inflation Accounting, Financial Statements

Kaynakça

• Açık, S. (2006). Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerini Giderici Bir Tedbir Olarak Enflasyon Muhasebesi ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345-360. google scholar
• Agha, S. R. (2019). How the Economic Inflation Affects the Financial Statement. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 6(6), 526-539. google scholar
• Altınışık, İ. (2004). Enflasyonun İşletmeler Üzerindeki Etkisi ve Bu Etkileri Gidermeye Yönelik Yöntemler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 7(1-2), 119-136. google scholar
• Ata, F. İ. (2023). Enflasyonun İşletmelerin Varlık ve Finansal Yapılarına Etkisi: BİST 30 Analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 18(72), 526-546. google scholar
• Arzova, S. B., ve Şahin, B. Ş. (2022). Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Süreçleri ve Enflasyon Muhasebesinin Finansal Tablolara Etkisi. Mali Cözüm Dergisi, 32(170), 13-31. google scholar
• Asuquo, A. I., et al. (2017). Effect of İnflation Accounting on Business İncome Measurement of Quoted Manufacturing Companies in Nigeria. Imperial Journal of Interdisciplinary Research, 3(1), 1886-1894. google scholar
• Bilici, N. (2003). Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkilerini Azaltmak İçin Türkiye’de Uygulanan Önlemler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1-2), 65-85. google scholar
• Gökçen, G. (2004). Enflasyonun Mali Tablolar Analizine Etkileri. Mali Çözüm Dergisi, 69, 14-25. google scholar
• Hussein, A. L. A. M., Mohsin, A. L. A. O. M., and Hussein, L. M. A. (2024). The Impact of Inflation on Financial Statement Data. World Economics and Finance Bulletin, 30, 151-161. google scholar
• Ilter, C. (2012). Exploring The Effects of Inflation on Financial Statements Through Ratio Analysis. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2186707 27.02.2024 google scholar
• Kantar, M., A., Abar, ve H., Öndeş, T. (2021). Enflasyonun İşletmelerin Finansal Oranlarına Etkisi: BİST İmalat Sektöründe Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (90), 1-18. google scholar
• Keleş, D. (2015). TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama Standardı Çerçevesinde Finansal Tabloların Düzeltilmesi ve Finansal Analiz Sonuçları Üzerine Etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 31-52. google scholar
• Köroğlu, Ç. ve Uçma, T. (2005). Enflasyonun Mali Tablolar Üzerine Etkisi Ve Enflasyon Düzeltmesinin İşletmelere Uygulanması. Mevzuat Dergisi, 90, 1-14. google scholar
• Mbambo, M. A. (2020). Effects of Inflation Accounting on The Financial Performance of Retail Stores in Kwazulu-Natal, South Africa Master of Accountıng (Financial) Degree, Durban University of Technology. google scholar
• Özdemir, F. S., ve Arslan, S. (2007). Enflasyon Muhasebesinde Kullanılan Yöntemlerin Karşılaştırılmalı Analizi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 87-104. google scholar
• Özkan, T., (2005). Enflasyon Muhasebesi Uygulamasının Firmaların Finansal Yapıları Üzerine Etkileri. Muhasebe ve Denetime Bakış, (15), 49-72. google scholar
• Riordan, D. A., and Riordan, M. P. (2009). Inflation and Financial Statement Analysis in The İnternational Accounting Classroom. Journal of Teaching in International Business, 20(2), 174-187. google scholar
• Saçan, E. (2014). Türkiye’de Bankacılar Açısından Gerçeğe Uygun Değer Muhasebesinin Yaşanan Finansal Krizlerdeki Rolü. Mali Çözüm Dergisi, 24(126), 57-79. google scholar
• Saçan, E. (2018). Türk Vergi Mevzuatında Şirketlerin Vergiden Kaçınma Stratejileri. Vergi Dünyası, 37(441), 44-54. google scholar
• Shamsadini, H., Bekhradi Nasab, V., and Mulla, J. R. (2022). The Moderating Effect of The Inflation on The Relationship between Asset Revaluation and the Financial Statements of Companies Listed on the Tehran and Bombay Stock Exchanges. Iranian Journal of Accounting, Auditing and Finance, 6(2), 53-68. google scholar
• Stojanova, P., Popovski, N., and Petreska, L. (2022). Financial Reporting in Terms Of Inflation Accounting. International Dialogue: East-West, 9(1), 129-137. google scholar
• Tamimi, O., and Orban, I. (2020). Hyperinflation and Its Impact on The Financial Results. Intellectual Economics, 15(1), 5-16. google scholar
• Tekşen, Ö., ve Atay S. (2004). Vergi Hukuku Açısından Enflasyon Muhasebesinin Finansal Tablolara Etkileri. Sayıştay Dergisi, (55), 41-52. google scholar
• Türel, A., ve Saçan, E. (2020). Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi Düzenlemesi ve Vergi Disiplini. Vergi Sorunları Dergisi, 43(379), 9-17. google scholar
• Wang, Y., Ji, Y., Chen, X., and Song, C. (2014). Inflation, Operating Cycle, and Cash Holdings. China Journal of Accounting Research, 7(4), 263-276. google scholar
• Varol, N. (2022). Inflation Accounting in Terms of Tax Legislation And Accounting Standards in Turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (93), 19-30. google scholar
• Yenisu, E. (2022). Enflasyonun Finansal Tablolara Etkisi ve Enflasyon Muhasebesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), 717-741. google scholar