İhracat Firmalarında Riskten Korunma Aracı Olarak Türev Ürünlerin Kullanımı

Yıl 2020, Sayı: 62, 11 - 22, 06.04.2020

Nermin Çıtak Fatma Kurt

Öz

İhracat,uluslararası ekonomik ilişkilerin artması ve teknolojide yaşanan gelişmelerle birlikte ticari hayatın vazgeçilmez bir unsure haline gelmiştir. İşletmeler, farklı pazarlara yönelerek riski dağıtmak, satışlarını arttırmak ve dolayısıyla kazançlarını maksimize etmek gayesiyle ihracata yönelmektedir. İşletmelerin ihracat işlemleri süresince karşı karşı yakaldığı risklerden biri de finansal risk olup, ihracat firmaları finansal riskleri minimize etmek ya da ortadan kaldırmak gayesiyle türev ürünlerden faydalanmaktadır. Bu çalışmada, ihracat firmalarının türev ürünleri riskten korunma aracı olarak kullanım düzeyleri, hangi finansal riske karşı hangi türev ürünleri kullandıkları incelenmiştir. Çalışma sonucunda; ihracat firmalarının, türev ürünleri riskten korunma aracı olarak kullandıkları, en çok kur riskine karşı forward sözleşmeleri tercih ettikleri ve neredeyse tamamının türev araçları muhasebe kayıtlarına riskten korunma muhasebesi kapsamında aktardığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, türev ürünler, finansal riskten korunma aracı

The Usage of Derivatives as a Hedging Instrument for Export Companies

Öz

Export has become an indispensable element of business life due to the growth of international economic relations and developments in technology. Companies tend to export to different markets to distribute their risk, increase their sales, and maximize their earnings. Financial risk is one of the risks faced by businesses during export transactions. Therefore, export companies benefit from derivative products to minimize or eliminate their financial risks. In this study, to what extent derivative products are used as hedging instruments, which derivative products are used against what kind of financial risks, and how these derivative products are treated in accountancy are examined. Consequently, if export companies use derivative products as hedging instruments, they prefer forward transactions against currency risks, and they keep company records within the scope of hedge accounting. 

Anahtar Kelimeler

Export, derivatives, hedging instruments

Kaynakça

• Adıgüzel, H. ve Altıok Yılmaz, A. (2015). Türev ürünlerin finansal riskten korunma aracı olarak uluslararası muhasebe standartları kapsamında muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm Dergisi, 3(131), 16–31.
• Aydın, N., Başar, M. ve Coşkun, M. (2010). Finansal yönetim. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Başoğlu, U., Ceylan, A. ve Parasız, İ. (2001). Finans teori, kurum ve araçlar. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Bayraktaroğlu, A., Sarı, B. ve Heybeli, B., (2012). İşletmelerin finansal risk yönetiminde türev ürün kullanımlarına ilişkin bir saha araştırması: Denizli ili örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 11–21.
• Berk, N. (2010). Finansal yönetim. İstanbul: Türkmen Yayınevi.
• Breadley, R. A., Myers S. C. ve Marcus A. J. (2007). İşletme finansının temelleri (5. bs.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Boztosun, D., Aksoylu S., Altunışık, F., Baraz E. H. ve Aksoy, B. (2016). Dış ticaret yapan firmaların finansal risk yönetiminde türev ürün kullanım düzeylerinin incelenmesi: Kayseri ili örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 530–539.
• Ceylan, A. ve Korkmaz,T. (2014). Finansal teknikler (8.bs.). Bursa: Ekin Yayınevi. Chambers, N., (2012). Türev Piyasalar. 4. İstanbul: Beta Yayınları.
• Sabuncu, B. ve Çakır, M. H. (2015). Riskten korunma aracı olarak türev ürün kullanımı. The Journal of Academic Social Science, 268–288.
• Ege, İ. ve Delice G., (2015). Uluslararası finans teori, politika ve uygulama. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Gokhale, J. B.(2004). Hedge to arrive contracts: Futures or forwards. Dark Law Review, 53(1), 55–132.
• Gould, M. (2018). Internatinal marketing. Salem Press Enyclopedia. Hull, J. C. (2018). Options, futures and other derivatives. New York, NY: Pearson Education. İhracat Yönetmeliği.
• Jordan, D. R. (2018). Finance. Salem Press Encylopedia.
• Karahan, K. (2002). Uluslararası muhasebe standartları kapsamında finansal araçların mali tablolarda gösterimi ve değerlemesine ilişkin esaslar. Yeterlilik Etüdü. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Muhasebe Standartları Dairesi.
• Kaygusuzoğlu, M. (2011). Finansal türev ürünlerden forward sözleşmeleri ve muhasebe işlemleri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 137–149.
• Kolb, R. W., & Overdahl, J. A. (2010). Financial derivatives: Pricing and pricing and risk menagement. Habokon, N.J: Wiley. Konuralp, G. (2001). Sermaye piyasaları, analizler, kurumlar ve portföy yönerimi. İstanbul: Alfa Yayınları. Martinkute-Kauline, R. (2013). Sensitivty of option contract. Business: Teory&Practise, 14(2), 157–165.
• Meder Çakır, H. ve Sabuncu, B. (2016). Riskten korunma amaçlı türev araçların türkiye muhasebe standartları kapsamında muhasebeleştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 121–137.
• Mihajlovic, L. S., & Zdravkovic L. (2016). Forward, future and option on stock exchange market. Journal of Process Management-New Technologies, 4(3), 50–56.
• Nelson, Carl A. (2015). Import export-how to get started in international trade ( 2nd eds.). New York, NY: McGraw-Hill Inc.
• Nurcan, B. (2005). Türev piyasası işlemlerinin vergilendirilmesi ve örnek ülke uygulamaları (Uzmanlık Yeterlilik Tezi) T.C. Merkez Bankası, Ankara.
• Önce, S. (1995) Türev ürünlerin muhasebe sorunları ve bankalar için muhasebeleştirme şekilleri. Eskişehir: Türkiye Bankalar Birliği.
• Özince, E. (2006). Finansal sektörde türev piyasalar.TBB ve IIF İşbirliğinde Gerçekleşen Konferans. İstanbul: TBB.
• Parlakkaya, R. (2005). Finansal türev ürünler ile mali risk yönetimi ve muhasebe uygulamaları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Pirtini, S. ve Melemen M. (2004). İhracat uygulamaları pazarlama yönlü bir yaklaşım. İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Rasthy, J. (2017). Interest rate swaps: Simplified accounting for a perfect fair value hedge. The CPA Journal, 87(11), 42–47.
• Saltoğlu, B. (2017) Türev araçlar, piyasa ve risk yönetimi-sermaye piyasası lisanslama sınavları çalışma kitabı. İstanbul: Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu. Selvi, Y. (2000). Türev ürünlerin muhasebeleştirilmesi. İstanbul: ARC Yayınclık.
• Selvi, Y., Türel, A., Yılmaz M. K. ve Kurun E. (2007). Türev ürün sözlesmelerinin reel sektör sirketleri tarafından kullanımı ve riskten korunma muhasebesi açısından degerlendirilmesi: İMKB-100 sirketleri üzerine bir inceleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 9(4), 61–72.
• Sevil, G. (2001). Finansal risk yönetimi çerçevesinde piyasa volatilitesinin tahmini ve portföy var hesaplamaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Shin, H. S. (2004). Derivatives accounting and risk management. London, UK: Risk Books.
• Sola, H., ve Ersan J. (2018). Finansal riskten korunma muhasebesi yeni finansal araçlar standardı, TMS 39 ve TFRS 9 karşılaştırması. Sinerji Avrupa Finansal Danışmanlık Eğitim Notları. TFRS 9: Finansal Araçlar. TMS 39: Finansal Araçlar: Muhasebe ve Ölçme.
• Türko, M. (2002). Finansal yönetim. İstanbul: Alfa Yayınları. Whaley, R. E. (2006). Duravites: Markets, valuation and risk menagement. Hoboken, NJ: Wiley.
• Yılmaz, E. ve Aslan T., (2016). Finansal risklerin yönetilmesinde türev ürünlerin kullanımı, Borsa İstanbul (BİST) 100 endeksi’ndeki şirketler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırma Dergisi, 8(1), 663–678.
• Yücel, A. T., Mandacı P. E. ve Kurt G. (2007). İşletmelerin finansal risk yönetimi ve türev ürün kullanımı: İMKB 100 endeksinde yer alan işletmelerde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 36, 106–115.
• (Çevrimiçi) http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html (Çevrimiçi)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK ) www.tuik.gov.tr, 02.11.2018.