Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sistemleri: Sistematik Bir Literatür İncelemesi ve İçerik Analizi

Yıl 2020, Sayı: 62, 37 - 50, 06.04.2020

Sanan Jumshudlu , Nergis Nalan Yakar

Öz

Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesi ile küreselleşen ekonomide bilgi en büyük güç haline gelmiştir. İşletmeler bilginin önemini anlamış ve rekabet üstünlüğü sağlamak için yatırımlarını bu doğrultuda şekillendirmişlerdir. Bilginin işletme için anlamlı olması ve etkin kullanılabilmesi için bilginin işlenmesi gerekmektedir ki, burada bilgi sistemleri devreye girmektedir. Bu çalışmada, işletmelerin başarısı için hayati önem taşıyan muhasebe bilgi sistemi ve ülkeler için hem ekonomik hem de sosyal açıdan büyük önem taşıyan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ’ler) ile ilgili teorik bilgiler verildikten sonra KOBİ’lerde muhasebe bilgi sistemleri hakkında yapılmış akademik çalışmalar içerik analizi ile incelenmiş ve sonuçlar ve öneriler ortaya konmuştur. Bu çalışma kapsamında incelenen makaleler (43 çalışma), ilgili çalışmaların son yıllarda arttığını ve genellikle anket çalışması yapıldığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, muhasebe bilgi sistemi, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (kobi’ler), sistematik literatür incelemesi, içerik analizi

Accounting Information Systems in Small And Medium Sized Enterprises: A Systematic Literature Review and Content Analysis

Öz

Nowadays, with the rapid development of technology, information has become the biggest power in the globalizing economy. Businesses have understood the importance of knowledge and shaped their investments in this direction to provide a competitive advantage. For the information to be meaningful and effective, it is necessary to process the information in which information systems are involved. In this study, after giving theoretical information about accounting information systems which are vital for business success, and Small and Medium Sized Enterprises (SMEs), which are economically and socially important for every country, content analysis has been conducted in the academic papers about accounting information systems in SMEs, and results and recommendations were presented. Papers (43 articles) show that the number of related studies have increased in recent years and usually a questionnaire method was applied.

Anahtar Kelimeler

Information, Accounting Information System, Small and Medium Sized Enterprises (SMEs), Systematic Literature Review, Content Analysis

Kaynakça

• Ackoff, R. (1989). From data to wisdom. Journal of Applied Systems Analysis, 16, 3–9.
• Ali, C. (2003). İşletmelerde finansal yönetim (8. bs.). İstanbul: Ekin Kitabevi. Baškarada, S., & Koronios, A. (2013). Data, information, knowledge, wisdom (DIKW): A semiotic theoretical and empirical exploration of the hierarchy and its quality dimension. Australasian Journal of Information Systems, 18(1), 5–24.
• Bellinger, G., Castro, D., & Mills, A. (2004). From data to wisdom. Journal of Applied Systems Analysis, 16(1), 3–9.
• Ceran, Y. ve Bezirci, M. (2011). Pazarlama bilgi sistemi - muhasebe bilgi sistemi ilişkisine stratejik bir yaklaşım: Stratejik pazarlama muhasebesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 103–115.
• Duan, Y., Shao, L., Hu, G., Zhou, Z., & Lin, Z. (2017). Specifying architecture of knowledge graph with data graph, information graph, knowledge graph and wisdom graph. 2017 IEEE 15th International Conference on Software Engineering Research, Management and Applications (SERA), 327–332.
• Ekergil, V. (2016). İşletme fonksiyonları. Ankara: Anadolu Üniversitesi. Ertaş, F. C. (2016). Muhasebe bilgi sistemi ve organizasyonu (4. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev., 5.bs). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güney, S. ve Özyiğit, H. (2015). Muhasebedeki verilerin yönetimde kullanılması ve elektronik muhasebe verilerinin yönetim kararlarına rtkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 279–297.
• İpçioğlu, İ. ve Erdoğan, Z. (2005). İşletme stratejisinin belirlenmesinde bilgi yönetimi altyapısının analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 89–112.
• Kamu Gözetimi Kurumu. (2018). Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve. 27 Ekim 2018 tarihli ve 30578 sayılı Resmi Gazete. Erişim adresi: https://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/10239/TMS/TFRS-2020-Seti
• Liew, A. (2013). Data, information, knowledge, intelligence, wisdom and their interrelationships. Business Management Dynamics, 2(10), 49–62.
• Peker, A. (1988). Modern yönetim muhasebesi. İstanbul: Fatih Yayınevi. Romney, M. B., & Steinbart, P. J. (2015). Accounting information systems (13th eds.). Harlow: Pearson Education Limited.
• Şahin, M. (2007). İşletme bilgi sistemi (5. Bbs.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Ülgen, H. ve Mirze, S. K. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Yazıcı, N. (2010). Bir bilgi sistemi olarak muhasebenin Kobi’lerin yönetim kararlarına etkisi: Erzurum araştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47, 202–212.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akgün, A. İ. ve Kılıç, S. (2013). Muhasebe bilgi sisteminin işletme yönetiminin etkinliği üzerindeki etkisi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Yönetim ve Ekonomi,20(2), 21–36.
• Aktürk, A. (2014). Otel işletmelerinde muhasebe bilgi sistemini etkileyen güncel gelişmeler (Current events that affect accounting information system in hotels). Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 14(43), 107–123.
• Alagöz, A. ve Ortakarpuz, M. (2018). Muhasebe bilgi sisteminde kurumsal bilgelik anlayışı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (77), 1–25.
• Alagöz, A., Öge, S. ve Koçyiğit, N. (2013). Muhasebe bilgi sistemi ve karar destek sistemleri ilişkisinin yönetsel karar alma faaliyetlerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 27–40.
• Alagöz, A., Zerenler, M. ve Yılmaz, B. (2006). Konya ilinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerde muhasebe-finans bilişim sistemleri kullanımının örgütsel verimliliğe etkileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(12), 273–291.
• Atmaca, M. ve Akar, E. (2016). İşletmelerde muhasebe bilgi sisteminin etkinliğinin değerlendirilmesi üzerine Çanakkale ilinde bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 11(1), 146–164.
• Bağlıoğlu, A., Demir, Ö. ve Tanyıldızı, İ. (2018). Elâzığ ilindeki KOBİ’lerin maliyet ve yönetim muhasebesi sistemlerinin CHAID analizi ile incelenmesi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD), 7(13), 77–103.
• Bayraktaroğlu, H., Sarıtaş, A. ve Kalkan, A. (2015). KOBİ’lerde yöneticilerin muhasebe bilgi sistemini kullanım düzeylerinin araştırılması: Burdur ilinde bir uygulama. Finans Politik& Ekonomik Yorumlar Dergisi, (606), 9–22.
• Bekçi, İ. ve Ömürbek, V. (2007). Bilgi teknolojilerinin muhasebe bilgi sistemi uygulamalarına etkisi ve “Konya gıda sektörü üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 56(2), 95–120.
• Ceran, Y. ve Yıldız, A. (2018). Otel yönetiminde muhasebe bilgi sistemi ve pazarlama bilgi sisteminden yararlanılarak stratejik pazarlama kararlarının alınması: X otel işletmesinde bir uygulama. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 112–129.
• Dalğar, H., Tekşen, Ö. ve Tugay, O. (2014). Üretim işletmelerinde muhasebe bilgi sistemi kullanımının incelenmesi: Batı Akdeniz bölgesi araştırması. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 13(41), 49–67.
• Dede, A. (2019). Muhasebe bilgi sisteminden elde edilen bilgilerin yorumlanma düzeyi ile yönetim kararlarına etkisi üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 6(32), 143–154.
• Demir, Ö. ve Gül, M. (2015). Üretim yapan KOBİ’lerde karar sürecine muhasebe bilgi sisteminin etkileri: TRB1 bölgesinde yapılan bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 171–192.
• Demir, Ö. ve Tanyıldızı, İ. (2018). Üretici KOBİ’lerde muhasebe bilgi sisteminin farkındalığı: Elâzığ ilinde yapılan bir uygulama. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 5(2), 137–162.
• Demir, Ö. ve Tanyıldızı, İ. (2017). Muhasebe kültüründe etik değerlerin etkisinin CHAID analizi ile incelenmesi: Elâzığ ilinde yapılan bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 193–214.
• Demir, Y. ve Coşkun, D. (2009). Finansal bilgi sisteminin işletmelerin yönetim fonksiyonu üzerine etkisi: Aydın ili örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 1–21.
• Deniz, M. B. ve Çukacı, Y. C. (2018). Muhasebe bilgi sistemi bağlamında çevre muhasebesinin Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) açısından değerlendirilmesi ve bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 70–93.
• Dereköy, F. ve Kalmış, H. (2013). Hastanelerde performans ölçümünün muhasebe bilgi sistemiyle ilişkilendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (58), 139 - 160.
• Dinç, E. ve Karakaya, A. (2014). Muhasebe bilgi sistemi ve kurumsallaşma düzeyi arasındaki ilişki’ye yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 21–50.
• Dinç, E. ve Varıcı, İ. (2008). Muhasebe bilgi sisteminin kurumsallaşma düzeyine etkisi: sanayi işletmeleri üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 67–85.
• Esmeray, A. ve Dağlı, Ö. B. (2017). Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) muhasebe bilgi sistemi: Kayseri’de faaliyet gösteren işletmeler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 748–769.
• Gündoğmuş, E. ve Köroğlu, Ç. (2016). Pazarlama bilgi sistemi ile muhasebe bilgi sistemi arasındaki ilişkinin stratejik pazarlama muhasebesi açısından incelenmesi: X otel işletmesinde uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 16(50), 1–20.
• Güner, M. ve Kurnaz, E. (2019). Muhasebe bilgi sisteminin kurumsal yönetim uygulamalarına etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 297–313.
• Güngörmüş, A. H. (2019). Küçük ve orta ölçekli işletmelerin bağımsız denetime yaklaşımlarını etkileyen faktörler: İlgili literatür kapsamında bir derleme çalışması. Muhasebe, Finans ve Denetim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 57–72.
• Hacıhasanoğlu, T. ve Erdoğan, A. (2019). KOBİ’lerde kurumsallaşma düzeyinin muhasebe bilgi sistemi üzerine etkisi: İstanbul’da faaliyet yürüten imalatçı KOBİ’ler üzerine bir araştırma. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 79–102.
• Hatunoğlu, Z., Akpınar, Y. ve Çelik, A. (2013). KOBİ’lerin yönetiminde muhasebe bilgi sisteminin önemi: Gaziantep ve Kahramanmaraş örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 307– 322.
• Kaderli, Y. ve Köroğlu, Ç. (2014). İşletmelerde muhasebe bilgi sistemi ile kurumsal yönetim anlayışı arasındaki ilişki. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 21–38.
• Kalmış, H. ve Dalgın, B. (2010). Muhasebe bilgilerinin karar almada kullanımının önemi ve Çanakkale’de faaliyet gösteren sanayi işletmelerinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (46), 112–128.
• Karahan, A. (2019). Muhasebe bilgi sistemi kullanımının örgütsel performansa etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(3), 61–80.
• Kaygusuzoğlu, M. ve Uluyol, O. (2011). İşletme yöneticilerinin muhasebe bilgilerini kullanım düzeyinin araştırılması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 297–320.
• Koşan, L. (2011). Muhasebe bilgi sisteminin konaklama işletmeleri açısından önemi: Bir olay çalışması. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 119–133.
• Köse, Y. (2009). KOBİ’lerde finansal raporlamanın amaçları ve muhasebe bilgilerinin kullanım düzeyine ilişkin Batı Karadeniz araştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (41), 114–121.
• Mizrahi, R. (2011). KOBİ’lerde muhasebe bilgi sisteminin etkin kullanımı üzerine bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi,3(2), 307–316.
• Öz, Y. ve Yavuz, H. (2015). İşletme yönetiminin aldığı kararlarda muhasebe bilgi sisteminin etkisi ve önemi: Küçük ve orta ölçekli işletmelerde bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 227-–246.
• Özkan, A., Koç, F. Ö. ve Çiğdem, İ. (2013). Hastanelerde muhasebe bilgi sistemi etkinliği: İç Anadolu Bölgesinde faaliyet gösteren hastaneler üzerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 1–22.
• Tekşen, Ö. ve Kalkan, Y. (2012). Yönetim kararlarında muhasebe bilgi sisteminin etkisi: Batı Akdeniz Bölgesi’nde faaliyette bulunan mermer işletmeleri zerine bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 14(1), 127-142.
• Türk, D., Aygen, F. ve Yıldız, Ş. (2009). Muhasebe departmanında bilgi yönetimi: Sakarya örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (44), 236–250.
• Yardımcıoğlu, M. (2006). Muhasebe departmanından elde edilen bilgilerin işlevi ve önemi: Kahramanmaraş tekstil sektöründe bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 71–108.
• Yazıcı, N. (2010). Bir bilgi sistemi olarak muhasebenin kobi’lerin yönetim kararlarına etkisi: Erzurum araştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (47), 202–212.
• Yereli, A. N. (2007). Muhasebe bilgi sistemlerinin risk yönetimine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 7(23), 15–32.
• Yıldız, F. ve Eskin, İ. (2012). Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre KOBİ’lerin muhasebe bilgi sisteminin değerlendirilmesi. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (MÜSBİD), 4(2), 61–69.
• Yılmazer, Ö. ve Erdem, Ö. (2019). Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’lerin) yönetiminde muhasebe bilgi sisteminin yeri ve önemi: Ankara tekstil işletmeleri örneği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(2), 184–215.
• Yürekli, E. (2017). KOBİ’lerde Yönetim ve maliyet muhasebesinin stratejik karar alma üzerine etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (73), 137–168.