Doğu Akdeniz Bölgesinden Avlanılan Çeşitli Balık Türlerinin Kas Dokularında Bazı Pestisit Kalıntılarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 10 - 19, 31.01.2020

Cengiz Korkmaz Özcan Ay Gülhan Temel Cahit Erdem

Öz

Dünya’da balık tüketiminin insan
sağlığı üzerine olumlu etkileri her geçen gün daha fazla anlaşılmaktadır.
Balıketi içerdiği eikosapentaeonikasit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA)
gibi omega-3 yağ asitlerinin varlığı nedeniyle aritmi, plazma trigliserid
düzeylerinin düşürülmesi, trombozun önlenmesi ve kalp hastalıkları riskini
azaltmada kilit rol oynamaktadır. Fakat balıklar bulundukları ortamın
özelliklerinden dolayı aynı zamanda kirleticilerin insanlara kadar ulaşmasında
da büyük rol oynamaktadırlar. Bu kirleticilerin basında pestisitler
gelmektedir. Gıdalarda ki pestisit kalıntılarının, ölüm ile sonuçlanan direk
toksik etkilerinin yanı sıra, insanlarda yarattığı sağlık sorunlarının başında
kanser hastalığı gelmektedir. Kanser hastalığı tüm dünyada kamu sağlığını
tehdit eden en büyük sorunlardan biri olup, bizim gibi gelişmekte olan
ülkelerde ölüm nedenlerinin ikinci sırasında yer almaktadır. Bu sebeplerden
özellikle gıda maddelerinin toksik madde kalıntılarının rutin olarak gözlenmesi
ve bilimsel bir bakış açısı ile tespit edilerek kanserojenik potansiyellerinin
belirlenmesi hem insani ve toplumsal açıdan, hem de ülkelerinin ekonomik
kayıplarının önlenmesi açısından giderek önem kazanmaktadır. Bu nedenle
çalışmada Doğu Akdeniz bölgesinde
bulunan altı istasyondan (Taşucu, Erdemli, Mersin merkez, Karaduvar,
İskenderun, Hatay) 2018 yılı Mart – Mayıs ayları arasında avcılık ile temin
edilen Mullus barbatus, Solea solea, Diplodus sargus, Scomber
japonicus, Sarda sarda, Pagrus pagrus, Saurida undosquamis, Trachurus
mediterraneus, Boops boops, Mugil cephalus, ve Sardina
pilchardus türlerinin kas dokularında 223 çeşit pestisit kalıntısının
tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda içerisinde
Asetoklor, Karbosülfan, Klorprifos, DDT ve matabolitleri, Dieldrin, Endosülfan,
Atrazin, HCH, Heptaklor, Disülfoton gibi yaygın kullanılan pestisitlere ek
olarak tüm pestisitlerin deteksiyon limitinin (>0.01 ppm) altında bulunduğu
ve tüketimlerinin insan sağlığı açısından risk taşımadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Pestisit, Balık, Kirlilik

Destekleyen Kurum

Mersin Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

2018-3-AP4-3087

Doğu Akdeniz Bölgesinden Avlanılan Çeşitli Balık Türlerinin Kas Dokularında Bazı Pestisit Kalıntılarının Belirlenmesi

Öz

Dünya’da balık tüketiminin insan sağlığı üzerine olumlu etkileri her geçen gün daha fazla anlaşılmaktadır. Balıketi içerdiği eikosapentaeonikasit (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) gibi omega-3 yağ asitlerinin varlığı nedeniyle aritmi, plazma trigliserid düzeylerinin düşürülmesi, trombozun önlenmesi ve kalp hastalıkları riskini azaltmada kilit rol oynamaktadır. Fakat balıklar bulundukları ortamın özelliklerinden dolayı aynı zamanda kirleticilerin insanlara kadar ulaşmasında da büyük rol oynamaktadırlar. Bu kirleticilerin basında pestisitler gelmektedir. Gıdalarda ki pestisit kalıntılarının, ölüm ile sonuçlanan direk toksik etkilerinin yanı sıra, insanlarda yarattığı sağlık sorunlarının başında kanser hastalığı gelmektedir. Kanser hastalığı tüm dünyada kamu sağlığını tehdit eden en büyük sorunlardan biri olup, bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde ölüm nedenlerinin ikinci sırasında yer almaktadır. Bu sebeplerden özellikle gıda maddelerinin toksik madde kalıntılarının rutin olarak gözlenmesi ve bilimsel bir bakış açısı ile tespit edilerek kanserojenik potansiyellerinin belirlenmesi hem insani ve toplumsal açıdan, hem de ülkelerinin ekonomik kayıplarının önlenmesi açısından giderek önem kazanmaktadır. Bu nedenle çalışmada Doğu Akdeniz bölgesinde bulunan altı istasyondan (Taşucu, Erdemli, Mersin merkez, Karaduvar, İskenderun, Hatay) 2018 yılı Mart – Mayıs ayları arasında avcılık ile temin edilen Mullus barbatus, Solea solea, Diplodus sargus, Scomber japonicus, Sarda sarda, Pagrus pagrus, Saurida undosquamis, Trachurus mediterraneus, Boops boops, Mugil cephalus, ve Sardina pilchardus türlerinin kas dokularında 223 çeşit pestisit kalıntısının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda içerisinde Asetoklor, Karbosülfan, Klorprifos, DDT ve matabolitleri, Dieldrin, Endosülfan, Atrazin, HCH, Heptaklor, Disülfoton gibi yaygın kullanılan pestisitlere ek olarak tüm pestisitlerin deteksiyon limitinin (>0.01 ppm) altında bulunduğu ve tüketimlerinin insan sağlığı açısından risk taşımadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Pestisit, Balık, Kirlilik

Proje Numarası

2018-3-AP4-3087

Kaynakça

• Arisekar, U., Shakila, R.J., Jeyasekaran, G., Shalini, R., Kumar, P., Malani, A.H., Rani, V., (2019). Accumulation of organochlorine and pyrethroid pesticide residues in fish, water, and sediments in the Thamirabarani river system of southern peninsular India. Environmental Nanotechnology, Monitoring & Management 11, 100194.
• Arslan, S., Çiçekgil, Z., (2018). Türkiye’de Tarım İlacı Kullanım Durumu ve Kullanım Öngörüsü. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi 4(1), 1-12.
• Castro-González, M., Méndez-Armenta, M., (2008). Heavy metals: Implications associated to fish consumption. Environmental toxicology and pharmacology 26(3), 263-271.
• Cheung, K., Leung, H., Kong, K., Wong, M., (2007). Residual levels of DDTs and PAHs in freshwater and marine fish from Hong Kong markets and their health risk assessment. Chemosphere 66(3), 460-468.
• Cirillo, T., Viscardi, V., Fasano, E., Farina, A., Amodio-Cocchieri, R., (2009). Polychlorinated biphenyls, organochlorine pesticides, and polycyclic aromatic hydrocarbons in wild, farmed, and frozen marine seafood marketed in Campania, Italy. Journal of food protection 72(8), 1677-1685.
• Copat, C., Arena, G., Fiore, M., Ledda, C., Fallico, R., Sciacca, S., Ferrante, M., (2013). Heavy metals concentrations in fish and shellfish from eastern Mediterranean Sea: consumption advisories. Food and chemical toxicology 53, 33-37.
• Costa, L.G., (2007). Contaminants in fish: risk-benefit considerations. Arhiv za higijenu rada i toksikologiju 58(3), 367-374.
• Dang, V.D., Kroll, K.J., Supowit, S.D., Halden, R.U., Denslow, N.D., (2016). Tissue distribution of organochlorine pesticides in largemouth bass (Micropterus salmoides) from laboratory exposure and a contaminated lake. Environmental Pollution 216, 877-883.
• Ernst, F., Alonso, B., Colazzo, M., Pareja, L., Cesio, V., Pereira, A., Márquez, A., Errico, E., Segura, A.M., Heinzen, H., (2018). Occurrence of pesticide residues in fish from south American rainfed agroecosystems. Science of the total environment 631, 169-179.
• FAO, (2007). 2 Nd FAO/WHO Joint Meeting On Pesticide Management And 4 Th Session Of The FAO Panel Of Experts On Pesticide Management”, Geneva.
• Ferrante, M.C., Cirillo, T., Naso, B., Clausi, M.T., Lucisano, A., Cocchieri, R.A., (2007). Polychlorinated biphenyls and organochlorine pesticides in seafood from the Gulf of Naples (Italy). Journal of food protection 70(3), 706-715.
• Gerber, R., Smit, N.J., Van Vuren, J.H., Nakayama, S.M., Yohannes, Y.B., Ikenaka, Y., Ishizuka, M., Wepener, V., (2016). Bioaccumulation and human health risk assessment of DDT and other organochlorine pesticides in an apex aquatic predator from a premier conservation area. Science of the total environment 550, 522-533.Guo, J.Y., Zeng, E.Y., Wu, F.C., Meng, X.Z., Mai, B.X., Luo, X.J., (2007). Organochlorine pesticides in seafood products from southern China and health risk assessment. Environmental toxicology and chemistry 26(6), 1109-1115.
• Guo, Y., Meng, X.-Z., Tang, H.-L., Zeng, E.Y., (2008). Tissue distribution of organochlorine pesticides in fish collected from the Pearl River Delta, China: implications for fishery input source and bioaccumulation. Environmental Pollution 155(1), 150-156.
• Has-Schön, E., Bogut, I., Strelec, I., (2006). Heavy metal profile in five fish species included in human diet, domiciled in the end flow of River Neretva (Croatia). Archives of environmental contamination and toxicology 50(4), 545-551.
• Jevšnik, M., Hlebec, V., Raspor, P., (2008). Consumers’ awareness of food safety from shopping to eating. Food control 19(8), 737-745.
• Jiang, Q., Lee, T., Chen, K., Wong, H., Zheng, J., Giesy, J., Lo, K., Yamashita, N., Lam, P., (2005). Human health risk assessment of organochlorines associated with fish consumption in a coastal city in China. Environmental Pollution 136(1), 155-165.
• Julshamn, K., Lundebye, A.-K., Heggstad, K., Berntssen, M., Boe, B., (2004). Norwegian monitoring programme on the inorganic and organic contaminants in fish caught in the Barents Sea, Norwegian Sea and North Sea, 1994–2001. Food Additives and Contaminants 21(4), 365-376.
• Kaymak, S., (2015). Pestisit Sektöründe Araştırma ve Geliştirme. Meyve Bilimi 2(1), 27-34.
• Martí-Cid, R., Bocio, A., Llobet, J.M., Domingo, J.L., (2007). Intake of chemical contaminants through fish and seafood consumption by children of Catalonia, Spain: health risks. Food and chemical toxicology 45(10), 1968-1974.
• Moon, H.-B., Kim, H.-S., Choi, M., Yu, J., Choi, H.-G., (2009). Human health risk of polychlorinated biphenyls and organochlorine pesticides resulting from seafood consumption in South Korea, 2005–2007. Food and chemical toxicology 47(8), 1819-1825.
• Nesheim, O., Criswell, J., (1982). Pesticide Applicator Certification Series: toxicity of pesticides [LD50 values, includes lists of common and trade names]. OSU extension facts-Cooperative Extension Service, Oklahoma State University (USA).
• Plumer, B., (2013). We’ve covered the world in pesticides. Is that a problem. Retrieved December 19, 2013.
• Sankar, T., Zynudheen, A., Anandan, R., Nair, P.V., (2006). Distribution of organochlorine pesticides and heavy metal residues in fish and shellfish from Calicut region, Kerala, India. Chemosphere 65(4), 583-590.
• Sidhu, K.S., (2003). Health benefits and potential risks related to consumption of fish or fish oil. Regulatory Toxicology and Pharmacology 38(3), 336-344.
• Sun, F., Wong, S., Li, G., Chen, S., (2006). A preliminary assessment of consumer’s exposure to pesticide residues in fisheries products. Chemosphere 62(4), 674-680.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TCÇŞB), (2019), https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/ gostergeler-2017-20190628084655.pdf (Erişim: 25.10.2019).
• Tou, J.C., Jaczynski, J., Chen, Y.-C., (2007). Krill for human consumption: nutritional value and potential health benefits. Nutrition reviews 65(2), 63-77.Uysal, K., Emre, Y., Köse, E., (2008). The determination of heavy metal accumulation ratios in muscle, skin and gills of some migratory fish species by inductively coupled plasma-optical emission spectrometry (ICP-OES) in Beymelek Lagoon (Antalya/Turkey). Microchemical journal 90(1), 67-70.
• Varol, M., Sünbül, M.R., (2017). Organochlorine pesticide, antibiotic and heavy metal residues in mussel, crayfish and fish species from a reservoir on the Euphrates River, Turkey. Environmental Pollution 230, 311-319.
• Verbeke, W., Sioen, I., Pieniak, Z., Van Camp, J., De Henauw, S., (2005). Consumer perception versus scientific evidence about health benefits and safety risks from fish consumption. Public health nutrition 8(4), 422-429.
• Wang, H.-S., Sthiannopkao, S., Du, J., Chen, Z.-J., Kim, K.-W., Yasin, M.S.M., Hashim, J.H., Wong, C.K.-C., Wong, M.-H., (2011). Daily intake and human risk assessment of organochlorine pesticides (OCPs) based on Cambodian market basket data. Journal of hazardous materials 192(3), 1441-1449.
• Zhao, Y.G., Wan, H.T., Law, A.Y., Wei, X., Huang, Y.Q., Giesy, J.P., Wong, M.H., Wong, C.K., (2011). Risk assessment for human consumption of perfluorinated compound-contaminated freshwater and marine fish from Hong Kong and Xiamen. Chemosphere 85(2), 277-283.
• Zhao, Z., Wang, Y., Zhang, L., Cai, Y., Chen, Y., (2014). Bioaccumulation and tissue distribution of organochlorine pesticides (OCPs) in freshwater fishes: a case study performed in Poyang Lake, China’s largest lake. Environmental Science and Pollution Research 21(14), 8740-8749.