Ergani Baraj Gölünün (Diyarbakır) Su Kalitesi Özellikleri

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 37 - 48, 30.06.2025

Nevzat Kaya , Fazıl Şen

https://doi.org/10.63039/medfar.1684143

Öz

Bu çalışma, Ergani Baraj Gölü (Diyarbakır) su kalitesi kriterlerinin incelenmesi amacıyla Haziran 2021- Haziran 2022 yılları arasında aylık örneklemeler üzerinden yürütülmüştür. Yerinde yapılan ölçümlerde ortalama su sıcaklığı 19.0 C, Eİ 344.6 μS/cm, ÇO 9.8 mg/L, OD %115.4, tuzluluk ‰ 0.20 ve pH 8.4 mg/L olarak bulunmuştur. Laboratuvar analizlerinde ise ortalama bulanıklık 10.5 NTU, AKM 12.3 mg/L, Ca 51.0 mg/L, Mg 20.8 mg/L, Na 5.8 mg/L, toplam sertlik 212.8 mg/L, toplam alkalinite 164.5 mg/L, CO3 8.2 mg/L, HCO3 186.6 mg/L, NO2 0.02 mg/L, NO2-N 0.01 mg/L, NO3 2.7 mg/L, NO3-N 0.6 mg/L, SO4 23.4 mg/L, NH3 0.18 mg/L, NH3-N 0.15 mg/L, NH4 0.19 mg/L, PO4 0.16 mg/L, Zn 0.15 mg/L, Al 1.9 µg/L, Fe 0.02 mg/L, Ni 0.01 mg/L, Co 0.02 mg/L, Mn 0.05 mg/L, Mo 0.2 mg/L, Cr 0.003 mg/L, CN 0.001 µg/L, F 0.19 mg/L, K 1.7 mg/L, Si 1.4 mg/L ve SiO2 3.0 mg/L olarak belirlenmiştir. Çalışmada bakır, ölçüm aralığı altında bulunmuştur. Yapılan analizlerin mevzuata göre değerlendirilmesi sonucu içme suyu olarak kullanılabilmesi için bulanıklık ve askıda katı madde açısından TS 266ʼya göre önlem alınması gerektiği belirlenmiş, tüm parametreler YSKY, EU ve WHOʼya göre de değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ergani Baraj Gölü , Su kalitesi , Diyarbakır.

Etik Beyan

Bu çalışmada, yazarlar “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamındaki tüm kurallara uyduklarını, ilgili yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” olarak belirtilen başlığı altındaki eylemlerden hiçbirini gerçekleştirmediklerini taahhüt ederler.

Destekleyen Kurum

Van YYÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü’nce desteklenmiştir.

Proje Numarası

(Proje Numarası: 2022 FDK 9789).

Teşekkür

Bu çalışmanın yazarları,Van YYÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü’ne teşekkürü bir borç bilir.

Water Quality Properties of Ergani Dam Lake Water, Diyarbakır-Türkiye.

Öz

TThis study, was carried out on monthly samples between June 2021 and June 2022 in order to examine the water quality criteria of Ergani Dam Lake (Diyarbakır). In field measurements were found as average water temperature 19.0 C, EC 344.6 μS/cm, dissolved oxygen 9.8 mg/L, oxygen saturation %115.4, salinity ‰ 0.20 and pH 8.4 mg/L. Laboratory analyzes were found as average turbidity 10.5 NTU, total suspended solid 12.3 mg/L, Ca 51.0 mg/L, Mg 20.8 mg/L, Na 5.8 mg/L, total hardness 212.8 mg/L, total alkalinity 164.5 mg/L, CO3 8.2 mg/L, HCO3 186.6 mg/L, NO2 0.02 mg/L, NO2-N 0.01 mg/L, NO3 2.7 mg/L, NO3-N 0.6 mg/L, SO4 23.4 mg/L, NH3 0.18 mg/L, NH3-N 0.15 mg/L, NH4 0.19 mg/L, PO4 0.16 mg/L, Zn 0.15 mg/L, Al 1.9 µg/L, Fe 0.02 mg/L, Ni 0.01 mg/L, Co 0.02 mg/L, Mn 0.05 mg/L, Mo 0.2 mg/L, Cr 0.003 mg/L, CN 0.001 µg/L, F 0.19 mg/L, K 1.7 mg/L, Si 1.4 mg/L and SiO2 3.0 mg/L. In the study, copper was found under the measurement range. As a result of the evaluation of the analyzes made according to the legislation, it was determined that precautions should be taken in terms of turbidity and suspended solids according to TS 266 in order to be used as drinking water, and all parameters were evaluated according to YSKY, EU and WHO.

Anahtar Kelimeler

Ergani Dam Lake , Water Quality , Diyarbakır.

Proje Numarası

(Proje Numarası: 2022 FDK 9789).

Kaynakça

• Akgül, F. (2006) Karamenderes Çayı İçerisinde Nutrient Yoğunluğu ve Planktonik Birincil Üreticilerin Biyokütlesel Değişimlerinin İzlenilmesi. Ç.O.M.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• APHA, (1989) Standard Methods for the Examination of Water, Sewage, and Waste Water, 17th Ed. Amer. Pub. Health Ass., New York, 1550 p.
• Baykal, T., Açıkgöz, İ., Yıldız, K., Bekleyen, A. (2004) Devegeçidi Baraj Gölü Algleri Üzerine Bir Araştırma. Turkish Journal of Botany 28: 457-472.
• Bayram, M.S. (2016) Van Gölü’ne Dökülen Güzelkonak (Arpit) Deresi’nin (Gevaş- Van) Su Kalite Kriterleri Üzerine Bir Araştırma. Van YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 108 s.
• Bekleyen, A. (1993) Dicle Üniversitesi Kampüsü Kabaklı Göletinin Zooplanktonları(Metezoa) Üzerine Sistematik ve Ekolojik Çalışmalar. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 80 s.
• Bhandari, B. (2003) What is happening to our fresh water resources. Module 2: Institute for Global Environmental Strategies (IGES), Japan.
• Bulum, B.Ö. (2015) Bendimahi Çayı’nın (Van) Su Kalite Kriterleri Üzerine Bir Araştırma. Van YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 126 s.
• Çavuş, A., Şen, F. (2021) Chemical and Microbiological Properties of Lake Aygır in Turkey and Usage of Drinking, Fisheries, and Irrigation. Brazilian Journal of Biology vol. 83, no.1.
• Çetinkaya, O. (2003) Su Kalitesi Ders Notları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü. Van, 76 s.
• Emre, Y., Kürüm, V. (2007) Havuz ve Kafeslerde Alabalık Yetiştiriciliği. Posta Basım Evi: Seyrantepe, İstanbul. 272.
• EU, (2023) European Union (Drinking Water) Regulations. S.I. No. 99 of 2023. https://www.irishstatutebook.ie/eli/2023/si/99/made/en/print ( Erişim tarihi: 21.05.2025). Gümüş, N.E., Karataş, M., Akköz, C. (2013) Chemical and bacteriological properties of fresh water fountains of Karaman province. Journal of Applied Biological Sciences, 7(1), 61-65.
• HACH, (2010) HACH BODTRAK II, http://tr.hach.com/bod-trak-ii-aksesuarlar-ile-birlikte-respirometrik-boiaparat/product-downloads?id=24930453026&callback=pf, (Erişim tarihi: 25.06.2024).
• Kaya, N. (2023) Devegeçidi Baraj Gölü (Diyarbakır) ve Göle Dökülen Akarsuların Su Kalitesi ve Su Kirliliğinin Balıklar Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Van YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 179 s.
• Kaya, N., Çavuş, A., Şen, F. (2023) Kabaklı Göleti (Diyarbakır) Sulama Suyu Kalitesinin Belirlenmesi. 9. Uluslararası Mardin Artuklu Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 20-22 Ocak 2023, Mardin.
• Kaya, N., Şen, F. (2022) Kabaklı göleti (Diyarbakır) suyunun su kalitesi özellikleri. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(2022): 174-184.
• Sepil, A. (2020) Nemrut Krater Gölü (Bitlis) Su Kalitesi, Gölde Yaşayan Aphanius Mento (Heckel, 1843)’Nun Larval Ontogenisi Ve Osmoregülatör Kapasitesinin Belirlenmesi.Van YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Van.
• Şen, F. (2016) Türkiye’de Su Kaynakları Yönetimi, Söz Sahibi Kurumlar, Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı ve Su Ürünleri Uygulamaları, 2023-2071 Vizyonuyla Tarım. (Ed. Sabri Kızılkaya, Hüseyin Öztürk, Fatih Doğan, Şahin Değirmen, Nail Süngü) Semih Sistem Ofset Basım Yayım, Ankara, 208-241.
• Şen, F., Aksoy, A. (2015) Chemical and Physical Quality Criteria of Bulakbaşı Stream in Turkey and Usage of Drinking, Fisheries, and Irrigation. Journal of Chemistry ID: 725082.
• Şen, F., Şekerci, I. (2019) A Study on Water Quality of Karasu Stream (Van, Turkey) and assessment of usage in drinking, irrigation and fisheries. Fresenius Environmental Bulletin 28: 1676-1682.
• TSE-TS 266, (2005) İnsani tüketim amaçlı sular hakkında yönetmelik, sular-içme ve kullanma suları: Türk Standartları. Ankara.
• Türkman, A., Tokgöz, S., Sarptaş, H. (1999) İçme Suyu Standartları ve Güvenilir İçme Suyu. 3. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, 25-26 Kasım 1999, İzmir.
• Varol, M. (2010) Dicle Nehri ve Üzerindeki Baraj Göllerinin Fiziksel, Kimyasal ve Algolojik Özellikleri. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ, 237 s.
• WHO, (2022) Guidelines for drinking-water quality. Fourth edition incorporating the first and second addenda. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/352532/9789240045064-eng.pdf?sequence=1 (Erişim tarihi: 21.05.2025).
• YSKY, (2015) Yüzeysel su kalitesi yönetimi yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Yayımlandığı resmi gazete: Tarih 15 Nisan 2015, Resmi gazete no: 29327