Türkiye’de Sinema ve Din Alanında Yapılan Akademik Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 71 - 91, 28.06.2019

Bilal Yorulmaz

Öz

Türkiye’de sinema ve din tartışmaları sinemanın Osmanlı ülkesine gelmesiyle birlikte başlamıştır. Buna rağmen akademik düzeyde sinema ve din konusunun ele alınışı uzun yıllar mümkün olmamıştır. İlki 1977’de olmak üzere bu alanda 18 kitap kaleme alınmıştır. İlk tez çalışması ise 1986 yılında yapılmıştır. Ülkemizde 2019 yılına kadar sinema ve din alanında 31 yüksek lisans, 12 doktora çalışması yapılmıştır. Bu çalışmaların belirli anabilim dalları ve üniversitelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Tezlerde konu olarak dini temalar ve dindar tipolojilerine ağırlık verilmekte ve çoğunlukla doküman inceleme ve literatür taraması yöntemi kullanılmaktadır. Sinema ve din alanında yazılan makalelerin yazarlarının büyük kısmının unvanı doktor öğretim üyesidir. Genellikle genç akademisyenler bu alanda makale yazmayı tercih etmekte ve sinema ve din alanındaki çalışmalar belirli üniversite ve anabilim dallarında yoğunlaşmaktadır. Tezlerde olduğu gibi makalelerde de en çok ele alınan konular dindar tipolojileri ve dini temalar iken, en çok tercih edilen yöntemler literatür taraması ve doküman incelemedir.

Anahtar Kelimeler

Sinema ve Din, Yüksek Lisans Tezleri, Doktora Tezleri, Araştırma Yöntemleri, Tez Konuları, Makaleler

An Analysis of Religion and Film Studies in Turkey

Öz

Religion and film debate started in Turkey when cinematograph came to the Ottoman State. However, religion and film weren’t studied academically for many years. The first book was written in 1977 and 18 books have been published so far. The first MA thesis was written in 1986. And, between 1986 and 2019, only 31 MA theses and 12 Ph.D. dissertations were written. These dissertations mostly were produced primarily at a few universities and in departments such as sociology of religion and cinema-TV. The most popular topics were religious themes and representations of devout Muslims. The most popular methods were film reviews and literature reviews. Most of the academics who have written articles on religion and film are assistant professors. Generally, young academics prefer writing on religion and film. These academics mostly works at a few universities and departments. The most popular topics were representations of devout Muslims and religious themes. The most popular methods were literature reviews and film reviews.

Anahtar Kelimeler

Religion and Film, MA Theses, Dissertation Topics, Methodology, Thesis Topics, Ph.D. Dissertations, Articles

Kaynakça

• BOA. (1916). Büyük Osmanlı arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, DH.EUM.VRK, Dosya: 28, No: 13, Aded:4, 1334.Za.22, Vesika:6.
• BOAa. (1913). Büyük Osmanlı arşivi, Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:6,7,8,9.
• BOAb. (1913). Büyük Osmanlı arşivi, Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:10.
• BOAc. (1913). Büyük Osmanlı arşivi, Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:11.
• BOAd. (1913). Büyük Osmanlı arşivi, Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:12.
• BOAe. (1913). Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:13.
• Can, A. (1967). İslâmın emrinde sinema. Tohum, 26.
• Çakmaklı, Y. (1964). Millî Sinema ihtiyacı. Tohum, 3.
• Çakmaklı, Y. (1964). Sinema <<İslâm Sineması>>. Tohum, 32.
• DİB. (2005). Uluslararası dini yayınlar (sesli görüntülü dini yayıncılık) kongresi. Ankara: DİB Yayınları.
• Diriklik, S. (1995). Fleşbek, Türk sinema-TV’sinde İslami endişeler ve çizgi dışı oluşumlar. İstanbul: Söğüt Ofset.
• Erensoy, M. (1949). Vurun kahpeye! Kahbe kim! Sebilüreşâd, 6.
• Erkuş, A. (2011). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin.
• Evren, B. (2014). Yücel Çakmaklı: Milli Sinemanın kurucusu. İstanbul: Küre Yayınları.
• Gökmen, S. (1972). Dini görüş açısından sinema. Tohum, 31.
• Gökmen, S. (1974). Milli sinema açık oturumu. Yeni Sanat, 42.
• Görsel Sanatlar ve İslam. (1991). İstanbul: İlmi Neşriyat.
• Gülşen, E. (2011). Sinemanın hakikati. İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Hekimoğlu, Y. (1967). Sinema silahtır. İslam Medeniyeti, 36. İSAM. (2019, Nisan 19). İSAM İlahiyat makaleleri veri tabanı. http://ktp.isam.org.tr/?url=makaleilh/findrecords.php adresinden alındı
• İSAM. (2019, Nisan 19). İSAM kütüphanesi İlahiyat fakülteleri tezler kataloğu. http://ktp.isam.org.tr/?url=tezilh/findrecords.php adresinden alındı
• JRF. (2019, Nisan 19). Journal of Religion and Film. https://digitalcommons.unomaha.edu/jrf/ adresinden alındı
• Karaca, H. (2009). Sonsuz karelerde bir çığlık: Mesut Uçakan. İstanbul: Mavi Yayıncılık.
• Kısakürek, N. F. (1943). Beyaz perde. Büyük Doğu, 9.
• Küçükkalay, H. (1974). Rasulullah temsil edilemez. İslam’ın İlk Emri Oku, 3.
• Kütüphane, M. (2019, Nisan 19). Marmara Üniversitesi kütüphanesi online veri tabanı: http://www.marmara-elibrary.com/Marmara adresinden alındı
• Lüleci, Y. (2009). Türk sineması ve din. İstanbul: Es Yayınları.
• Maraşlı, G. N. (2011). Günahıyla sevabıyla yeşilçam. İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Maraşlı, M. (1913). Büyük osmanlı arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti, DH.İD, Dosya: 65, No: 27, Aded:19, 1331.S.12, Vesika:1,2,3,4. Büyük Osmanlı Arşivi.
• Milli Sinema Açık Oturumu. (1973). İstanbul: MTTB Sinema kulübü Yayınları.
• Rhodes, G. D. (2012). The perils of moviegoing in America: 1896-1950. New York: Bloomsbury Publishing.
• Sadık Yalsızuçanlar, İ. K. (1997). Düş, gerçeklik ve sinema. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Sebilürreşâd. (1923). Sinemaların murakabesi: Hissiyat ve an’ananat-ı İslamiyyeyi rencide edilmekten vikaye hususunda hükümet-i milliyyemizin şayan-ı şükran bir tebliği. Sebilürreşâd, 128.
• Sebilürreşâd. (1924). Ahlak-ı Diniyye filmi. Sebilürreşâd, 398.
• Sebilürreşâd. (1924). Gençler sinemalarla, danslarla zehirleniyorlar! Sebilürreşâd, 47.
• Sebilürreşâd. (1925). Ahlak bozmak hususunda Sinemaların muzırr tesiratı. Sebilürreşâd, 206.
• Şasa, A. (1993). Yeşilçam günlüğü. İstanbul: Gelenek.
• Şimşek, G. (2016). Sinemada korku ve din. İstanbul: Pales Yayınları.
• Tecimer, Ö. (2005). Sinema modern mitoloji. İstanbul: Plan B Yayıncılık.
• Tosun, N. (1992). Mesut Uçakan’la sinema söyleşileri. İstanbul: Nehir Yayınları.
• Uçakan, M. (1977). Türk sinemasında ideoloji. İstanbul: Düşünce.
• Uzun, M. (1971). Sinema Türk sinemasında bizden çizgiler. Tohum, 25.
• Velioğlu, Ö. (2005). İnançların Türk sinemasına yansıması. İstanbul: Es Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2012). The early life of cinema in Turkey: Religious, moral, and social problems arising between 1896-1923 and solutions in the light of the Ottoman archive documents. Journal of Islamic Research, 186-209.
• Yorulmaz, B. (2013). Filmlerde DKAB dersi. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2013). Perdeden gönüllere; din eğitiminde kullanılabilecek seçme videolar. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2015). Sinema ve din eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2016). İzlenesi filmler. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2016). Popüler filmlerde din. İstanbul : İstanbul Tasarım Merkezi Yayınları.
• YÖK. (2019, Nisan 19). Ulusal Tez Merkezi : https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp adresinden alındı
• Zekeriya, M. (1921). Amerika’da Allah’ın birlik günü: Amerika’da içkiden sonra tiyatrolar, sinemalar, oyunlar ve eğlencelerin men’i. Sebilürreşâd, 11.