Appearances of Religion-Based Consumption in the New Media: An Assessment in the Context of Consumption Culture

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 197 - 216, 28.12.2020

Didem Gazneli , Nilgün Sofuoğlu Kılıç

https://doi.org/10.47951/mediad.837857

Cited By: 4

Öz

Din Eksenli Tüketimin Yeni Medyadaki Görünümleri: Tüketim Kültürü Bağlamında Bir Değerlendirme

Öz

Medya, piyasa mantığının korunup üretilmesine aracılık ederken, tüketim ideolojisinin kitleler tarafından kolayca benimsenmesine de neden olmaktadır. Böylece medya, pek çok şey gibi dini değerlerin de metalaştırılmasının en çarpıcı alanlarından biri haline gelmektedir. Bununla birlikte medyanın, sadece dini anlam ve sembolleri birer tüketim nesnesine indirgemekle kalmadığı; aynı zamanda, dindar bireyin kimlik ve yaşam tarzının yeniden inşa edilme sürecinde aktif bir rol oynadığı da gözlemlenmektedir. Son yıllarda, değerlerin ve öznenin bizatihi kendisini tüketimi tartışmaları dikkate alındığında, medya ve din çalışmalarında tüketim meselesinin daha geniş kapsamlı ele alınması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu makalede, yeni medyaya yansıyan söz konusu görünümlere ilişkin gözlemler, ilgili literatürle bir araya getirilerek tartışılmakta ve böylece sosyolojik bağlamın tespiti amaçlanmaktadır. Çalışma, medyanın, kapitalist sistemin değerlerini merkeze yerleştirerek dinsel olanı da tüketimin konusu haline getirdiği ve böylece medya, din ve tüketim kültürü etkileşiminin, bireylerin kimlik ve yaşam tarzlarındaki değişimi kaçınılmaz kıldığı sonucunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya, Medya, Din, Dini Değerler, Tüketim Kültürü, Metalaşma

Kaynakça

• Adji, A. N. (2019). “Assalamualaikum Beijing Repackaged: Habitus, Symbolic Power and Indonesian Cultural Production”, Makara Hubs-Asia, 23(2), 161-171.
• Adorno, T. W. (2013). Kültür Endüstrisi- Kültür Yönetimi (Çev. N. Ülner, M. Tüzel ve E. Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alikılıç, İ. ve Özkan, B. (2018). Bir Sosyal Medya Pazarlama Trendi, Hatırlı Pazarlama ve Etkileyiciler: Instagram Fenomenleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 43-57.
• Althusser, L. (2017). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (Çev. A. Tümertekin) (6. baskı). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Aytaç, Ö. (2006). “Tüketimcilik ve Metalaşma Kıskacında Boş Zaman”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, 27-53.
• Baudrillard, J. (2011). Simulakr ve Simülasyon (Çev. O. Adanır). Ankara: Doğu Batı yayınları.
• Baudrillard, J. (2018). Tüketim Toplumu (Çev. N.T. – F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite (Çev. S. O. Çavuş). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Bocock, R. (2005). Tüketim (Çev. İ. Kutluk). Ankara: Dost Kitabevi.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Ankara: Heretik Yayınları.
• Bourdieu, P. ve L. Wacquant (2016). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (Çev. N. Ökten) (8. baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2007). Hz. Mevlânâ Üzerine Genel Bir Değerlendirme. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 7-12.
• Çukadar, M. (2017). Helal Gıda Konusunda Tüketici Davranışları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 190-200.
• Demirezen, İ. (2010). “Tüketim Toplumunun Oluşumu ve Din ile Etkileşimi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(1), 97- 109.
• Dereli, M.D. (2019). “Dini Kimliklerin Siber Uzamda Akışkanlaşması”. İnsan&Toplum, 9(1), 85-115.
• Dereli, M. D. (2020). Sanala Veda: Sosyal Medya ve Dönüşen Dindarlık. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dural, A. B. (2012). “Antonio Gramsci ve Hegemonya”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11/39, 309- 321.
• Dursun, Z. I. I. (2016). “Uluslarötesi Birlikten Ecdada: Türkçe Sözlü İslami Hip-Hop”, Moment Dergi, 3(1), 207- 227.
• Einstein, M. (2007). Brands of Faith: Marketing Religion in a Commercial Age. NewYork: Routledge.
• Eren, T., ve Atılgan, K. Ö. (2019). Tesettür Giyim Ürünlerinde Moda Liderliği, Fiyat ve Tüketicilerin Dini Bağılılğı (Dindarlık) Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43-52.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (Çev. M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gazneli, D. (2020). Tüketim Toplumu Bağlamında Türkiye'de Yeni Medyanın Muhafazakârlığın Dönüşümü ve Dini Değerlerin Metalaşması Üzerine Etkisi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum (Çev. Ü. Tatlıcan). (2. baskı). İstanbul: Say Yayınları.
• Göle, N. (2017). Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak. İslamın Yeni Kamusal Yüzleri: Bir Atölye Çalışması içinde (19-41) (5. baskı). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Haberler.com (2015). Gimdes’ ten Alkolsüz Şarap ve Bira Açıklaması: O da Haram, 5 Mayıs 2020 tarihinde https://www.haberler.com sitesinden alınmıştır.
• Haenni, P. (2014). Piyasa İslamı: İslam Suretinde Neoliberalizm (Çev: L. Ünsaldı). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Harvey, D. (2010). Postmodernliğin Durumu (Çev. S. Savran) (5. baskı). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Hürmeriç, P. ve Baban E. (2012). “Simmel, Veblen ve Sombart’ın Penceresinden Hedonik Tüketim: Ütopyada Negotium ve Otium”, Global Media Journal TR Edition, 2(4), 87-101.
• İmga, O. (2010). Amerika’da Din ve Devlet: Tarihi ve Felsefi Temeller. Ankara: Liberte Yayınları.
• Jameson, F. (1994). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı (Çev. N. Plimer). İstanbul: YKY.
• Janmohamed, S. (2018). M Nesli: Yeni Müslüman Gençlik . İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Kallek, C. (2001). İsraf Maddesi. İslam Ansiklopedisi, 23, 178-180.
• Kirman, M. A. (2005). “Dinin Ekonomik Modeli Küreselleşme Sürecinde Dine Yeni Bir Yaklaşım”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 18-19, 147- 161.
• Marcuse, H. (1990). Tek Boyutlu İnsan: İleri İşleyim Toplumunun İdeolojisi Üzerine İncelemeler (Çev. A. Yardımlı) (2. baskı). İstanbul: İdea Yayınları.
• McLuhan M. and McLuhan E. (1988). Laws of Media: The New Science. Toronto: University of Toronto Press.
• Odabaşı, Y. (2017). Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Onurlubaş, E. ve Öztürk, D. (2018). Sosyal Medya Uygulamalarının Y Kuşağı Satın Alma Davranışı Üzerine Etkisi: Instagram Örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 984-1016.
• Özdemir, Ö. (2011). “Yeni Dönem İslami Sinema ve Modernlik-Geleneksellik Sınırında Üslup Arayışı”, Sinecine, 2(2), 7-31. Özet, İ. (2019). Fatih-Başakşehir: Muhafazakar Mahallede İktidar ve Dönüşen Habitus. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Postman, N. (2017). Televizyon: Öldüren Eğlence, Gösteri Çağında Kamusal Söylem (Çev. O. Akınhay) (7. baskı), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2016). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek (Çev. F. Payzın) (4. baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saydan, R., & Nart, S. (2009). Online Tüketimi Teşvik: Sanal Ortamda Tüketici İkna Süreci ve Belirleyicileri. Öneri Dergisi, 85-94.
• Seybert, J. (2004). EPM’s Guide to the Christian Marketplace: Selling Books, Music, Gifts and Videos to America’s 218 million Christians. NewYork: EPM Communications.
• Simmel, G (2013). Moda Felsefesi: Modern Kültürde Çatışma (Ed. A. Artun). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Simmel, G. (2009). Metropol ve Zihinsel Hayat: Bireysellik ve Kültür (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Sofuoğlu Kılıç, N.; Gazneli, D. (2020). Tüketim-Din Etkileşimi Bağlamında Sosyolojik Bir Analiz: Helal Kozmetik. Research in Education and Social Science, 339-372. İzmir: Duvar Yayınevi.
• Sombart, W. (2013). Aşk, Lüks ve Kapitalizm (Çev. N. Aça). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Swartz, D. (2013). Kültür ve İktidar-Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi (Çev. D. F. Şannan, A. G. Berkkurt). Ankara: Heretik Yayınları.
• Şahin, İ. (2013). Online Alevi Topluluklar: Ritüel Desenli Bir Gruptan Mit Desenli Bir İnanç Topluluğuna. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Timetürk, (2013). İlk İslami Sanal Alışveriş Sitesi. 3 Mayıs 2020 tarihinde https://www.timeturk.com sitesinden alınmıştır.
• Ulaş, S. (2019). Lüks Marka Sadakati ve Sosyal Medya. Ankara: Nobel.
• Ünal, A. Z. (2017). “Bourdieu’nün Tabakalaşma Teorisi Bağlamında Üst Sınıftan Alt Sınıfa Doğru Hayat Tarzı Tahakkümü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 49, 380-388.
• Ülgener, S.F. (1981). Dünü Bugünü ile Zihniyet ve Din: İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlâkı. İstanbul: Der Yayınevi.
• Veblen, T. B. (1899). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Instutitions. NewYork: Macmillan.
• Veblen, T. B. (2017). Aylak Sınıfın Teorisi: Kurumların İktisadi İncelenmesi (Çev. E. K. – H. Bilir). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Weber, M. (2014). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu (Çev. M. Ökten). Ankara: Tutku Yayınevi.
• Weber, M. (2016). Din Sosyolojisi: Max Weber (Çev. L. Boyacı) (2. baskı). İstanbul: Yarın Yayınları.
• Yüce Kur'an ve Açıklamalı Yorumlu Meali. (2011). Çev. A. Şener, M.C. Sofuoğlu, M. Yıldırım. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Yeniçıktı, N. (2014). “İletişimsel Eylem ve Facebook: Gezi Parkı Olaylarında Sosyal Medyanın Gücü”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 8(2), 263-284.