Postmodern Çağda Dijital Kültür ve Yeni Medyanın Dini Kimlik Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Yıl 2024, Sayı: Special Issue 1, 253 - 280, 28.11.2024

Tuba Işık

https://doi.org/10.47951/mediad.1524883

Öz

Postmodernizm, modernist yönelimlerin çıkmaza girmesine istinaden yeni modern dönemin entelektüel düşünce ve değerlerine karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır ve modernizmi çeşitli yönleriyle eleştirmektedir. Postmodernizm kavramı, dijitalleşme sürecinin etkisiyle günümüzde daha da önem kazanmıştır. Çevrim içi olmayı, küreselleşmeyi, nesnel gerçekliği, hiperrealist akımları kısacası dijital kültürü desteklemektedir. Dijital kültürün etkisiyle birlikte de günümüzde dini yaşam, öğretiler, eğilimler ve pratikler sanal ortama taşınmakta, inançlar artan oranda siber uzama entegre olmaktadır. Çalışmanın amacı, postmodern çağda dijital kültür ve yeni medyanın Türkiye’de bireylerin dini kimlik oluşturma süreçleri üzerindeki etkilerini tartışmaktır. Literatür taramasının uygulandığı araştırmada toplumun, kültürün ve dinin dijitalleşmesi, kişilerin dini deneyimleri ve dini kimlikleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olmaya başlaması ve buna bağlı olarak da postmodernizm, İslam ve dijitalleşme üçgeninde mevcut duruma yönelik tartışmaların genişletilmesi amaçlanmaktadır. Yürütülen tartışma, sanal ile gerçeklik arasındaki sınırların giderek bulanıklaşması ve bunun sonucu olarak sanal gerçekliğin yaşamın tüm yönlerini kuşatmasıyla beraber dini kimliklerin artan oranda dijital kültüre entegre olduğuna dair çıkarımlara zemmin hazırlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Din, Dijital Kültür, Dini Kimlik, Postmodernizm, Yeni Medya

The Effects of Digital Culture and New Media on Religious Identity in The Postmodern Age: The Case of Türkiye

Öz

Postmodernism emerged as a reaction to the intellectual thought and values of the new modern era, particularly as modernist orientations reached an impasse. Critiquing various aspects of modernism, the concept of postmodernism has gained even greater significance in the contemporary era under the influence of digitalization. It embraces online existence, globalization, objective reality, hyperrealist movements, and, broadly, digital culture. With the impact of digital culture, religious life, teachings, tendencies, and practices have increasingly shifted to virtual platforms, and beliefs are progressively integrated into cyberspace. This study aims to discuss the influence of digital culture and new media on the processes of religious identity formation among individuals in Turkey during the postmodern era. Employing a literature review, the research highlights the digitalization of society, culture, and religion and their significant effects on individuals' religious experiences and identities. Consequently, it seeks to expand discussions within the postmodernism-Islam-digitalization triangle. The analysis underscores how the blurring boundaries between the virtual and the real have led to virtual reality encompassing all aspects of life, fostering the integration of religious identities into digital culture.

Anahtar Kelimeler

Digital Culture, Digital Religion, New Media, Religious Identity, Postmodernism

Kaynakça

• Archnet, A. (2024). Sakirin Mosque. https://www.archnet.org/sites/6884
• Arslan, M. (2015a). Postmodern çağda medya ve yeni dinsel kimlikler. Diyanet Aylık Dergi, 296, 12-15.
• Arslan, M. (2015b). Postmodern yeni dinsel kimlik ve paranormal inançlar. Milel ve Nihal, 12(2), 55-72.https://doi.org/10.17131/milelnihal.88195
• Ata, A. (2023). Postmodern dönemde dijital içerik oluşturma. In S. Mertoğlu (Eds.), Postmodern Dijitalleşme: Dijital Dünyanın Postmodern Nüveleri (ss. 73-95). Efe Akademi.
• Atay, T. (2004). Din hayattan çıkar. İletişim Yayınları.
• Aygül, H. H., Gürbüz, G., & Ün, E. (2022). Google Play Store’daki Türkiye kaynaklı İslami mobil uygulamalar: Tematik bir analiz. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 47, 251-278. https://doi.org/10.21497/sefad.1128594
• Bauman, Z. (1998). Modernlik ve postmodernlikte din problemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14, 14-15 (Haziran 2003), 159-181. https://doi.org/10.17120/omuifd.38325.)
• Bauwens, M. (1996). Spirituality and technology: Exploring the relationship. First Monday, 1(5).
• Bayhan, H. (2006). Ulus devlet, modernizm ve postmodernizm [Unpublished Postgraduate Thesis]. Dicle Üniversitesi Institute of Social Sciences.
• Biçer, H. (2011). Günümüz cami mimarisinde geleneğin belirsizleşmesi ve eklektisizm: Postmodern cami anlayışı olarak Üsküdar Şakirin Camii örneği. Sosyologca, 1, s. 295-308.
• Campbell, H. A. (2013). Introduction: The rise of the study of digital religion. In H. A. Campbell (Eds.), Digital Religion: Understanding Religious Practice in New Media Worlds (ss. 1-21). Routledge.
• Campbell, H. A., & Connelly, L. (2020). Religion and digital media: Studying materiality in digital religion. The Wiley Blackwell Companion to Religion and Materiality, 471-486.
• Çağlar, İ. (2019). Yabancı medya kuruluşları Türkiye’de tek sesli bir yayın yapıyor. SETA. https://www.setav.org/video/yabanci-medya-kuruluslari-turkiyede-tek-sesli-bir-yayin-yapiyor
• Dean, B. (2023). Social network usage & growth statistics: How many people use social media in 2024? Backlinko. https://backlinko.com/social-media-users
• Delibaş, K. (2008). Dini kimlik ve katılımcı birey: Kimlik siyaseti ve Türkiye’de siyasal İslam’ın yükselişi”, Amme İdaresi Dergisi, 14(2).
• Derrida, J. (2001). Above all, no journalists! In H. De Vries & S. Weber (Eds.), Religion and Media (ss. 56-93). Stanford University Press.
• Dereli, M. D. (2019). Dinî kimliklerin siber uzamda akışkanlaşması. İnsan ve Toplum, 9(1), 85-116.
• Dierks, Z. (2024). Turkey: Number of social media users 2029. Statista. https://www.statista.com/statistics/569090/predicted-number-of-social-network-users-in- turkey/
• Erbaş, A. (2022). Diyanet İşleri Başkanı Erbaş, A Haber’de gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. T.C.Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı.:https://www.diyanet.gov.tr/ar- sa/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D9%8A%D8%A9/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%8A%D9%84/33186/diyanet-isleri-baskani-erbas-a-haberde- gundeme-iliskin-degerlendirmelerde-bulundu.
• Erkan, E. (2013). Postmodern dönemde ontolojik anlam aracı olarak dini kimlik. Electronic Turkish Studies, 8(8).
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü (M. Küçük, çev.; 3. Baskı) Ayrıntı Yayınları.
• Faverio, M., Nortey, J., Diamant, J., & A. Smith, G. (2022). Online religious services appeal to many Americans but going in person remains more popular. Pew Research Center.
• Gere, C. (2008). Digital culture (Expanded 2nd ed). Reaktion Books.
• Giddens, A. (2015). The consequences of modernity. Polity Press.
• Güven, S. (2015). Postmodern kimliklerin kurulumu. Selçuk İletişim, 9(1), 266-286. https://doi.org/10.18094/si.33671
• Helland, C. (2000). Online religion/religion online and virtual communitas. In Jeffrey K. & D. E. Cowan (Eds.), Religion on the internet: Research prospects and promises (ss. 205-223). JAI.
• Højsgaard, M. T. (2005). Cyber-religion: On the cutting edge between the real and the virtual. In M. T. Højsgaard & M. Warburg (Eds.), Religion and cyberspace, (ss. 50-63). Routledge.
• Hudson, S. (2011, Ocak 28). Bridging the digital gap. SlideShare. https://www.slideshare.net/slideshow/ignite-city-campcolorado-sean/6734661
• Islam, Md. T. (2019). The impact of social media on Muslim society: From Islamic perspective. International Journal of Social and Humanities Sciences, 3(3), 95-114.
• İlknur, M. (2015). İslami bir moda dergisi örneğinde moda ve tesettür: Ne türden bir birliktelik? Fe Dergi, 7(1), 146-158. https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000138
• Kızılaslan, M. A. (2022). Turkiye: Visiting Kaaba in metaverse is not real Hajj. TRT World. https://www.trtworld.com/turkiye/turkiye-visiting-kaaba-in-metaverse-is-not-real-hajj- 13117988
• KONDA. (2024). İkinci yüzyılın eşiğinde toplumsal değerler ve gençlik. KONDA Araştırma ve Danışmanlık.
• Kömeçoğlu, U. (2012). Kimlik mekân gündelik hayat. Ufuk Kitapları.
• Liu, J. (2013, Mayıs 31). Among Muslims, Internet use goes hand-in-hand with more open views toward Western culture. Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/religion/2013/05/31/among-muslims-internet-use-goes-hand- in-hand-with-more-open-views-toward-western-culture/
• Lyotard, J.-F., & Lyotard, J.-F. (2005). The postmodern condition: A report on knowledge (Repr).
• Manchester Univ. Pr. Online Etymology Dictionary. (2024). Modernism. https://www.etymonline.com/word/modernism
• Mazıcı, E. T., & Can, E. N. (2021). Postmodern tüketim ve dijital ortama yansımaları: Netflix üzerine bir değerlendirme. Selçuk İletişim, 14(2), 832-858.
• Möngü, B. (2014). Postmodernizm ve postmodern kimlik anlayışı / Postmodernism and postmodern ıdentity understanding. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2).
• Müller, J., & Friemel, T. N. (2024). Dynamics of digital media use in religious communities-A Theoretical Model. Religions, 15(7), 762. ISO 690
• Özbolat, A. (2017). Postmodern dünyada din: Yaygınlaşan dinsellik, yüzeyselleşen dindarlık. İslami Araştırmalar Dergisi, 28(3), 265-278.
• Perşembe, E. (2003). Modernlik ve postmodernlikte din problemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/14-15 (Haziran 2003), 159-181. https://doi.org/10.17120/omuifd.38325.
• Pısdıl, E. (2022). Dini kimliğin postmodern dönüşümünün incelenmesi: Sanala veda. Medya ve Kültür, 2(2), 308-311.
• Plantinga, A. (2023). Tanrı, özgürlük ve kötülük (M. Yanık, Çev.; 3. bs). Fol Kitap.
• Rotaru, I., Nitulescu, L., & Rudolf, C. (2010). The post-modern paradigm – a framework of today’s media impact in cultural space. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5, 328-330. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.098
• Solmaz, B. (2006). Sosyoloji ve din sosyolojisi tarihinde din odaklı yaklaşım ve yöntem tartışmaları. In B. Solmaz & İ. Çapcıoğlu (Eds.), Din Sosyolojisi Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar (ss. 39-42). Çizgi Kitabevi.
• Stone-Mediatore, S. (2002). Postmodernism, realism, and the problem of identity. Diaspora: A Journal of Transnational Studies, 11(1), 125–138. doi:10.1353/dsp.2011.0001
• Tayla, H. (2009a). Kocatepe Camisi’ni yaptım ama bu hiçbirinin kopyası değil: Hüsrev Tayla ile Şakirin Camisi üzerine söyleşi (E. Merdim) [Mülakat]. https://www.arkitera.com/soylesi/kocatepe- camisini-yaptim-ama-bu-hicbirinin-kopyasi-degil-2/
• Tayla, H. (2009b). Şakirin Camii’nin mimarı Hüsrev Tayla ile söyleşi. Yapı Dergisi, 333.
• Tekin, M. (2000). İslam’ın postmodern imkanı. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(10), 561-574.
• Tekin, M. (2015). Postmodernizmin ‘din’ sorunu”. Milel ve Nihal 12/2, 7-24. https://doi.org/10.17131/milelnihal.13971.
• Tekin, M. (2011). Türkiye toplumunun dinî hayatında postmodern tezahürler. Journal of Istanbul University Faculty of Theology, 25, 5-28.
• Thompson, A. (2024, Nisan 24). Digital 2024 April global statshot peport. We Are Social UK. https://wearesocial.com/uk/blog/2024/04/digital-2024-april-global-statshot-repor.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. (2024). Postmodernizm. https://sozluk.gov.tr/?kelime=postmodernizm
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2023. TÜİK Veri Portalı. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)- Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
• Vattimo, G. (1988). The end of modernity: Nihilism and hermeneutics in postmodern culture (J. R. Snyder, trans.). The John Hopkins University Press.
• Waite, M., & Hawker, S. (Eds.). (2009). Oxford Paperback Dictionary and Thesaurus (3rd ed). Oxford University Press.
• Yeniyol, A., & Karakaya, H. (2022). Postmodern dönemde sosyal medya alanları üzerinde din. Diyanet İlmî Dergi, 58(4), 1467-1490. https://doi.org/10.61304/did.1197699
• Yıldız, H. (2015). Postmodernizm nedir? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 1-15.
• Yiğitoğlu, M. (2022). Religious virtual living and metaverse on the real world. Afro Eurasian Studies, 10(1), 5-14.
• Yin, J. (2018). Beyond postmodernism: A non-western perspective on identity. Journal of Multicultural Discourses, 13(3), 193–219. https://doi.org/10.1080/17447143.2018.1497640
• Zeybek, T. (2017). Küresel dünya için küresel kültür: Postmodernizm. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7(3), 395-408. https://doi.org/10.7456/10703100/002.