Medyanın Etik Sorumluluğu Bağlamında Türk Yazılı Basınındaki Çocuk Temsilleri Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2020, , 53 - 71, 30.12.2020

Petek Durgeç

https://doi.org/10.33464/mediaj.829045

Öz

Geçmişten günümüze medyada son derece ilgi gören bir olgu olan çocuk ögesini öne çıkararak hazırlanan haberler, yayınlandıkları mecralarda fazlaca ilgi çekebilme özelliğine sahiptir. Çocuk temsillerinin yer aldığı haberlerin yüksek ilgi uyandırma özelliği, çocukların medya tarafından duygusal olarak istismar edilebilmesi açmazını da beraberinde getirmektedir. Haber metinlerinde özne olarak yer alan çocukların duygusal olarak zarar görmemesi için haberlerin etik kodlara bağlı kalınarak ve çocuğu koruyan bir retorikle hazırlanarak yayınlanması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacını, etik sorumluluk ilkesi bağlamında Türk basınında çocukların haberlerde nasıl temsil edildiğini ortaya koymak oluşturmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’nin en yüksek tirajlı dört gazetesi olan Hürriyet, Sabah, Posta ve Sözcü gazetelerinde 1 Haziran-15 Haziran 2020 tarihleri arasında yayınlanan çocuk temalı 186 habere içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Medyanın etik sorumluluğu bağlamında çocuk haberlerinin sunum biçimini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışma sonucunda, çocukların gazetelerde en fazla adli haberlerin öznesi olarak sunulduğu sonucu ortaya çıkmıştır. İncelemeye alınan Türkiye’nin en yüksek tirajlı gazeteleri olan Sözcü, Hürriyet Sabah ve Posta gazetelerinde çocuklar en fazla adli haberlerde özne olarak kullanılmıştır. Adli haberleri hastalık ve fiziksel şiddet haberleri takip etmektedir. Çocukların en az oranda temsil edildiği haber kategorileri ise başarı/yetenek ve ölüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Elde edilen veriler Türkiye’de yazılı basında çocukların temsil alanlarını ortaya koyması açısından dikkat çekici nitelik taşımaktadır. En.The concept of child has attracted a lot of attention in the media from the past to the present. The news that are prepared by highlighting the element of child has the feature of attracting much more attention. This high interest of the news about children may also cause the possibility of children being abused by the media. Therefore, the news should be written very carefully in order not to harm children, who are the subject of the news, emotionally. Mostly, just being mentioned in the news can be considered hazardous to the child. For all these reasons, the representations in the news texts are of great importance. The purpose of this study is to reveal how children are represented in the news in the context of the ethical responsibility principle. In this context, content analysis of 186 child themed news which were published between 1 June to 15 June 2020 in Turkey's four newspapers with the largest circulation, namely Hürriyet, Sabah, Posta and Sözcü was performed. In this study, which aims to reveal the presentation form of children's news in the context of the ethical responsibility of the media, it was shown that children are mostly presented as the subject of forensic news. Children are represented mostly in forensic news in Sözcü, Hürriyet, Sabah and Posta which have the highst circulation rates in Turkey. This situation indicates that children are represented in newspapers by judicial events. Forensic news is followed by news of illness and physical violence. On the other hand, news categories in which children are represented he least are success/talent and deceased. While it is expected that children will take place in the categories of school and success/talent the most, the opposite is encountered. The data obtained are intended to demonstrate the remarkable nature area in terms of representation of children in the Turkish Press.

Anahtar Kelimeler

Medya, Çocuk, Basın, Temsil, Etik

A Research on Children’s Representations in the Turkish Press in the Context of Ethical Responsibility of the Media

Öz

The concept of child has attracted a lot of attention in the media from the past to the present. The news that are prepared by highlighting the element of child has the feature of attracting much more attention. This high interest of the news about children may also cause the possibility of children being abused by the media. Therefore, the news should be written very carefully in order not to harm children, who are the subject of the news, emotionally. Mostly, just being mentioned in the news can be considered hazardous to the child. For all these reasons, the representations in the news texts are of great importance. The purpose of this study is to reveal how children are represented in the news in the context of the ethical responsibility principle. In this context, content analysis of 186 child themed news which were published between determined randomly 1 June to 15 June 2020 in Turkey's four newspapers with the largest circulation, namely Hürriyet, Sabah, Posta and Sözcü was performed. In this study, which aims to reveal the presentation form of children's news in the context of the ethical responsibility of the media, it was shown that children are mostly presented as the subject of forensic news. Children are represented mostly in forensic news in Sözcü, Hürriyet, Sabah and Posta which have the highst circulation rates in Turkey. This situation indicates that children are represented in newspapers by judicial events. Forensic news is followed by news of illness and physical violence. On the other hand, news categories in which children are represented he least are success/talent and deceased. While it is expected that children will take place in the categories of school and success/talent the most, the opposite is encountered. The data obtained are intended to demonstrate the remarkable nature area in terms of representation of children in the Turkish Press.

Anahtar Kelimeler

Media, Child, Press, Representation, Ethics

Kaynakça

• Ateş, G. A. (2011). İletişim Alanında Çocuklara İlişkin Ulusal Ve Uluslararası Hukuki Düzenlemelerin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.
• Balo, Y. S. (2005). Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Belsey, A. & Chadwick, R. (1998). Medya ve Gazetecilikte Etik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bertrand, C. (2004). Medya Etigi. Ankara: Özkan Matbaacılık.
• Boulahanis J. G. & Heltsley M. J. (2004). Perceived Fears: The Reporting Patterns of Juvenile Homicide in Chicago Newspapers. Criminal Justice Policy Review, 15(2), 132-160.
• Cheit, R. E. (2002). What hysteria? A systematic study of newspaper coverage of accused child molesters. Child Abuse&Neglect, 27(6), 607-623.
• Collings, S. J. (2002). Unsolicited interpretation of child sexual abuse media reports. Child Abuse&Neglect, 27(11), 1135-1147.
• Dikmen, A. (1998). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Çerçevesinde İstanbul’da Çalışan Çocuklar Üzerine Bir Değerlendirme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyoloji Bölümü.
• Gemalmaz, M. S. (2002). Çocuk ve Genç Haklarına İlişkin Ulusalüstü Belgeler. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Girgin, A. (2003). Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik’i. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• İnceoğlu, Y. (2008). Bir Üçleme: Çocuk, Medya ve Eğitim. Işık M, Erdem A. (der), içinde, Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim, Eğitim Kitabevi.
• İrvan, S. (2005). Medya ve Etik. Alankuş S. (der.), içinde, Medya, Etik ve Hukuk, 2. Baskı. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları. 61-90.
• Heffinck, P. (1999) Çocuk Haklarına Dair Sözleşme: İnsan Haklarına Dayalı Programlama Yaklaşımı. Küntay, E., Erginsoy, G. (der), içinde, 21. Yüzyıl Karşısında Çocuk ve Genç İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları. 27-39.
• Karaosmanoğlu, F, (2003). Çocuk Hakları: Doğal Hukuk ve Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi. Akyüz, E., Uluğtekin, S., Baykara Acar, Y. ve Cankurtaran Öntaş, Ö. (der.), içinde, II. Ulusal Çocuk ve Suç Sempozyumu “Yargı Öncesi ve Yargılama Süreci” 10-13 Nisan 2002 Bildiriler, Ankara: Kuban Matbaası. 43-61.
• Küntay, E. (2000). Çocuk Hakları ve Aile İçi İlişkiler: BM Çocuk Hakları Sözleşmesi Üzerine Bir Yorum. Çitçi, O. (der.), İçinde, Türkiye’de İnsan Hakları, Ankara: TODAİE Yayınları. 541-547.
• Moeller, S. D. (2002). A Hierarchy of Innocence-The Media’s Use of Children in the Telling Of International News. Press/Politics, 10(7), 36-56.
• Özlü, H. (2002). Türk Medeni Hukukunda Velayetin Kaldırılması. Ankara: Adil Yayınevi.
• Pfeiffer, C., Windzio, M. ve Kleimann, M. (2005). Media Use and its Impacts on Crime Perception, Sentencing Attitudes and Crime Policy. European Journal of Criminology, 11(2), 259-285.
• Salihoğlu, S. (2007). 2006 Yılında Türkiye’de Üç Yazılı Basın Organında Yer Alan Çocuk Haberlerinin İçerik Analizi Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Selwyn, N. (2003). ‘Doing IT for the Kids’: Re-examining Children, Computers and the Infomation Society Media, Culture&Society, (25), 351-378.
• Şirin, M. R. (2006). Dersimiz Çocuk. İstanbul: İz Yayıncılık. İstanbul.
• Tiryakioglu, B. (2000). Çocuk Haklarının Korunmasına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler ve Türk Hukuku. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Tokgöz, O. (2000). Temel Gazetecilik. 4. Baskı. Ankara: İmge Kitapevi. Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi. Access:20.06.2020 https://www.tgc.org.tr/bildirgeler/t%C3%BCrkiye-gazetecilik-hak-ve-sorumluluk-bildirgesi.html
• UNICEF (2005). The Media and Children’s Rights. UNICEF. Access:12.10.2020 https://www.unicef.org/montenegro/en/reports/media-and-childrens-rights