Çevrimiçi Popüler Testleri Çözmeye Yönlendiren Faktörlerin Benlik Saygısı Çerçevesinde İncelenmesi

Yıl 2021, , 69 - 95, 30.04.2021

Yavuz Tuna , M. Elif Demirel

https://doi.org/10.33464/mediaj.829066

Öz

Günümüzde, genellikle “Karakter, Psikoloji, IQ testleri” olarak adlandırılan, “Hangi efsanevi film karakterisin?”, “Bu meşhur kişilik analizi testine göre sen aslında kimsin?”, “Ne kadar zekisin?” gibi başlıklara sahip çevrimiçi testler oldukça popülerdir. Bu testler, internette en fazla yayınlandığı içerik platformunun adıyla; “Onedio testleri” olarak da bilinmektedir. Bu araştırmanın amacı, **** Üniversitesi **** Fakültesi öğrencilerini çevrimiçi popüler testleri çözmeye yönlendiren faktörleri benlik saygısı çerçevesinde incelemektir. Nicel veri toplama tekniğinin kullanıldığı bu araştırmada anket uygulanarak 265 öğrenciden elde edilen veriler, SPSS programında, Ki-kare, Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklemler için T-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA), çoklu karşılaştırmalarda, Tukey HSD ve homogeneous subsets kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, **** Üniversitesi **** Fakültesi öğrencilerinin testleri çözmesinde; merak-alışkanlık, eğlence, kişisel tatmin ve vakit geçirme faktörleri etkili olmaktadır. Bununla birlikte, bu faktörlerin cinsiyete göre farklılaştığı; eğlence ve kişisel tatmin faktörlerinin kız öğrencileri, erkek öğrencilere göre testleri çözmeye yönlendirmede daha fazla etkili olduğu görülmektedir. En fazla çözülen test kategorilerinin; Psikoloji, Karakter ve IQ-Genel Kültür olduğu; Psikoloji testlerinin kız öğrenciler, IQ-Genel Kültür testlerinin ise erkek öğrenciler tarafından daha fazla tercih edildiği bulunmuştur. Öğrencileri testleri çözmeye yönlendiren faktörler ile benlik saygısı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sonuçlar, literatür ışığında tartışılmış, son bölümde önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

çevrimiçi popüler testler, onedio testleri, benlik saygısı, sosyal medya, barnum etkisi

Kaynakça

• Akın, A. (2013). Güncel psikolojik kavramlar 2: Benlik. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Anderson, B., Fagan, P., Woodnutt, T., Chamorro-Premuzic, T. (2012). Facebook psychology: popular questions answered by research. Psychology of Popular Media Culture, 1(1), 23-37, doi: 10.1037/a0026452
• Aydın, Ç. (2014). Üniversite öğrencilerinde kariyer kararsızlığının özsaygı, denetim odağı ve mükemmelliyetçilik bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Beer, J., Hughes, B. (2010). Neural systems of social comparison and the "above-average" effect. NeuroImage, 49 (3), 2671-9, doi: 10.1016/j.neuroimage.2009.10.075
• Berberick, S. N. and McAllister, M. P. (2016). Online quizzes as viral, consumption-based identities. International Journal of Communication, 10 (2016), 3423-41. Erişim https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/5265/1718
• Bij de Vaate, A. J., Veldhuis, J., Alleva, J. M., Konjin, E. A. ve van Hugten, C. H. (2018). Show your best self(ie): An exploratory study on selfie-related motivations and behavior in emerging adulthood. Telematics and Informatics. 35 (5), 1392-1407, doi: 10.1016/j.tele.2018.03.010
• Bilgin, N. (1996). İnsan İlişkileri ve Kimlik. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Burrow, A. L. and Rainone, N. (2016). How many likes did I get?: Purpose moderates links between positive social media feedback and self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology. 1-5;4C, doi: 10.1016/j.jesp.2016.09.005
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Cervone, D. (2016). Kişilik psikolojisi : kuram ve araştırma. Ankara: Nobel.
• Christofides, E., Muise, A. ve Desmarais, S. (2009). Information disclosure and control on facebook: are they two sides of the same coin or two different processes? Cyberpsychology & behavior: the impact of the Internet, multimedia and virtual reality on behavior and society. 12(3), 341-5, doi: 10.1089/cpb.2008.0226
• Chua, T. H. and Chang, L. (2016). Follow me and like my beautiful selfies: Singapore teenage girls' engagement in self-presentation and peer comparison on social media. Computers in Human Behavior. 55: 190-197, doi: 10.1016/j.chb.2015.09.011
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı : Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanslarda benlik saygısı. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• Darley, J.M., Fazio, R.H. (1980). Expectancy confirmation processes arising in the social ınteraction sequence. American Psychologist. 35(10), 867-81. doi: 10.1037/0003-066X.35.10.867
• Digital in 2020, Erişim: 11 Kasım 2020, https://wearesocial.com/digital-2020
• Dijilopedi (2019). 2019 Türkiye internet kullanım ve sosyal medya istatistikleri. Erişim 12 Şubat 2019, https://dijilopedi.com/2019-turkiye-internet-kullanim-ve-sosyal-medya-istatistikleri/
• Forest, A. L. and Wood, J. W. (2012). When social networking ıs not working:ındividuals with low self-esteem recognize but do not reap the benefits of self-disclosure on Facebook. Psychological Science, 23(3), 295-302. doi: 10.1177/0956797611429709
• Gentile, B., Twenge, J. and Campbell, W. (2010). Birth cohort differences in self-esteem, 1988–2008: A cross-temporal meta-analysis. Review of General Psychology, 14(3), 261-8. doi: 10.1037/a0019919
• Gerrig, R. J. (2015). Psikoloji ve yaşam . Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu. İstanbul: Metis.
• Gonzales, A. L. ve Hancock, J. T. (2010). Mirror, mirror on my facebook wall: effects of exposure to facebook on self-esteem. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 14(1-2), 79-83 doi: 10.1089/cyber.2009.0411
• Güloğlu, B. ve Aydın, G. (2001). Coopersmith Özsaygı Envanteri'nin Faktör Yapısı. Eğitim ve Bilim. 26(122), 66-71.
• Hood, B. (2014). Benlik Yanılsaması: Sosyal beyin kimliği nasıl oluşturur? İstanbul: Ayrıntı.
• Jackson, C. A and Luchner, A. F. (2017). Self-presentation mediates the relationship between self-criticism and emotional response to Instagram feedback. Personality and Individual Differences. 133, 1-6. doi: 10.1016/j.paid.2017.04.052
• Joinson, A. N. (2004). Self-Esteem, interpersonal risk, and preference for e-mail to self-esteem, interpersonal risk, and preference for e-mail to face-to-face communication. CyberPsychology & Behavior , 472-8.
• Karagöz, S. (1991). Faktör analizi tekniği kullanarak üniversite öğrencilerinin gazete tercihinde etkin faktörlerin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kernis, H. M., Cornell, D. P., Sun, R., Harlow, T., (1993). There’s more to self-esteem than whether it is high or low: the importance of stability of self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology. 65(6), 1190-204, doi: 10.1037//0022-3514.65.6.1190.
• Kim, Y. and Baek, Y. M. (2014). When is selective self-presentation effective? an ınvestigation of the moderation effects of "self-esteem" and "social trust". Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 697-701. doi: 10.1089/cyber.2014.0321.
• Korkmaz, M. (1996). Yetişkin örneklem için bir benlik saygısı ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kökdemir, D. (2012). Üniversite eğitimi ve eleştirel düşünme. Pivolka, 16-9. Erişim http://elyadal.org/pivolka/21/ed.htm
• Miller, A. R. and Shelly, S. (2008). A'dan Z'ye kişilik. İstanbul: Okyanus.
• Myers, D. G. (2010). Psikoloji. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Nisbett, R. E. and Wilson, T. D. (1977). Telling more than we can know:verbal reports on mental processes. Psychological Review. 84(3), 231-259. doi: 10.1037/0033-295X.84.3.231
• Onedio (2014). 2014 yılında paylaşım rekoru kıran 14 onedio testi. Erişim: 25 Aralık 2019, https://onedio.com/haber/2014-yilinda-paylasim-rekoru-kiran-14-onedio-testi-419875
• Onedio (2015). 2015 yılında çözülme rekoru kıran 20 Onedio testi! Erişim tarihi: 25 Aralık 2019, https://onedio.com/haber/2015-yilinda-cozulme-rekoru-kiran-20-onedio-testi--642991
• Onedio (2016). 2016 yılında çözülme rekoru kıran 33 Onedio testi! Erişim tarihi: 25 Aralık 2019, https://onedio.com/haber/2016-da-cozulme-rekoru-kiran-33-onedio-testi--742363
• Onedio (2019). Google’da en çok aranan 25 Onedio testi! Erişim tarihi: 25 Aralık 2019, https://onedio.com/haber/google-da-en-cok-aranan-25-onedio-testi-824861
• Pantic, I. (2014). Online Social Networking and mental health. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 652-657.
• Pelham, B. W. ve Swann, W. B., (1989). From self-conceptions to self-worth: on the sources and structure of global self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology. 57(4), 672-680. doi: 10.1037/0022-3514.57.4.672
• Quinn, S. M. (2017). Feeding our identities:BuzzFeed quizzes as a tool for personal identification in the social digital age. Communication & Media Studies Theses. Erişim: http://docs.rwu.edu/communication_theses/1
• Shaw, L. and Gant, L. (2002). In defense of the internet: the relationship between internet communication and depression, loneliness, self-esteem, and perceived social support. Cyberpsychology Behavior. 5(2), 157-171. doi: 10.1089/109493102753770552.
• Schmitt, D. P. (2005). Simultaneous administration of the rosenberg self-esteem scale in 53 nations: exploring the universal and culture-specific features of global self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology. 89(4), 623-642. doi: 10.1037/0022-3514.89.4.623.
• Tadahiko, N. (2007). Kokoloji 2 : kendini keşfetme oyunu. İstanbul: "O" Kitaplar.
• Tatlı, E. (2012). Üniversite öğrencisi seçmenlerin benlik saygısı ve şüphe durumları yönünden siyasal reklamlara yaklaşımı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4.(7).
• Taylan, A. (2015). Nitel ve nicel araştırmalarda evren ve örneklem seçimi ve sorunlar. b. yıldırım içinde, iletişim araştırmalarında yöntemler uygulama ve örneklerle. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık.
• Taylor, S.E. & Brown, J.D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin. 103(2), 193-210. doi: 10.1037/0033-2909.103.2.193
• Tazghini, S. and Siedlecki, K. L. (2013). A mixed method approach to examining Facebook use and its relationship to self-esteem. Computers in Human Behavior. 29(3), 827-32. doi: 10.1016/j.chb.2012.11.010.
• Twitter (2019). #onediotest. Erişim 07 Nisan 2019, https://twitter.com/search?q=%23onediotest&src=typd&lang=tr
• Valkenburg, P. M., Peter, J. and Schouten, A. P. (2006). Friend networking sites and their relationship to adolescents’ well-being and social self-esteem. CyberPsychology & Behavior. 9(5), 584-90. doi: 10.1089/cpb.2006.9.584
• Woike, B. A. ve Baumgardner, A. H., (1993) Global-specific ıncongruencies in self-worth and the search for selfknowledge. Personality and Social Psychology Bulletin. 19(3) doi: 10.1177/0146167293193005.
• Youtube (2010). Richard Dawkins - Astroloji Üzerine, Erişim: 07 Nisan 2019, https://www.youtube.com/watch?v=CoZ-NRsGWKw