Çocuk Odaklı Haberlerin Ana Akım Ve Alternatif Medyada Sunumu: İzmir Depremi Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 302 - 326, 30.12.2022

Emrah Onur Karataş

https://doi.org/10.33464/mediaj.1170727

Cited By: 4

Öz

İzmir’in Seferihisar ilçesinde 30 Ekim 2020’de yaşanan 6,6 şiddetindeki deprem, gerek uzmanlar tarafından yapılan açıklamalar özelinde gerekse enkaz altında kalan bireyleri konu alması nedeniyle, basında oldukça yer almış, çocuklara dair haberler, depremin yıkıcılığının önüne geçerek gündem haline gelmiştir. Çocukların medyada nasıl, ne kadar ve ne şekilde yer aldığı, söz konusu yayın organının çocuk hakları odaklı olup olmadığı, çocuklara yönelik tutumların oluşmasında ve çocukların gelecekteki hayatlarını şekillendirmeleri noktasında oldukça önemlidir. Bu doğrultuda, çocuk odaklı habercilik ilkeleri kapsamında, çocukların medya metinlerinde kullanımına yönelik kısıtlamalar söz konusudur.
Çalışmanın temel problemini, medya organlarının doğal afet ve felaket haberlerinin üretim süreçlerinde çocukları haberin öznesi olarak nasıl konumlandırdığı kaygısı oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, ana akım medya ve alternatif medyada karşılaştırmalı olarak çocuk haberlerinin nasıl sunulduğunu ortaya koymak ve söylem yapılarını tespit etmektir. Ana akım medya organlarından Sabah ve Hürriyet seçilirken, alternatif medya organlarından ise Bianet ve Gazete Duvar örneklem olarak seçilmiştir. Haberler depremin gerçekleştiği tarihi takip eden ilk hafta ile sınırlandırılarak, 1-7 Kasım 2020 tarihleri arasında yayınlanan haberler söylem analizi yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini oluşturan söz konusu yayın organlarının, çocuk odaklı haberleri konu edinirken ana akım medya kanallarının daha dramatik söylemlerden faydalandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya, haber, söylem, çocuk haberleri, deprem

Presentation of Child-Oriented News in Mainstream and Alternative Media: The Example of Izmir Earthquake

Öz

The earthquake with a magnitude of 6.6, took place in the Seferihisar district of Izmir on 30th October 2020, received a lot of attention in the media, both in terms of the statements made by the experts and the individuals who were under the rubble. These news about children became the agenda by getting ahead of the destructiveness of the earthquake. How, how much and in what way children are involved in the media, whether the media in question is focused on children's rights, is very important in forming attitudes towards children and shaping their future. Accordingly, there are restrictions on the use of children in media texts within the scope of child-centered journalism principles.
The problem of the study is the concern of how media organs position children as the subject of news in the production processes of natural disaster and disaster news. The aim of the study is to reveal how children's news are presented comparatively in the mainstream and alternative media and to determine the discourse structures. While Sabah and Hürriyet were selected from the mainstream media organs, Bianet and Gazete Duvar were selected as the samples from the alternative media organs. The news was limited to the first week following the date of the earthquake, and the news published 1-7 November were analyzed by discourse analysis method. It is seen that the mentioned publications, which constitute the sample of the study, focus on child-oriented news, while mainstream media benefit from more dramatic discourses.

Anahtar Kelimeler

earthquake, Media, news, discourse, children

Kaynakça

• Aslan, K. (2004). Haber nasıl okunur?. Anahtar Kitaplar.
• Cangöz, İ. (2012). ‘Haberde çocuk birey’. S. Alankuş (Haz.), Çocuk odaklı habercilik (s. 198-225). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Çelik, H. & Ekşi, H. (2013). Söylem analizi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı: 27.
• Devran, Y. (2010). Haber, söylem, ideoloji. Başlık Yayın Grubu.
• Dursun, Ç. (2004). Haber hakikat ve iktidar ilişkisi. Elips Kitapevi.
• Erdem, B. N. & Kaynar, A. (2022). “Sesimizi duyan var mı?”: İzmir depremi konulu televizyon haberlerinde çocukların temsili. Selçuk İletişim, 15 (2), 737-766. DOI: 10.18094/josc.1113783
• Erdoğan, İ. & Alemdar, K. (2010). Öteki kuram. Erk Yayınları.
• Güngör, N. (2018). İletişim: kuramlar ve yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• İnceoğlu, Y. & Çomak, N. (2009). Metin çözümlemeleri. Ayrıntı Yayınları.
• Joye, S. (2009). The hierarchy of global suffering: A aritical siscourse analysis of television news reporting on foreign natural disasters. Journal of International Communication, 15(2): 45-61.
• Kaya, F. (2020). Bir felaketin görsel ekonomisine dair: Van depremine ait bir fotoğrafın izinde. Kültür ve İletişim, 23 (45), 165-184. DOI: 10.18691/kulturveiletisim.710124
• Kocaman, A. (2009). Söylem üzerine. ODTÜ Yayıncılık.
• Mutlu, E. (2008). İletişim sözlüğü. Ayraç Yayınları.
• Özer, Ö. (2009). Eleştirel haber çözümlemeleri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Serçelik, H. & Kasımoğlu, S. (2022). Yeni medyada etik ihlaller: İzmir depremi örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Sanat Araştırmaları, 1 (1), 128-141. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/issar/issue/68552/1074494
• Sözen, E. (1999). Söylem, belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Paradigma Yayınları.
• UNICEF. (2010, Ocak). Çocuk hakları ve gazetecilik uygulamaları-Hak temelli perspektif. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar/%C3%A7ocuk-haklari-ve-gazetecilik-uygulamalari-hak-temelli-perspektif-0
• Usta, E. & Yükseler, M. (2021). Afetlerde sosyal medya kullanımı ve etik ikilemler: İzmir Seferihisar depremi örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4 (2), 249-269. DOI: 10.35341/afet.981246
• Uzun, R. (2009). İletişim etiği: sorunlar ve sorumluluklar. Dipnot Yayınları.
• Uzun, R. (2014). Çocukların medyadan ve medyada korunması çocuklara yönelik etik davranış kurallarının incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (22), 152-167. DOI: 10.31123/akil.441955
• İnternet Kaynakları
• https://www.medyakoridoru.com/gundem/tepki-yagdi-haberturk-tv-canli-yayininda-skandal-goruntuler-muhabir-enkazda-b-21798/ (Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/yayin-ilkeleri-sayfasi (Erişim Tarihi: 16 Temmuz 2022)
• https://m.bianet.org/bianet/sayfa/hakkimizda (Erişim Tarihi: 16 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/acinin-gosteri-performans-ve-meta-degeri-makale-1503761 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/mucizeleri-metalastirmak-haber-1503658 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/esi-ve-ikiz-kizlarini-depremde-kaybetti-haber-1503399 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022) https://www.gazeteduvar.com.tr/ayda-gezgin-91-saat-sonra-enkazdan-sag-cikarildi-haber-1503413 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/depremde-olen-babaanne-ve-4-torunu-topraga-verildi-haber-1503456 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/babaanne-ve-torunlarinin-cansiz-bedenlerine-ulasildi-haber-1503386 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/elif-perincek-65-saatte-enkazdan-sag-cikarildi-haber-1503302 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/14-yasindaki-idil-sirin-58-saat-sonra-enkazdan-cikarildi-haber-1503300 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/elifin-gulusunu-gorunce-goz-yaslarimizi-tutamadik-galeri-1503321 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/elif-perincekin-saglik-durumu-iyi-egitim-masraflari-ustlenilecek-haber-1503353 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.gazeteduvar.com.tr/riza-beyden-bir-kotu-haber-daha-ikizlerin-cansiz-bedenleri-bulundu-haber-1503392 (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/yasam/233928-haber-degeri-cocugun-ustun-yararindan-da-mi-ustun (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/saglik/233823-depremi-cocuklara-anlatirken-nelere-dikkat-etmeliyiz (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/toplum/233799-aciyi-paylasmak-icin-gosterilen-bir-kare-cocuk-istismari-olabilir (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/toplum/233731-cocuklarin-yasama-karsi-tekrar-guven-kazanmalarini-saglamaliyiz (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/kriz/233751-izmir-de-enkazdan-91-saatte-bir-cocuk-cikarildi (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://bianet.org/bianet/kriz/233707-3-yasindaki-cocuk-65-saat-sonra-enkazdan-cikarildi (Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022)
• https://www.sabah.com.tr/yasam/binali-yildirimdan-ayda-gezgin-ve-elif-perinceke-ziyaret-5232117 (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/11/04/son-dakika-ayda-kurtarildigi-an-ne-oldugunu-anlatti-ayda-kurtuldugunda-enkazdan-cikmis-gibi-degildi (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.sabah.com.tr/video/yasam/son-dakika-izmirde-enkazda-mucize-ayda-bebek-91-saat-sonra-boyle-cikarildi-video (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/11/02/izmirdeki-deprem-sonrasi-afad-baskanindan-son-dakika-haberi-geldi-14-yasindaki-idil-sirin-enkazdan-kurtarildi (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/11/04/izmir-depremi-son-dakika-cinar-ve-sayra-alpgunduzun-son-sozleri-herkesi-derinden-etkiledi-riza-bey-apartmanindan-aci-haber-geldi (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-haberleri-izmirdeki-depremde-yikilan-emrah-apartmanindan-58-saat-sonra-mucize-41651687 (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-izmir-depreminden-91-saat-sonra-kurtarilan-aydadan-haber-var-41655784 (Erişim tarihi: 25 Temmuz 2022)