Teknolojik Belirlenimcilik Bağlamında Teknoloji Odaklı Yaşam Kurgusu: Black Mirror Dizisi Örneği

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 74 - 87, 27.06.2021

M. Enes Şahin

Öz

İnsanlığın gelişimine koşut bir şekilde ilerlemeye devam eden teknoloji, bireyler üzerinde etki yaratan bir niteliğe sahiptir. Bu etkinin belirgin olarak gözlemlenmesi yaşadığımız hayatın teknoloji odağında incelenmesiyle ve Black Mirror dizisinin izleyiciye aktardığı teknoloji odaklı yaşam kurgusuyla mümkün olabilmektedir. Bu çalışmada, teknolojinin yaşamdaki değişim ve dönüşümlerde başat faktör olduğunu vurgulayan teknolojik belirlenimcilik yaklaşımı, Black Mirror dizisi üzerinden ele alınmıştır. Çalışma kapsamında, çeşitli tematik konulara sahip olan dizinin White Christmas, Arkangel, Smithereens, Striking Vipers ve Nosedive isimli bölümleri incelenmiş ve teknolojik belirlenimcilik perspektifiyle analiz edilmiştir. Araştırma sürecinde ve sonucunda, Black Mirror dizisinin, teknolojik belirlenimci bir dünya kurgusunu yansıttığı sonucuna ulaşılmış ve teknolojik belirlenimcilik yaklaşımının açıklanmasına katkı sağladığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Teknolojik gelişmenin birey hayatında belirlenimci bir rol üstlendiğini vurgulayan dizi, teknoloji odaklı yaşamın distopik bir yaşamı doğurduğunu izleyicisine sunmaktadır. Bununla birlikte teknolojinin birey yaşamına etkilerini çeşitli problemler odağında vurgulayan dizi, pek çok tematik konuyla izleyicisini teknolojinin birey hayatındaki etkililiğini düşünmeye sevk etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, Teknolojik Belirlenimcilik, Teknolojik Determinizm, Black Mirror, Teknopoli

Technology Oriented Life Fıctıon in The Context of Technological Determinism: Black Mirror Series Example

Öz

Technology, which continues to progress in parallel with the development of humanity, has impacts on individuals. While we can observe these effects clearly by examining the life we live from the focal perspective of technology, it is also possible to do that with the technology-oriented fiction of life that the Black Mirror series conveys to the audience. In this study, the technological determinism approach, which emphasizes that technology is the dominant factor in changes and transformations in life, is discussed on the basis of the Black Mirror series. Within the scope of the study, the episodes of the series titled White Christmas, Arkangel, Smithereens, Striking Vipers and Nosedive, which have various thematic subjects, were focused and analyzed from the perspective of technological determinism. During the process of the research and at the end of it, it was concluded that the Black Mirror series reflects a technological deterministic world fiction and it was tried to be shown that the series contributes to the explanation of the technological determinism approach. Emphasizing that technological developments play a determinative role in individual life, the series presents its audience that technology-oriented life gives birth to a dystopian life. In addition, the series, which emphasizes the effects of technology on the life of individuals in terms of various problems, prompts the audience to think about the effectiveness of technology in the life of individuals with its many thematic topics.

Anahtar Kelimeler

Technology, Technological Determinism, Black Mirror, Technopol

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2005). Minima Moralia. (Koçak, O. & Doğukan, A. Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Allard-huver, F. & Escurignan, J. (2019). Black Mirror and critical media theory. Cirucci, A. M. & Vacker, B. (Ed.). Black Mirror’s Nosedive as a new Panopticon: Interveillance and Digital Parrhesia in Alternative Realities (ss. 43-54). Londra: Lexington Books.
• Altay, D. (2005). Mc Luhan’ı anlamak (Rigel, N. Ed.). Kadife Karanlık. (s. 22-24). İstanbul: Su Yayınevi.
• Baştaş Bakış, N. (2019). Teknolojik Determinizm Çerçevesinde Türkiye’de Web Dizilerinin Toplumsal Dönüşüme Etkileri: Fi Dizisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul, Türkiye.
• Bauman, Z. & Lyon, D. (2013). Akışkan Gözetim. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayraktar, E. & Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklik ve uygulama alanları. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 253-259
• Bozkurt, V. (2000). Gözetim toplumu ve internet. Birikim Dergisi, Sayı: 136, 69-74.
• Carr, N. (2010). The Shallows: How the Internet is Changing the Way We Think, Read and Remember. New York: Atlantic Books Ltd.
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür–1. cilt: Ağ Toplumunun Yükselişi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güngör, N. (2018). İletişim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kalın, İ. (2018). Barbar, Modern, Medeni: Medeniyet Üzerine Notlar. (2. Baskı). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kant, I. (2005). Aydınlanma nedir?. (Yayla, A. Çev.). Liberal Düşünce, 10 (38-39), 225– 230.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• McLuhan, M. (2014). Gutenberg Galaksisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş çevrimiçi haber akışının yankı odası etkisi, filtre balonu ve siberbalkanizasyon kavramları çerçevesinde incelenmesi. Selçuk İletişim, 11, 232-251.
• Newport, C. (2019). Pürdikkat. İstanbul: Metropolis Yayıncılık.
• Özçetin, B. (2019). Kitle İletişim Kuramları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özel, İ. (2017). Üç Zor Mesele. İstanbul: TİYO.
• Timisi, N. (2016). Dijital Kavramlar, Olanaklar, Deneyimler. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Turan, S. & Esenoğlu, C. (2006). Bir Meşrulaştırma aracı olarak bilişim ve kitle iletişim teknolojileri: eleştirel bir bakış. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 71-86.