A Sociological Evaluation on The Views of Health in The Media

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 84 - 102, 30.06.2024

İslam Can

https://doi.org/10.60077/medkul.1482202

Öz

In today's societies, media has become one of the most important actors in determining health and disease behaviors, as well as many other functions. Through the media, people's access to information has become easier and it has become a source of reference for those who want to obtain information on almost every subject. In addition, individuals who want to learn about health and illness have also benefited from these opportunities of the media as much as possible. In this sense, traditional and new media tools such as television, internet, social media, newspapers and magazines offer a number of publications on health and disease to the public. This study focuses on the social manifestations of the media and health-disease relationship. In other words, the study deals with the social perception of the phenomenon of health and illness, which is discussed and reproduced in various forms in the media, and also the effects of this reproduced phenomenon on the health and illness behavior of the society. In this respect, the study will focus on issues such as morning health programs and medical series on television, health columns of newspapers and magazines, health-themed information shared on the internet and social media, and the commercialization of health as an advertising and marketing tool through the media and will try to present a general framework on the relationship between health and media.

Anahtar Kelimeler

Health, Disease, Media, Sociology of Health.

Sağlığın Medyadaki Görünümleri Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme

Öz

Günümüz toplumlarında medya, birçok fonksiyonunun yanında sağlık ve hastalık davranışlarının belirlenmesinde en önemli aktörlerden biri hâline gelmiştir. Medya aracılığıyla insanların bilgiye erişimi kolaylaşmış ve hemen her konuda bilgi edinmek isteyenler için başvuru kaynağına dönüşmüştür. Ayrıca sağlık ve hastalıkla ilgili bilgi edinmek isteyen bireyler de medyanın bu imkânlarından olabildiğince faydalanmıştır. Bu anlamda televizyon, internet, sosyal medya, gazete ve dergi gibi geleneksel ve yeni medya araçları, sağlık ve hastalığa dair birtakım yayınları toplumun hizmetine sunmaktadır. Bu çalışma, medya ve sağlık-hastalık ilişkisinin toplumsal görünümlerine odaklanmaktadır. Başka bir deyişle bu çalışma, medyada çeşitli formlarda ele alınan ve yeniden üretilen sağlık ve hastalık olgusunun toplumsal düzlemde algılanışını, aynı zamanda bu yeniden üretilen olgunun toplumun sağlık ve hastalık davranışı üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Bu doğrultuda bu çalışmada televizyonlarda yayınlanan sabah kuşağı sağlık programları ve tıp dizileri, gazete ve dergilerin sağlık köşeleri, internet ve sosyal medyada paylaşılan sağlık temalı bilgilendirmeler ve sağlığın medya aracılığıyla reklam ve pazarlama aracı olarak ticarileşmesi gibi hususlar üzerinde durulacak, sağlık ve medya ilişkisine dair genel bir çerçeve sunulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Hastalık, Medya, Sağlık Sosyolojisi

Kaynakça

• Applbaum, K. (2014). Sağlıkta küresel pazarlama: İlaç entrikaları. L. Panitch & C. Leys (Ed.), U. Haskan (Çev.). Kapitalizmde sağlık sağlıksızlık semptomları içinde (ss. 99-119). Yordam Kitap.
• Atay, T. (2017). Görünüyorum o halde varım “meşhuriyet çağı”nda kültür ve insan. Can Yayınları.
• Baudrillard, J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri (2. Baskı). O. Adanır & A. Bilgin, (Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu (2. Baskı). H. Deliçaylı & F. Keskin (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite (2. Baskı). S. O. Çavuş (Çev.). Can Yayınları.
• Bourdieu, P. (1997). Televizyon üzerine T. Ilgaz (Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Can, İ. & Ulutaş, E. (2021). Teşhir toplumu. Ketebe Yayınları.
• Can, İ. (2019). Sağlık olsun: Sağlığın toplumsal görünümleri. Çizgi Kitabevi.
• Can, İ. (2018). Teşhir toplumu: Sinoptikonun gösterişçi sakinleri. Çizgi Kitabevi.
• Cederström C. & Spicer A. (2017). Sağlık hastalığı: güncel bir sendrom. E. Gökyaran (Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Cirhinlioğlu, Z. (2001). Sağlık sosyolojisi. Nobel Yayınları.
• Çanak, T. (2015). Sağlık iletişiminde kullanılan kamu spotlarının halkla ilişkiler açısından incelenmesi: Sağlık Bakanlığı örneği (Tez No: 391246) [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi].
• Debord, G. (2006). Gösteri toplumu ve yorumlar. (2. baskı). A. Ekmekçi & O. Taşkent (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 9(1), 512-532.
• Demir, M. (2010). Sağlık haberleri ve medya gerçeği. Nobel Yayıncılık.
• Deppe, H. (2014). Sağlık hizmetlerinin doğası: Metalaştırmaya karşı dayanışma, L. Panitch & C. Leys (Ed.), U. Haskan (Trans.). Kapitalizmde sağlık sağlıksızlık semptomları içinde (ss. 43-53). Yordam Kitap.
• Elmacı, N. (2013). Sağlık antropolojisi: Diyarbakır örnekleri. Siyasal Kitabevi.
• Erdoğan, İ. (2002). Tekelleşme, medya ve medya pratikleri. Toplum ve Hekim. 17(6), 417-424.
• Eryiğit-Günler, O. (2016). Toplumsal cinsiyet, sağlık ve hastalık. E. Tecim, (Ed.). Sağlık sosyolojisi yazıları içinde (ss. 104-119). Açılım Kitap.
• Fidan, M. & Yetiş, A. (2018). Sağlık iletişiminde algı: Kamu Spotları üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi.11(2), 159-178.
• Henderson, L. (2014). Televizyondaki tıp: Pembe dizi olarak sağlık hizmetleri. L. Panitch & C. Leys (Ed.), U. Haskan (Trans.). Kapitalizmde sağlık sağlıksızlık semptomları içinde (ss. 219-236). Yordam Kitap.
• İnce, M. & Koçak, M. C. (2018). Sigarayı bırakmada, kitle iletişim araçlarında yer alan kamu spotlarının etkisi. K.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(1), 1-11.
• Kasapoğlu, M. A. (1999). Sağlık sosyolojisi Türkiye’den araştırmalar. Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Küçükşen, K. (2016). Yeni medyada sunulan sağlıklı yaşam önerilerinin toplumsal cinsiyet açısından değerlendirilmesi. E. Tecim, (Ed.). Sağlık sosyolojisi yazıları içinde (ss. 129-155). Açılım Kitap.
• Leys, C. (2014). Sağlık ve kapitalizm. L. Panitch & C. Leys (Ed.), U. Haskan (Trans.). Kapitalizmde sağlık sağlıksızlık semptomları içinde (ss. 15-42). Yordam Kitap.
• Livberber-Göçmen, T. & Ayvaz, S. (2017). Kamu spotlarının göstergebilimsel yöntemle çözümlenmesi: Sağlık Bakanlığı örneği. Ekurgu. 25(2), 112-128.
• Milliyet, (2017), Türkiye Google’da son 7 ayda en çok neleri aradı?. Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/turkiye-google-da-son-7-ayda-en-teknoloji-haber-2497895/
• Oğuz, G. Y. (2005). Bir güzellik miti olarak incelik ve kadınlarla ilgili beden imgesinin televizyonda sunumu. Selçuk İletişim. 4(1), 31-37.
• Porter, R. (2016). Kan revan içinde: tıbbın kısa tarihi. (2. Baskı). G. Koca, (Çev.). Metis Yayınları.
• Şahin-Kaya, Ş. (2011). Televizyonda kadın, sağlık ve hastalık. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 14(2), 118-150.
• Şeker, M. & Tiryaki, S. (2013). Sigara ile ilgili kamu spotlarında moral panik etkisi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 33, 223-241.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörler araştırması. Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2015). Sağlık istatistikleri yıllığı 2014. Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Tekin, F. (2016). Tıbbın bedene müdahalesi: Hasta bedenden sağlıklı ve estetik bedene. E. Tecim, (Ed.). Sağlık sosyolojisi yazıları içinde (ss. 77-102). Açılım Kitap.
• Timurturkan, M. (2016). Yeni bir tüketim alanı olarak tıbbileştirme: Beslenme rejimlerinin tıbbileşmesi. N. Adak (Ed.). Sağlık sosyolojisinde güncel tartışmalar içinde (ss. 85-102). Nobel Yayıncılık.