Dijital Platformlarda Yeni İletişim Kodlarının Türkçeye Etkisi: Analiz ve Öneriler

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 181 - 196, 31.10.2025

Ali Koç

https://doi.org/10.55055/mekcad.1784035

Öz

Dijital platformlar, kullanıcıların internet üzerinden erişebildiği, içerik üretme, paylaşma, iletişim kurma ve çeşitli hizmetlerden yararlanma imkânı sunan çevrimiçi ortamlar olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Özellikle de Z kuşağı ve Alfa kuşağı olarak tanımlanan dijital yerliler, yaşamsal pratiklerinin önemli bir bölümünü dijital platformlar üzerinden gerçekleştirmekte ve bu platformlar aracılığıyla kendilerine özgü bir dijital dil ve kültür inşa etmektedirler. Söz konusu dijital ekosistemlerin ağırlıklı olarak Anglo-Amerikan menşeli ve İngilizce altyapılı yazılımlar üzerine kurulu olması, kullanıcıların anadil yetkinliklerinde belirgin bir aşınmaya yol açmakta ve linguistik kimliklerini ve öz Türkçe söz varlıklarını erozyona uğratmaktadır. Bu durum, hem kelime dağarcığının yabancı unsurlarla ikame edilmesi hem de düşünce kalıplarının, sözdizimsel yapıların ve kültürel kodların da dönüşümünü beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla dil sosyolojisi açısından önemli bir müdahale alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmada da, dijital platformlarda yaygınlaşan yeni iletişim kodları sistematik olarak inceleyerek, bu kodların Türkçe üzerindeki olumsuz etkilerini analiz edilmekte ve öz Türkçe karşılıklar önerilmeye çalışılmaktadır. Araştırmanın temel amacı, sosyal medya platformlarında kullanılan yabancı kökenli kısaltmalar, akronimler, jargon ifadeler ve sembolik dil kullanımlarının Türkçenin özgün yapısını nasıl değiştirdiğini ortaya koymak ve bu dijital dil yozlaşmasına karşı çözüm önerileri sunmaktır. Araştırma verileri, Twitter, Instagram, TikTok ve Discord platformlarından toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital İletişim Kodları , Sosyal Medya Dili , Dil Yozlaşması , Öz Türkçe

The Impact of New Communication Codes on the Turkish Language in Digital Platforms: Analysis and Recommendations

Öz

Digital platforms are frequently utilized as online environments accessible via the internet, offering users the ability to create and share content, communicate, and benefit from various services. In particular, digital natives, defined as Generation Z and Generation Alpha, carry out a significant portion of their life practices on digital platforms and, through these platforms, construct a unique digital language and culture of their own. The fact that these digital ecosystems are predominantly of Anglo-American origin and built on English-based software leads to a noticeable erosion in users' native language competencies and erodes their linguistic identities and native Turkish vocabulary. This situation entails both the substitution of vocabulary with foreign elements and the transformation of thought patterns, syntactic structures, and cultural codes. Consequently, it constitutes a significant area for intervention from a sociolinguistic perspective. This study, therefore, systematically examines the new communication codes prevalent on digital platforms, analyzing their negative effects on the Turkish language, and proposing native Turkish counterparts. The main purpose of the research is to reveal how foreign-derived abbreviations, acronyms, jargon, and symbolic language uses on social media platforms are changing the unique structure of Turkish, and to provide potential solutions against this digital language degeneration. The research data were collected from the Twitter, Instagram, TikTok, and Discord platforms.

Anahtar Kelimeler

Digital Communication Codes , Social Media Language , Language Degeneration , Pure Turkish

Kaynakça

• Akçoraoğlu, A. (2019). ‘Yeni kapitalizm’ teorileri, dijital devrim ve Türkiye kapitalizmi. Mülkiye Dergisi, 43(3), 525–575.
• Aşçı, S. (2023). Tiktok’un sosyal göstergebilimsel yönleri üzerine bir değerlendirme. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, 13, 91–107. https://doi.org/10.56075/egemiadergisi.1352576
• Bağçı, E., & İçöz, O. (2019). Z ve Alfa kuşağı ile dijitalleşen turizm. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 232–256. https://doi.org/10.32572/guntad.578926
• Başer, E., & Söğütlüler, T. (2023). Değişen izleme eğilimleri çerçevesinde dijital platformlar ve içerik reklamları üzerine bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 41, 1–26. https://doi.org/10.31123/akil.1303391
• Bayrak, T. (2018). Sosyal medyada gürültü kavramı: Twitter’da gürültü incelemesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 2(1), 37–45. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2018.2/1.37-45
• Çavuşoğlu, A. (2005). Türkçeyi dolaylı olarak etkileyen bazı sorunlar, Türkçeyi tehdit eden tutumlar ve girişimler, bunlara karşı alınabilecek önlemler. İSTEM, 5, 155–168.
• Çifçi, M. (2022). Dijital dalga karşısında Türkçe. Düşünce Dünyasında Türkiz, 1(3), 45–50.
• Ergin, M. (1986). Türk dili. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Hepkon, Z. (2011). İletişim ve teknoloji. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Karenberg, A. (2000). Fachsprache Medizin im Schnellkurs: Für Studium und Berufspraxis. Stuttgart: Schattauer Verlag.
• Kerimoğlu, C. (2022). Dil canlı bir varlık mıdır? Gazi Türkiyat, 30, 1–11.
• Kocagür, S. C. (2022). Türkiye’deki dijital platformlar ve değişen içerik biçimi: Tek sezonluk diziler. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 20, 70–91.
• Olgun, C. K. (2020). Dijital kültürün yükselişine doğru: Riskler ve fırsatlar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 185–218. https://doi.org/10.14520/adyusbd.737364
• Onar, S., & Karadağ, Y. (2022). Sosyal medyanın etkili iletişim dili: Emojiler. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 390–405. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1075665
• Oruk, İ. (2024). Sosyal medya dili üzerine eleştirel bir bakış. Uluslararası Filoloji Bengü, 4(2), 135–145. https://doi.org/10.62605/ufb.1581242
• Öz Açık, G. (2023). Bir terim sorunu olarak jargon ve jandarma örneği. Avrasya Terim Dergisi, 11(3), 95–101.
• Özbek, E. (2015). Türkiye’de “söz varlığı” çalışmaları ve bunlar üzerine genel bir değerlendirme. Akademik Kaynak, 3(5), 23–38.
• Özcan, Z., & Savaş, S. (2021). Sanal topluluk platformu olarak Discord. NOSYON: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 7, 120–132.
• Şaş, A. K. (2022). Yeni sömürü düzeninde diller: Türkçenin İngilizceyle imtihanı. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 9, 722–738. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1212773
• Tapar, D. (2024). Sosyal medya kullanıcılarının dil kullanım becerileri: Instagram örneği. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 1319–1352. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1413602
• Tok, Z. (2019). Uluslararası kısaltmaların Türkçeye çevirisi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 15–23. https://doi.org/10.29000/rumelide.540990
• Turan, D. (2022). Tıbbi terminolojide akronimler: Almanca-Türkçe dil ikilisi örneği. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 115–129. https://doi.org/10.56597/kausbed.1052326
• Yağcı, T., & Uçar, M. (2018). İletişimde engeller ve etkinlik. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3 Ek), 142–160.
• Yaman, H., & Erdoğan, Y. (2007). İnternet kullanımının Türkçeye etkileri: Nitel bir araştırma. Journal of Language and Linguistic Studies, 3(2), 237–249.