Kamusal Mekanda Kendin Yap Bahçeciliği: İzmir'de Öğrenci Atölyesi Deneyimi

Yıl 2020, Sayı: 7, 28 - 42, 01.12.2020

Esra Kut İlgi Atay Kaya

Öz

Kamusal mekânlar, uzmanlar tarafından hazırlanan plan ve tasarımların yanı sıra mekân kullanıcılarının, “Kendin Yap Kentleşmesi” türündeki müdahalelerine konu olmaktadır. Bu müdahalelerden biri olan, ‘Kendin Yap Bahçeciliği’nin temel amacı kullanılmayan boş arazileri yeşil alana çevirmektir. Kendin yap kentleşmesi ve bahçeciliği, Türkiye literatüründe yeni kavramlardır. İlgili bölüm öğrencilerinde, bu konuda farkındalık oluşturulması için bir atölyenin araç olabileceği varsayımı ve amacıyla, Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğrencilerine yönelik bir atölye düzenlenmiştir. Çalışmanın yazarları yürütücülüğündeki atölyeye, 9 öğrenci katılmıştır.
Bu araştırmanın amacı, atölyenin kazanımlarını incelemek ve sunmaktır. Kullanılan yöntemler, anket ve atölye deneyiminin niteliksel değerlendirilmesidir. Makale, kendin yap kentleşmesi ve bahçeciliğiyle ilgili literatürü, atölyenin içeriği, öğrencilere yapılan anketlerin sonuçlarını, eskiz/ poster ve sunum değerlendirmelerini ve tohum topu yapımı etkinliğini içermektedir. Bulgular, öğrencilerin daha önce kendin yap kentleşmesi uygulamalarının örnekleriyle karşılaştığı ancak yeterince farkında olmadığı bir konuda, atölyenin farkındalık yaratma amacına ulaşmada başarı sağladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

kendin yap kentleşmesi, kendin yap bahçeciliği, kamusal mekan, öğrenci atölyesi, tohum topu

Kaynakça

• Adams, David, ve Michael Hardman. “Observing Guerrillas in the Wild: Reinterpreting Practices of Urban Guerrilla Gardening.” Urban Studies 51, sayı: 6 (2014): 1103-19. https://doi. org/10.1177/0042098013497410.
• Atay Kaya, İlgi, ve Esra Kut Görgün. “Kentsel Mekân Üretiminde ‘Kendin Yap’ Hareketi.” Planlama 27, sayı: 1 (2017): 57-74. https://doi.org/10.14744/planlama.2017.74946.
• “Atölye: Tohum Bombası.” Erişim Tarihi: Mart 3, 2019. https://saltonline.org/tr/183/atolye-tohum-bombasi.
• Benner, Sophia Michelle. “Tactical Urbanism: From Civil Disobedience to Civic Improvement.” Yüksek Lisans Tezi, University of Texas at Austin, 2013.
• Boria, Damon. “Guerrilla Gardening as Nonviolent Praxis: Existentialist Ethics in Food Deserts”. İçinde The Peace of Nature and the Nature of Peace: Essays on Ecology, Nature, Nonviolence, and Peace, ed. Andrew Fiala, 91-100, Amsterdam: Brill/Rodopi, 2015.
• Certomà, Chiara. “Critical urban gardening as a post-environmentalist practice.” Local Environment The International Journal of Justice and Sustainability 16, sayı: 10 (2011): 977–87.
• Crane, Annie, Leela Viswanathan, ve Graham Whitelaw. “Sustainability through intervention: a case study of guerrilla gardening in Kingston, Ontario.” Local Environment The International Journal of Justice and Sustainability 18, sayı: 1 (2013): 71-90. https://doi.org /10.1080/13549839.2012.716413.
• Crossan, John, Andrew Cumbers, Robert McMaster, ve Deirdre Shaw. “Contesting Neoliberal Urbanism in Glasgow’s Community Gardens: The Practice of DIY Citizenship.” Antipode 48, sayı: 4 (2016): 937-55. https://doi.org/10.1111/anti.12220.
• De Certeau, Michel. The Practice of Everyday Life. Çeviren Steven Rendall. Berkeley: University of California Press, 1984.
• De la Peña, David. “Beyond guerrilla urbanism: Can Batlló and the slowness of knowing, managing, and making.” URBAN DESIGN International 25 (2020): 126-36. https://doi.org/10.1057/s41289-01900080-y.
• Douglas, Gordon C. C. “Do-It-Yourself Urban Design: The Social Practice of Informal ‘Improvement’ Through Unauthorized Alteration.” City & Community 13, sayı: 1 (2014): 5-25. https://doi.org/http://doi. org/10.1111/cico.12029.
• Durmaz Ekenler, Melike Selin. “Ütopya Tohumları ve Müşterekleştirme Pratikleri Olarak Topluluk Bahçeleri.” Toplum ve Demokrasi, sayı: 23 (2017): 59-74.
• Enigbokan, Adeola. “Delai Sam: social activism as contemporary art in the emerging discourse of DIY urbanism in Russia.” Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability 9, sayı: 2 (2016): 101-16. https://doi.org/10.1080/1754 9175.2015.1029507.
• Fabian, Louise, ve Kristine Samson. “Claiming participation – a comparative analysis of DIY urbanism in Denmark.” Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability 9, sayı: 2 (2016): 166-84. https://doi.org/10.1080/17549175.2 015.1056207.
• Gülgün Aslan, Bahriye. “Tohum Bombaları.” TÜRKTOB Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi 20 (2017): 70-1.
• Hardman, Michael, Lovemore Chipungu, Hangwelani Magidimisha, Peter J. Larkham, Alister J. Scott, ve Richard P. Armitage. “Guerrilla gardening and green activism: Rethinking the informal urban growing movement.” Landscape and Urban Planning 170 (Şubat 2018): 6-14. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2017.08.015.
• Hung, Holvert. “Formation of new property rights on government land through informal co-management: Case studies on countryside guerilla gardening.” Land Use Policy 63 (Nisan 2017): 381-93. https://doi. org/10.1016/j.landusepol.2017.01.024.
• Iveson, Kurt. “Cities within the City: Do-It-Yourself Urbanism and the Right to the City.” International Journal of Urban and Regional Research 37, sayı: 3 (2013): 941-56. https://doi.org/10.1111/1468-2427.12053.
• Joo, Youngha, ve Youngsang Kwon. “Urban street greenery as a prevention against illegal dumping of household garbage-A Case in Suwon, South Korea.” Urban Forestry & Urban Greening 14, sayı: 4 (2015): 1088-94. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2015.10.001.
• Kut Görgün, Esra, ve İlgi Atay Kaya. “Kamusal Mekânda Taktiksel Uygulamalar: İzmir Örnekleri.” Ege Mimarlık, sayı: 97 (Ekim 2017): 44-7.
• Lefebvre, Henri. Şehir Hakkı. Çeviren Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2017.
• Lydon, Mike, ve Anthony Garcia. “Disturbing The Order of Things.” İçinde Tactical Urbanism: Short-term Action for Long-term Change, 1-24. Washington, D.C: Island Press, 2015.
• McKenzie, Christine. “Promoting Holistic Community Organizing: FoodShare Food Activist Workshop Series.” COMM-ORG Papers 16 (2010). ARAŞTIRMA/RESEARCH42
• Mikadze, Vladimir. “Ephemeral Urban Landscapes of Guerrilla Gardeners: A Phenomenological Approach.” Landscape Research 40, sayı: 5 (2015): 519-29. https://doi.org/10.1080/01426397.2014.939617.
• Moore-Cherry, Niamh, ve Linda Mccarthy. “Debating Temporary Uses for Vacant Urban Sites: Insights for Practice from a Stakeholder Workshop.” Planning Practice & Research 31, sayı: 3 (2016): 347-57. https:// doi.org/10.1080/02697459.2016.1158075.
• Ralston, Shane. “A Deweyan Defense of Guerrilla Gardening.” The Pluralist 7, sayı: 3 (2012): 57-70. https:// doi.org/10.5406/pluralist.7.3.0057.
• Sawhney, Nitin, Christo de Klerk, ve Shriya Malhotra. “Civic Engagement through DIY Urbanism and Collective Networked Action.” Planning Practice & Research 30, sayı: 3 (2015): 337-54.
• Shepard, Benjamin C. “DIY urbanism as an environmental justice strategy: The Case Study of Time’s Up! 1987-2012.” Theory in Action 7, sayı: 2 (2014): 42-73. https://doi.org/10.3798/tia.1937-0237.14010.
• Spijker, Stephanie Nuria, ve Constanza Parra. “Knitting green spaces with the threads of social innovation in Groningen and London.” Journal of Environmental Planning and Management 61, sayı: 5-6 (2018): 1011-32. https://doi.org/10.1080/09640568. 2017.1382338.
• Talen, Emily. “Do-it-Yourself Urbanism: A History.” Journal of Planning History 14, sayı: 2 (2015): 135-48. https://doi.org/10.1177/1538513214549325.
• The Guerrilla Gardening Home Page. http://www. guerrillagardening.org/.
• Thompson, Matthew. “Between Boundaries: From Commoning and Guerrilla Gardening to Community Land Trust Development in Liverpool.” Antipode 47, sayı: 4 (2015): 1021-42. https://doi.org/10.1111/ anti.12154.
• “Tohum Topu Atölyesi.” Erişim Tarihi: Mart 3, 2019. https://www.evensi.com/tohum-topu-olyesi-resitpasa-34467-istanbul-turkey/266522191.
• Wenger-Schulman, A. R. S., ve Lauren Hoffman. “Seed Balls and the Circle of Courage: A Decolonization Model of Youth Development in an Environmental Stewardship Program.” Afterschool Matters, sayı: 27 (Bahar 2018): 19-24.
• Yıldırım, Yavuz. “Şehir Hakkı Bağlamında Açık Alanların Siyasal ve Sosyal Kullanımı: Niğde Örneği.” Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10, sayı: 4 (Ekim 2017): 1-14. https:// doi.org/10.25287/ohuiibf.32287