Tıbbi ve Aromatik Bitkilerden Origanum Türlerinin Su Ürünlerinde Kullanım Alanları

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 114 - 121, 30.12.2022

Yusuf Aktop , İfakat Tulay Çağatay

Öz

Tıbbi ve aromatik bitkiler insanlık tarihinin başlangıcından itibaren öncelikle ilaç ve tedavi amaçlı olmak üzere gıda, kozmetik, endüstriyel ve baharat amaçlı kullanılmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliğinde ise başta balık refahı olmak üzere, çalışma kolaylığı sağlamak ve sağlıklı bir üretim gerçekleştirebilmek için tıbbi ve aromatik bitkilerden yararlanılmaktadır. Aromatik bitkilerden elde edilen başta esansiyel yağlar ve diğer bileşiklerinin birçok alanda kullanımı son zamanlarda giderek yaygınlaşmaktadır. Origanum spp. türleri tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde yer alan bitki türleridir. Bu türlerin içermiş olduğu etken maddelerin balıklar üzerine etkisi oldukça fazladır. Söz konusu türlerden elde edilen ekstraktlar ve yağlar bilimsel çalışmalarında odak noktası haline gelmiştir. Bu çalışmada da Origanum spp. türlerinden Origanum vulgare, O,. vulgare sp. hirtum, O majorana ve O. heracleoticum L. O. onites’in su ürünleri alanında kullanımı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve aromatik bitki, Bitkisel Yağ, Origanum spp., Su ürünleri, Tıbbi ve aromatik bitki, Bitkisel Yağ, Origanum spp., Su ürünleri

Kaynakça

• Abdel-Latif, H.M.R., Abdel-Tawwab, M., Khafaga A.F. & Dawood, M.A.O. (2020). Dietary origanum essential oil improved antioxidative status, immunerelated genes, and resistance of common carp (Cyprinus carpio L.) to Aeromonas hydrophila infection. Fish and Shellfish Immunology 104, 1–7
• Acıbuca, V. & Bostan Budak, D. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Yeri ve Önemi, Çukurova Tarım Gıda Bilimleri Dergisi, 33(1): 37-44.
• Akarsu, H. (2016). Buzdolabında (+2±1 °C) vakum paketlenerek depolanmış alabalık (Oncorhynchus mykiss walbaum, 1792) filetolarının kalitesine farklı kekik (Origanum onites l.) ekstraktlarının etkisi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Yüksek Lisans Tezi. 81s.
• Becker, A.J., Vaz, L.J., Garcia, L. O., Jr Wasielesky, W., Heinzmann, B.M. & Baldisserotto, B. (2021). Anesthetic potential of different essential oils for two shrimp species, Farfantepenaeus paulensis and Litopenaeus vannamei (Decapoda, Crustacea). Ciência Rural, Santa Maria, v.51:12, e20200793.
• Bodur T, Afonso JM, Montero D & Navarro A. (2018). Assessment of Effective Dose of New Herbal Anesthetics in Two Marine Aquaculture Species: D. labrax and A. regius. Aquacult. 482; 78-82.
• Cihangir, E. & Diler, İ. (2016). Yavru ve Jüvenil Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) Yemlerine Farklı Oranlarda İlave Edilen Kekik Yağının (Origanum vulgare L.) Büyüme Performansı ve Yemden Yararlanma Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 12(2), 86-96. https://doi.org/10.22392/egirdir.283071
• Çelik, Y. S. (2020). Tıbbi ve aromatik bitkilerin balık yetiştiriciliğinde kullanım potansiyelleri. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 86-94.
• Çetinkaya, S. (2013). Vakum paketli pişirilen (sous vide) gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792)'nın soğuk depolanması sırasında kalite özelliklerine doğal antioksidanların etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı Doktora Tezi 156 s.
• da Cunha J. A., Scheeren C. Á., Salbego Joseânia et al. (2017). Essential oils of Cunila galioides and Origanum majoranaas anesthetics for Rhamdia quelen: efficacy and effects onventilation and ionoregulation . Neotropical Ichthyology, 15(1): e160076.
• De Moraes França Ferreira, P., da Silva Nascimento, L., Coelho Dias, D., da Veiga Moreira, D. M., Lúcia Salaro, A., de Freitas, M.B.D., Carneiro, A.P.S., & Zuanon, J.A.S. (2014). Essential oregano oil as a growth promoter for the yellowtail tetra, Astyanax altiparanae. Journal of the World Aquaculture Society, 45(1), 28-34.
• Diler, Ö., Görmez, Ö., Diler, İ., & Metin, S. (2016). Effect of oregano (Origanum onites L.) essential oil on growth, lysozyme and antioxidant activity and resistance against Lactacoccus garvieae in rainbow trout, Oncorhynchus mykiss (Walbaum). Aquaculture Nutrition, doi:10.1111/anu.12451.
• Diler, Ö., Görmez, Ö., Metin, S., İlhan, İ. & Diler, İ. (2017). Origanum vulgare L. Uçucu yağının gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss)’nda büyüme, lizozim ve antioksidan aktivite ve Vibrio anguillarum’a karşı direnç üzerine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 13(1), 42-57.
• Dirmenci, T., Özcan, T., Acar, M., Arabacı, T., Yazıcı, T., & Martin, E. (2019). A rearranged homoploid hybrid species of Origanum (Lamiaceae): O.× munzurense Kit Tan & Sorger. Botany letters, 166(2), 153-162.
• Dirmenci, T., Özcan, T., Yazıcı, T., Arabaci, T., & Martin, E. (2018). Morphological, cytological, palynological and molecular evidence on two new hybrids from Turkey: an example of homoploid hybridization in Origanum (Lamiaceae). Phytotaxa, 371(3), 145-167.
• Dirmenci, T., Yazici, T., Özcan, T., Celenk, S., & Martin, E. (2018a). A new species and a new natural hybrid of Origanum L.(Lamiaceae) from the west of Turkey. Turkish Journal of Botany, 42(1), 73-90.
• Ekici S., Diler Ö., Didinen B. I., Kubilay A., Balıklardan İzole Edilen Bakteriyel Patojenlere Karşı Bazı Bitkisel Uçucu Yağlarının Antibakteriyal Aktivitesi. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 17 (Sıppl A); 47-45.
• Fonnegra, R., & Jiménez, S. (2007). Plantas medicinales aprobadas en Colombia (pp. 193–194). Colombia: Universidad de Antioquia.
• Ghafarifarsani H., Hoseinifar S.H.A., Taida J, Ferrigolo F G R & Mehdi Doan H.V. (2021). The effects of combined inclusion of Malvae sylvestris, Origanum vulgare, and Allium hirtifolium boiss for common carp (Cyprinus carpio) diet: Growth performance, antioxidant defense, and immunological parameters. Fish and Shellfish Immunology 119; 670–677
• Göktaş, Ö. & Gıdık, B., (2019). Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanım Alanları, Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1): 136-142.
• Karousou, R. & Kokkini, S. (2003). The genus Origanum (Labiatae) in crete: distribution and essential oils. Bocconea, 16, 717-721.
• Kenar, M. (2020). Bazı aromatik bitkilerden elde edilen rozmarinik asit, karnosol ve karnosik asitin sardalya (Sardina pilchardus Walbaum 1972) filetosu üzerindeki antioksidan ve antimikrobiyal etkilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Avlama Teknolojisi Ana Bilim Dalı Doktora Tezi 271 s.
• Kendir, G. & Güvenç, A. (2010). Etnobotanik ve Türkiye’de yapılmış etnobotanik çalışmalara genel bir bakış. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 30(3): 49-80.
• Ökmen, G., Uğur, A., Saraç, N. & Arslan, T. (2012). In vivo and in vitro Antibacterial Activities of Some Essential Oils of Lamiaceae Species on Aeromonas salmonicida Isolates from Cultured Rainbow Trout, Oncorhyncus mykiss. Journal of Animal and Veterinary Advances, 11(15), 2762-2768.
• Özdemir, R.C., Taştan, Y., Güney, K. (2021). Prevention of Saprolegniasis in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) eggs using oregano (Origanum onites) and laurel (Laurus nobilis) essential oils J Fish Dis. 45:51–58. Özyılmaz, A. (2007). Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss, walbaum, 1972 filetolarında kekik eterik yağı kullanımının raf ömrü üzerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 57s.
• Pathirana H.N.K.S., Wimalasena S.H.M.P., De Silva B.C.J., Hossain S., Heo G.J. 2021. Antibacterial activity of oregano (Origanum vulgare) essential oil, carvacrol and thymol against fish pathogenic bacteria isolated from cultured olive flounder (Paralichthys olivaceus). Iranian Journal of Fisheries Sciences 20(6) 1822-1834.
• Pourmoghim H., Haghighi M. & Rohani MS. (2015). Effect of Dietary inclusion of Origanum vulgare extract on nonspecific immune responses and Hematological Parameters of Rainbow trout (Oncorhynchusmykiss). Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences. 4 (39): 33-39.
• Rashidian, G., Boldaji, J.T., Rainis, S., Proki´c, M.D. & Faggio, C. (2021). Oregano (Origanum vulgare) Extract Enhances Zebrafish (Danio rerio) Growth Performance, Serum and Mucus Innate Immune Responses and Resistance against Aeromonas hydrophila Challenge. Animals, 11, 299. https://doi.org/10.3390/ ani11020299
• Rudiansyah M. Abdelbasset WK., Jasim S.A. et al. (2022). Beneficial alterations in growth performance, blood biochemicals, immune responses, and antioxidant capacity of common carp (Cyprinus carpio) fed a blend of Thymus vulgaris, Origanum majorana, and Satureja hortensis extracts. Aquaculture, 555; 738-254.
• Taşkaya, G. (2010). Kekik uçucu yağı uygulamasının soğuk koşullarda muhafaza edilen hamsinin kalitesi üzerine etkisi. Sinop Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojisi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 107s.
• Tunca, H. & Yeşilyurt, M. E. (2017). Türkiye ve Dünya’da Kekik, DTB Raporu, Denizli
• Wahdan A., Fadel A. & Mabrok M. (2019). New Insights into the Effect of Origanum Extracts on the Gene Expression Profiles of Multidrug-Resistant Isolates of Pseudomonas aeruginosa Retrieved from Oreochromis niloticus. Turk. J. Fish.& Aquat. Sci. 20(7), 507-519 http://doi.org/10.4194/1303-2712-v20_7_01
• Yousefi M., Ghafarifarsani H., Hoseinifar SH., Rashidian G. & Van Doan H. (2021). Effects of dietary marjoram, Origanum majorana extract on growth performance, hematological, antioxidant, humoral and mucosal immune responses, and resistance of common carp, Cyprinus carpio against Aeromonas hydrophila. Fish and Shellfish Immunology 108; 127–133
• Zheng Z.L., Justin Tan Y.W., Liu H.Y., Zhou X.H., Xiang X. & Wang K.Y. (2009). Evaluation of oregano essential oil (Origanum heracleoticum L.) on growth, antioxidant effect and resistance against Aeromonas hydrophila in channel catfish (Ictalurus punctatus) Aquaculture, 292; 214–218