Bingöl İli Kent Merkezinde Görev Yapan Öğretmenlerin Balık Tüketim Yapısı ve Tercihlerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 13 - 28, 26.08.2024

Enes Tuzcuoğlu , Ersin Karakaya , Teoman Özgür Sökmen , Mehmet Taysı , Muammer Kırıcı

https://doi.org/10.58626/menba.1487466

Öz

Bu araştırma Bingöl ili kent merkezinde görev yapan öğretmenlerin sosyo demografik ve ekonomik özelliklerini, aylık harcamalarını, et ve balık tüketim yapısını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın verileri, 2023 Mayıs ve 2023 Temmuz ayları arasında Bingöl ili kent merkezinde görev yapan öğretmenlerden yüz yüze görüşülerek elde edilen anket verilerinden oluşmaktadır. Araştırma bulgularına göre; aylık ortalama net hane geliri 23984.596, aylık ortalama harcaması 14906.215, aylık ortalama gıda harcaması 5783.475 ₺ ve ortalama aylık balık harcaması ise 436.57₺ olarak hesaplanmıştır. Anket yapılan öğretmenlerin aylık balık tüketim miktarının; 1 kg ile 2.66 kg arasında değiştiği ve ortalama 2.54 kg olduğu, sabit satıcıdan kış aylarında satın aldıkları alabalıkları fırında pişirerek tükettikleri ancak bu tüketim miktarının kendileri için yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır. Anket yapılan öğretmenlerin balık tüketimini arttırma eğiliminin gelir artışından ziyade balık fiyatlarındaki düşüşe daha yüksek oranda bağlı olduğu kanısına varılmıştır. Bir başka deyişle öğretmenler balık tüketimini arttırmak için gelirlerindeki artışı değil balık fiyatlarındaki düşüşü beklemektedirler. Sonuç olarak, gerek Bingöl özelinde gerekse Türkiye genelinde su ürünleri tüketiminin artırılması, sağlık üzerinde olumlu etkileri olabilecek önemli bir adımdır ve bu konuda çeşitli paydaşların işbirliği içinde çalışması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, öğretmen, gıda harcaması, balık harcaması, balık tüketim miktarı, balık tüketimini arttırma eğilimi

Etik Beyan

The study titled "Fish Consumption Preferences of Teachers Working in the City Center of Bingöl Province" was found ethically appropriate by the Health Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee (E-33117789-730.08.03-94303).

Determination of Fish Consumption Habits and Preferences of Teachers Working in Bingöl Province

Öz

This study aimed to determine the socio-demographic and economic characteristics, monthly expenditures, and meat and fish consumption patterns of teachers working in the city center of Bingöl Province. The data for the study were collected through face-to-face interviews conducted with teachers working in the city center of Bingöl between May 2023 and July 2023. According to the findings of the study, the average monthly net household income was calculated as 23984.596₺, the average monthly expenditure was 14906.215₺, the average monthly food expenditure was 5783.475₺, and the average monthly fish expenditure was 436.57₺. It was determined that the monthly fish consumption quantity of the surveyed teachers ranged from 1 kg to 2.66 kg, with an average of 2.54 kg, and they purchased trout from a fixed vendor during the winter months and consumed them baked in the oven, but this consumption amount was not sufficient for them. It was concluded that the tendency of the surveyed teachers to increase fish consumption was more strongly related to the decrease in fish prices rather than an increase in income. In other words, teachers expect a decrease in fish prices rather than an increase in their income to increase fish consumption. In conclusion, increasing the consumption of aquatic products, both in Bingöl and throughout Türkiye, is an important step that could have positive effects on health, and collaboration among various stakeholders is necessary to achieve this goal.

Anahtar Kelimeler

Bingöl teachers, Food expenditure, Fish consumption quantity, Tendency to increase fish consumption

Etik Beyan

The study titled "Fish Consumption Preferences of Teachers Working in the City Center of Bingöl Province" was found ethically appropriate by the Health Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee (E-33117789-730.08.03-94303).

Kaynakça

• Abdikoğlu, D.İ., Azabağaoğlu, M.Ö., & Unakıtan, G. (2015). Tekirdağ ilinde balık tüketim eğilimlerinin belirlenmesi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 1(1), 69-75.
• Adıgüzel, F., Civelek, O., Sayılı, M., & Büyükbay, O.E. (2009). Tokat İli Almus İlçesinde ailelerin balık tüketim durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(2), 35-43.
• AEPDI. (2023). Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü. Ürün Raporu Su Ürünleri 2023. Tepge Yayin No: 373.
• Akbay, C., Meral, Y., Yılmaz, H.İ., & Gözek, S. (2013). Türkiye’de ailelerin su ürünleri tüketiminin ekonomik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16(3), 1-7.
• Anonymous (2016). Hane halkı tüketim harcaması (bölgesel). http://tuik.gov.tr. Access date: 03.04.2024 Anonymous (2018). Tüketici profili ve bilinç düzeyi araştırma raporu. http://www.tuketiciakademisi.gov.tr/. Access date: 03.04.2024
• Azabağaoğlu, M.Ö., Abdikoğlu, D.İ., & Unakıtan, G. (2016). Best-worst analysis of fish purchase behavior in Tekirdag. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Conference Series, Bulgaria, 71-77. https://www.ibaness.org/images/plovdiv/ibaness_proceedings.pdf
• Bayraktar, S., Ergün, S., & Ayvaz, Z. (2019). Ankara ve Çanakkale’de su ürünleri tüketim tercihleri ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Acta Aquatica Turcica, 15(2), 213-226.
• Bolat, Y., & Cevher, H. (2018). Konya ili (Türkiye) su ürünleri tüketim alışkanlıkları üzerine bir anket çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 14(3), 241-252.
• Cavaliere, A., De Marchi, E., Donzelli, F., & Banterle, A. (2019). Is the Mediterranean Diet for all? An analysis of socioeconomic inequalities and food consumption in Italy. British Food Journal, 121(6), 1327-1341.
• Çaylak, B., Çolakoğlu, F., Künili, İ.E., & Ormancı, H.B. (2019). A Survey on seafood consumption and consumer preference in İzmir Province. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(1), 101-106. Cengiz, D., & Özoğul, F. (2019). Adana ve Mersin illerinde su ürünleri tüketimi anket çalışması. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 37(1), 159-168.
• Che, B., N’Souvi, K., Sun, C., Leibrecht, M., & Nantob, B. (2022). Between tradition, strategies and taste: understanding fish consumption habits in Togo. Sustainability, 14(18), 11475.
• Dilek, S., Paruğ, Ş., Paruğ, A., & Keskingöz, H. (2019). Seafood consumption preferences and fish demand in Kastamonu. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(11), 1844-1857.
• Ercan, O., & Şahin, A. (2016). Kahramanmaraş il merkezin-de balık eti tüketim analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 19(1), 51-65.
• Erdoğan Sağlam, N., & Samsun, S. (2018). Yozgat İli su ürünleri tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 14(1), 9-16.
• FAO, (2022). FishStat Plus-Universal software for fishery statistical time series. http://www.fao.org/fishery/statistics/software/fishstat/en. Access date: 08.04.2024
• FAO, (2022). The State of World Fisheries and Aquaculture 2022, https://www.fao.org/documents/card/en/c/cc0461. Access date: 09.04.2024
• Genç, Y., Albayrak, M., & Güldal, H. T. (2020). Analysis of factors affecting consumption preferences in fish consumption: Case of Çankırı Province. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 37(1), 93-101. https://doi.org/10.12714/egejfas.37.1.11
• Gökçen, G., Can, Ü. K., & Bağcı, H. (2021). Kocaeli ilinde görev yapan öğretmenlerin müzik dinleme alışkanlıklarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(4), 2123-2136.
• Govzman, S., Looby, S., Wang, X., Butler, F., Gibney, E. R., & Timon, C. M. (2021). A systematic review of the determinants of seafood consumption. British Journal of Nutrition, 126(1), 66-80.
• Gül, Ş., & Özay Köse, E. (2015). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorumluluğuna Bağlı Tüketim Bilinç Düzeylerinin Belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(4), 334-345.
• Güleç, M. (2015). Probiotic consumption and knowledge status of secondary school teachers: Ceyhan province case. (Master Thesis), Gazi University, Institute of Education Sciences, Ankara Türkiye.
• Gündoğdu, S. (2009). A research on nutritional knowledge level and habits of preschool teachers worked in Adana. (Master Thesis), Selçuk University, Social Sciences Institute, Konya, Türkiye.
• Güneş, M., Karakaya, E., Sökmen, T. Ö., & Kırıcı, M. (2023). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi personelinin balık tüketim alışkanlıklarının ve tüketici tercihlerinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28(3), 575-592. https://doi.org/10.37908/mkutbd.1313437.
• Güngör, E. S. (2014). A survey on fish consumption and consumer preference in Erzurum and Van provinces. (Master Thesis), Atatürk University, Institute of Natural and Applied Science, Erzurum, Türkiye.
• Gürel, E., Doğan, H. G., Polat, S., Yeşilayer, N., & Buhan, E. (2017). Ağrı İli Merkez İlçede yaşayan bireylerin balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6(3), 26-35.
• Hoque, M. Z., Sultana, N., Haque, A., & Foisal, T. M. (2022). Personal and socioeconomic factors affecting perceived knowledge of farmed fish. Journal of Agriculture and Food Research, 8, 100310.
• İnci, H., Karakaya, E., Şengül, T., & Söğüt, B. (2014). Bingöl İlinde kanatlı eti tüketiminin yapısı. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1), 17–24.
• Jensen, H. H. (2006). Changes in seafood consumer preference patterns and associated changes in risk exposure. Marine Pollution Bulletin, 53(10-12), 591–598.
• Kaplan, E., Buhan, E., & Yeşilayer, N. (2019). Mardin ili balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi: Kızıltepe ilçesi örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 8(1), 59-73.
• Karaca, S. K. (2013). Definition of Erzurum province Pasinler district primary schools' teachers' eating habits and attitudes towards taste. (Master Thesis), Gazi University, Institute of Education Sciences, Ankara Türkiye.
• Karakaş, G. (2010). A research on the determination of factors affecting of consumer decisions on meat and meat products in urban area of Tokat province. (Master Thesis), Gaziosmanpaşa University, Institute of Natural and Applied Science, Tokat, Türkiye.
• Karakaya, E., & İnci, H. (2020). Bingöl ili kent merkezinde açık süt (sokak sütü) tüketim durumunun belirlenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(2), 379-389. https://doi.org/10.33202/comuagri.732046
• Karakaya, E., & Kırıcı, M., (2016). Bingöl ili il merkezinde balık eti tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 6(1), 74-85.
• Karakaya, E., & Kızıloğlu, S. (2017). Bingöl il merkezinde yaşayan hane halklarının kırmızı et talebini etkileyen faktörlerin analizi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32, 169-180. https://doi.org/10.7161/omuanajas.320425
• Karakaya, E., İnci, H., Söğüt, B., & Şengül, T. (2014). Bingöl il merkezinde yaşayan hane halklarının yumurta tüketim durumu üzerine bir araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2), 239–247.
• Karakaya, E., Sökmen, T.Ö., & Kırıcı, M. (2020). Erzincan ili balık tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 18-29.
• Karakulak, Y., Arslan, G., & Yanık, T. (2020). Erzurum ili merkez ilçelerinin su ürünleri tüketim davranışları üzerine araştırmalar. Acta Aquatica Turcica, 16(2), 290-300.
• Kaya, Y., Duyar, H. A., & Erdem, M. E. (2004). Balık yağ asitlerinin insan sağlığı için önemi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 21(3-4), 365- 370.
• Kırıcı, M., Çam, O., & Karakaya, E. (2018). Siirt ili kent merkezinde balıketi tüketim yapısı ve tüketicilerin satın alma eğilimlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2), 227-236.
• Kresic, G., Dujmic, E., Loncaric, D., Zrncic, S., Liovic, N., & Pleadin, J. (2022). Determinants of white and fatty fish consumption by Croatian and Italian consumers. British Food Journal, 125(6), 2157-2175. https://doi.org/10.1108/BFJ-01-2022-0088.
• Küçük, H., Çelik, M., Adak, A. E., Küçükgülmez, A., Ünal, H. M., Bozkurt, Z., & Altunbaş, E. (2022). Osmaniye ilinde su ürünleri tüketim alışkanlıklarının anket çalışması ile belirlenmesi. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 39-49.
• Kuşat, M., & Şahan, M. (2021). Su ürünleri tüketim tercihleri üzerine uşak ilinde bir anket çalışması. Acta Aquatica Turcica, 17(3), 376-385. https://doi.org/10.22392/actaquatr.848663
• Lee, M. K., & Nam, J. (2019). The determinants of live fish consumption frequency in South Korea. Food Research International, 120, 382–388
• Miran, B. (2002). Temel İstatistik., İzmir, Türkiye: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Nalinci, S. (2013). The meat consumption habits of households and the factors affecting their meat consumption in the province of Amasya. (Master Thesis), Gaziosmanpaşa University, Institute of Natural and Applied Science, Tokat Türkiye.
• Onumah, E. E., Quaye, E. A., Ahwireng, A. K., & Campion, B. B. (2020). Fish consumption behaviour and perception of food security of low-ıncome households in urban areas of Ghana. Sustainability, 12(19), 7932.
• Perez-Ramirez, M., Almendarez-Hernandez, M. A., Aviles-Polanco, G., & Beltran-Morales, L. F. (2015). Consumer acceptance of eco-labeled fish: A Mexican case study. Sustainability, 7, 4625-4642.
• Sabbağ, Ç. (2003). A Research on nutritional knowledge levels and nutritional habits of elementary school teachers. (Master Thesis), Ankara University, Institute of Natural and Applied Science, Ankara, Türkiye.
• Sarı, M., Demirulus, H., & Söğüt, B. (2000). Van ilinde öğrencilerin balıketi tüketim alışkanlığının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Paper presented at the Doğu Anadolu Bölgesi 4. Su Ürünleri Sempozyumu, 28-30 June 2000, Erzurum, Türkiye.
• Selvi, K., Kaya, B., Özdikmenli Tepeli, S., & Kandemir, G. (2022). Çanakkale’nin Yenice ve Bayramiç ilçelerinde su ürünleri tüketiminin değerlendirilmesi. Acta Aquatica Turcica, 18(1), 93-108.
• Şen, A., Er, Y., & Konokman, G. B. (2023). Öğretmenlerin ekorekreatif tutumunun gastronomik akımlar çerçevesinde gıda tüketim eğilimine etkisi. Anatolia Social Research Journal, 2(1), 21-41
• Söğüt, B., İnci, H., Taysı, M. R., & Karakaya, E. (2020). Gıda güvenliği hakkında tüketici davranışlarının belirlenmesi (Bingöl ili kent merkezi örneği). Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7(13), 155-168. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.427
• Temel, T. (2014). To determine the factors that affect the fish consumption of families in Rize. (Master Thesis), Atatürk University, Institute of Natural and Applied Science, Erzurum, Türkiye.
• Terin, M., & İnaç, S. (2023). Hakkari İli Yüksekova İlçesinde balık tüketim yapısı ve tercihleri üzerine bir araştırma. Türk Tarım Ve Doğa Bilimleri Dergisi, 10(2), 398-409. https://doi.org/10.30910/turkjans.1248871
• Terin, M., Hamamcı, G., Gül, T., & Terin, S. (2016). Van ili kentsel alanda hanelerin balık tüketim yapısı ve satın alma davranışlarının belirlenmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(3), 241-249.
• Terin, S. (2019). Household Characteristics Influencing Fish Consumption In Van Province, Turkey. Italian Journal of Food Science, 31(3), 416-424. https://doi.org/10.14674/IJFS-1448
• Terin, S., & Keskin, A. (2021). Hanelerin Balık tüketim sıklığına etki eden faktörlerin sıralı probit model ile analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(3), 671–679.
• Tomic, M., Matulic, D., & Jelic, M. (2016). What determines fresh fish consumption in Croatia? Appetite, 106, 13-22.
• TSI, (2014). Hanehalkı Tüketim Harcaması. www. tuik.gov.tr. Access date: 20.04.2024
• TSI, (2022). Dış Ticaret İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul. Access date: 08.04.2024.
• TSI, (2023). Su Ürünleri İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=97&locale=tr. Access date: 08.03.2024.
• Türkmen, M., Türkmen, A., & Duran, K. (2016). Giresun İlinde balık tüketiminin araştırılması. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(8), 712-718.
• Ulaş, B. (2011). Determining of the effective factors on meat preferences: the case of urban area of Aydin province. (Master Thesis), Gaziosmanpaşa University, Institute of Natural and Applied Science, Tokat, Türkiye. Uzundumlu, A. S., & Dinçel, E. (2015). Trabzon İli Beşikdüzü İlçesinde balık eti tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Alınteri Dergisi. 29, 1-11.
• Yücel, Ş., Baki, B., & Küçükköşker, B. (2020). Balık tüketim eğilimleri, Sinop ili örneği. Turkish Journal of Agriculture – Food Science and Technology, 8(5), 1053-1057.
• Yüksel, E., & Diler, A. (2019). Ankara ilinde su ürünleri tüketim tercihlerinin belirlenmesi. Aydın Gastronomy, 3(1), 11-21.