ANTİK EGE VE TRAKYA ARASINDAKİ KÜLTÜREL ETKİLEŞİM BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME: EDİRNE MÜZESİ’NDEKİ ORPHEUS KABARTMASI

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 11, 268 - 286, 31.12.2020

Umut Murat Doğan Hüseyin Çetinkaya

Öz

Edirne Müzesi’nde sergilenen Orpheus Kabartması, Roma Dönemi’ne tarihlenen bir adak stelidir. Stil kritiği eserin ana figürü olan oturan Orpheus’un Geç Klasik ya da Erken Hellenistik Dönem’deki bir orijinalin replikası olduğunu düşündürmektedir. Orpheus’un etrafındaki hayvan figürleri ise Roma Dönemi’nde birçok yontu ve mozaik eserde görülür. Kabartmadaki Orpheus figürü, Apollon betimlerine benzemesi dikkat çekicidir. Bu benzerlik Trak kökenli Orpheus’un Hellenleştirilmesi çabası olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

kabartma, orpheus, Apollon, Trakya, Kültürel Etkileşim

Teşekkür

Eserin Yayın İznini veren Edirne Müzesi Müdürü Sayın Şahan Kırçın'a teşekkür ederiz

Kaynakça

• Akçay, B, Perge Güney Hamamı Heykeltıraşlık Eserleri, İstanbul Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007. Bayçın, N. “Tarihin görkemli yapıtları arasında Arkeoloji Müzesi”, Skylıfe, (Ekim 2001).
• Beksaç, E.- M. Hatipler- Ş. Nurengin Beksaç. “Bithynia, Traklar ve Diğer Balkanlı Halklar: Trakoloji Bakış Açısından Genel Bir Kimlik Çalışması”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III (25-27 Mart 2016-Kocaeli), 2016, 95-127.
• Bøgh, B. “The Phrygian Background of Kybele”, Numen 54 (2007) 304–339
• Bøgh, B. “Mother of the Gods:Goddess of Power and Protector of Cities” Numen 59 (2012) 32–67
• Can, B. “ Antik Çağ Mozaiklerinde Sembolizm Ve Kişileştirme (Personifikasyon)” Aktüel Arkeoloji-39 (Mayıs- Haziran 2014), 44-49.
• Casadiegos, Y. P. “Orpheus or the Soteriological Reform of the Dionysian Mysteries”, American Journal of Sociological Research-2(3), (2012), 38-51
• Çevik, N. “Dağlardaki Tanrılar ve Tanrı Dağlar” Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan, Ed: M. Alparslan, M. Doğan-Alparslan, H. Peker, İstanbul, 2007, 175-194.
• Daniel, Maria E. “The Mythology of Orpheus and the Mysteries” Rosicrucian Digest No. 1, 2008.
• Doğan Gürbüzer, E. “Pişmiş Toprak Figürinler ve Anıtsal Heykeller: Bağımsız mı, Takipçi mi?” CEDRUS- 7 (2019), 299-331.
• Durugönül, S. Heykeller Konuşabilseydi. Antik Yunan Heykeltıraşlık Sanatına Toplumsal Açıdan Bir Bakış. Ankara 2018.
• Dürüşken Ç., Antik Çağ’da Yaşamın ve Ölümün Bilinmezine Yolculuk, Roma’nın Gizem Dinleri, İstanbul.2010.
• Erhat, Azra. Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1997....
• Ferruzza, F.L. Ancient Terracottas from South Italy and Sicily in the J. Paul Getty Museum, Getty Publications, Los Angeles, 2016
• Fol A. “Hidden in the Names”, Ancient Thrace, Sofia, 2000….
• Grımal, P. Mitoloji Sözlüğü:Yunan Ve Roma, İstanbul, 1997….
• Gökyıldırım, T. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Lydia Sikkeleri Kataloğu, İstanbul, 2016
• Gürel, E. Konuşan Mozaikler - Hatay Arkeoloji Müzesi Mozaikleri, Hatay Valiliği Yay. Ankara, 2011
• Hachlili, R. Ancient Mosaic Pavements, Leiden, Boston, 2009.
• Heath, j. “The Failure of Orpheus”, Transactions of the American Philological Association 124 (1994), 163-196
• İnan, A. Perge’nin Roma Devri Heykeltraşlığı II, İstanbul, 2000.
• Janouchová, P. “The Cult Of Bendıs In Athens And Thrace”, Graeco-Latına Brunensıa 18, 2013, 95-106.
• Lee, M.O. The Myth Of Orpheus and Eurydice in Western Literature, Doktora Tezi, The University of British Columbia, 1960.
• Mansel, A.M.- E. Bosch- A. İnan. 1947 Senesi Side Kazılarına Dair Önrapor, Türk Tarih Kurumu Yay. Ankara, 1951
• McCann, A. M. Roman Sarcophagi in the Metropolitan Museum of Art, Newyork, 1978.
• Mendel, G. Cataloque des Sculptures Grecoques, Romanies et Byzantines, İstanbul, 1912
• Mendel, G. Cataloque des Sculptures Grecoques, Romanies et Byzantines, İstanbul, 1914
• Olszewski, M. T.. “The Orpheus Funerary Mosaic From Jerusalem İn The Archaeological Museum At Istanbul” XI. Uluslararası Antık Mozaık Sempozyumu, 16 – 20 Ekım 2009 Bursa, Türkıye, Ed. M. Şahin, İstanbul, 2011
• Önal, Mehmet. Urfa-Edessa Mozaikleri, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Yay., Zonguldak, 2017.
• Peçen, Suat. Ayasuluk Tepesi ve Aziz Yuhanna Teologos Bazilikası Kazılarında Devşirme Malzeme Olarak Kullanılan Heykeltıraşlık Eserler, Pamukkale Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli, 2018.
• Polat, G. Thrakia’da Ana Tanrıça Kültü, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2013.
• Roller, L.E. “The Phrygian Mother Goddess and her Thracian Connections”, Thrace and the Aegean,Proceedings of the Eighth International Congress of Thracology,25-29 September 2000,Voll II, Sofia-Yambol, (2002), 683-694.
• Roller, L.E. Ana Tanrıça’nın İzinde Anadolu Kybele Kültü, Çev: B. Avunç, İstanbul, 2004.
• Richter, G. "Athenian Red-Figured Vases." Bulletin of the Metropolitan Museum of Art, 20(5), 1925.
• Richter, G. Red-Figured Athenian Vases in the Metropolitan Museum of Art, Vol. 1 and 2, London 1936.
• Richter, G. Handbook of the Greek Collection., Cambridge, Mass.: Harvard University Press. 1953.
• Ruck, Carl A. P. “ The Mushroom Stones. Dionysus, Orpheus,and the Wolves of War” Megalıthıc Culture In Ancıent thrace, Neofit Rilski University Press,Blagoevgrad, 2015, 1-7
• Salman, B. Orta Euphrates Mozaikleri Işığında Edessa Ve Samosata Mozaikleri , Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 2007.
• Sansone, D. “Orpheus and Eurydice in the Fifth Century” Classıca Et Medıaevalıa, Vol: XXXVI (1985), 53-64
• Scott, S. “Symbols Of Power And Nature: The Orpheus Mosaıcs Of Fourth Century Brıtaın And Theır Archıtectural Contexts” TRAC Theoretical Roman Archaeology Conference , April 2013, 105–123
• Sear, D. Greek Coins and Their Values, Vol: I, London, 1978.
• Sezer S. S. “The Orpheus Mosaic of Prusias ad Hypium Prusias ad Hypium Orpheus Mozaiği”, JMR 8, 2015 123-14.
• Simmonds, F. Orpheus, A General History Of Religions, London : W. Heinemann; New York,1909.
• Šmıd, K. “The Orpheus Monument in Ptuj, Some new Observations”, Akten des 15. Internationalen Kolloquiums zum Provinzialrömischen
• Kunstschaffen. Der Stifter und sein Monument. Gesellschaft – Ikonographie – Chronologie, 14. bis 20. Juni 2017 Graz / Austria (Schild von Steier. Beiheft 9), 2019, 392-402
• Spatafora, F. Palermo: la citta punico-Romana, Palermo, 2005.
• Stoev, Alexey - Penka Maglova “Thracian Megalithic Sanctuaries in the Eastern Rhodopes Archaeoastronimical Aspects”, Megalıthıc Culture In Ancıent Thrace, Neofit Rilski University Press, Blagoevgrad, 2015, 8-19.
• Şahin, D. Roma Dönemi Mozaik Betilerine Göre Nereid İkonografisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya, 2007.
• Theodossiev, N., "The Sacred Mountain", NorthWestern Thrace from the Fifth to First Centuries BC, Oxford, 2000, 53-55
• Theodossiev, N., “Mountain Goddesses in Ancient Thrace: The Broader Context”, Kernos Revue internationale et pluridisciplinaire de religion grecque antique 15 (2002), 325-329.