4. SINIF DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERS KİTABINDA YER ALAN KÖK DEĞERLER: BİR DOKÜMAN İNCELEMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 201 - 221, 29.12.2024

Aysel Arslan , Hilal Çetin

https://doi.org/10.54707/meric.1457551

Öz

Türkiye’de değerler eğitimi 2017 yılından itibaren 10 kök değer çerçevesinde verilmeye başlanmıştır. Belirlenen bu 10 kök değer Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) Öğretim Programında da yer almaktadır. İlgili kök değerlerin kazandırılmasında DKAB Ders Kitabında yer alan metinler önemli bir işleve sahiptir. Bu araştırmada 2019-2020 eğitim öğretim yılı itibariyle Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında okutulmakta olan 4. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı incelenmiştir. Kitapta yer alan 5 ünite kapsamında metinlerde kök değerlere ne oranda yer verildiğini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemi olan doküman incelemesi yöntemiyle yapılmıştır. Betimsel analiz ile veriler çözümlenip, amaçsal örneklemenin bir türü olan ölçüt örnekleme yöntemi ile çalışma grubu belirlenmiştir. Veriler, bulunan kök değerlerin frekansı kapsamında Excel programı kullanılarak frekans ve yüzde oranlarıyla çözümlenmiştir. Elde edilen verilerin sonuçları, frekans ve yüzde tabloları aracılığıyla betimlenmiş ve veriler grafiklerle görselleştirilmiştir. Yapılan analizler neticesinde kitap içeriğinde en fazla yer alan kök değerlerin sevgi (f=60) ve saygı (f=50), olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değer, Kök Değerler, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Değerler Eğitimi

Etik Beyan

Bu çalışmada etik ihlalde bulunulmamıştır.

ROOT VALUES IN THE 4TH GRADE RELIGIOUS CULTURE AND ETHICS TEXTBOOK: A DOCUMENT REVIEW

Öz

Values education in Turkey has started to be given within the framework of 10 root values since 2017. These values are also included in the Religious Culture and Moral Knowledge (DKAB) Curriculum. The texts in the DKAB Textbook have an important function in gaining the relevant root values. In this research, as of the 2019-2020 academic year, 4th Class Religious Culture and Moral Knowledge Textbook was examined. Within the scope of the 5 units in the book, it is aimed to determine the extent to which root values are included in the texts. The research was carried out by document analysis method, which is a qualitative research method. The data was analyzed with descriptive analysis and the study group was determined using the criterion sampling method, being a type of purposeful sampling. The data was analyzed with frequencies and percentages using the Excel program within the scope of the frequency of the root values found. The obtained results of the data were described through frequency and percentage tables and the data were visualized with graphs. As a result of the analysis, it was determined that the root values most included in the book content were love (f = 60) and respect (f = 50).

Anahtar Kelimeler

Value, Root Values, Religious Culture and Moral Knowledge, Values Education.

Kaynakça

• Arıcı, İ., & Maden, K. (2018). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programında saygı değeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 237-256.
• Aydın, H. (2019). Coğrafya ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımı açısından incelenmesi ve coğrafya öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Aydın, Z. M., & Akyol-Gürler, Ş. (2013). Okulda değerler eğitimi: Yöntemler-etkinlikler-kaynaklar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Altan, M. Z. (2011). Çoklu zekâ kuramı ve değerler eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
• Beck, C. (1990). Better schools: A values perspective. Falmer Press, Taylor & Francis.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A., & Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 427-440.
• Candan, D. G., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
• Cebeci, A. (2005). İlköğretim din kültürü ve ahlâk bilgisi derslerinde ahlâkî değerlerin eğitimi ve öğretimi (Yayınlanmamış doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• *Çamyar, S. (2023). Din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitabı 4. Ankara: Anka Kuşu Yayınevi.
• Çetin, M. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde eleştirel düşünme öğretimi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(4), 137-168.
• Demircan, C. (2006). Mektepli gazetesinde yer alan metinlerin içeriğinin çocukların bilişsel ve ahlaki gelişmelerine katkısı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Dilmaç, B., Deniz, M., & M. E. Deniz, (2009). Üniversite öğrencilerinin öz anlayışları ile değer tercihlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 9-24.
• Dilmaç, B., Ertekin, E., & Yazıcı, E., (2009). Değer tercihleri ve öğrenme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 27-47.
• Duman, B. (2021). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitaplarında öz denetim değeri. (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Eker, C.& Ünlü, S. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi ders kitabının kök değerleri içermesi bakımından incelenmesi. The Journal of International Educational Sciences, 7(25), 71-88. http://dx.doi.org/10.29228/INESJOURNAL.47190
• Fidan, N. K. (2019). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: Nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388. https://doi.org/10.9761/JASSS796
• Hökelekli, H. (2013). Ailede, okulda, toplumda, değerler psikolojisi ve eğitim. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Hökelekli, H., & Gündüz, T. (2007). Üstün yetenekli çocukların değer yönelimleri ve eğitimleri. R. Kaymakcan. vd. (Ed.), Değerler ve eğitimi içinde (371-396). İstanbul: Dem Yayınları.
• Inglehart, R., & Baker, W. E. (2000). Modernization, cultural change, and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65(1), 19-51. https://doi.org/10.2307/2657288
• İpek, D., & Arslan, S. (2022). Beden eğitimi ve spor dersinin değerler eğitimine katkısının incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 29-43.
• Karaca, S. S. (2019). Çizgi filmlerde değerler eğitimi, değerler eğitimi açısından rafadan tayfa çizgi filminin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109.
• Kaşkaya, A., & Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417- 441. https://doi.org/10.24315/trkefd.303978
• Kaygana, M., Yapıcı, Ş., & Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. International Journal of Social Science, 6(7), 657-669. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1619
• Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din kültürü ve ahlak bilgisi programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi. 9(21), 29-55.
• Keskin, Y. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerine göre değer eğitimi ve DKAB derslerinin zorunluluğu (Samsun Örneği). Milli Eğitim Dergisi, 44(203), 225-249.
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü'nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Kuter, F. Ö., & Kuter, M. (2012). Beden eğitimi ve spor yoluyla değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (6), 75-94.
• MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7.sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (Taslak Basım). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB. (2018). Güçlü Yarınlar İçin 2023 Eğitim Vizyonu.
• Ehttps://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf
• Önder, M., & Bulut, H. (2013). Temel dini değerler ve değerler eğitimi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 15-32.
• Öztürk, T., & Özkan, Z, S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1). https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s8m
• Sak, R., Sak, İ. T., Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Sapsağlam, Ö. (2016). Okul öncesi eğitim programlarında yer alan hedeflerin değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(9), 683-700. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In Advances in experimental social psychology (Vol. 25, pp. 1-65). Academic Press.
• https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60281-6
• Smith, B. H. (1983). Contingencies of value. Critical Inquiry, 10(1), 1-35. https://doi.org/10.1086/448235
• Sürücü, T. (2022). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı ve ders kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Tainter, J. (1988). The collapse of complex societies. Cambridge University Press.
• TDK (2020). Türk dil kurumu sözlükleri. Retrieved from https://sozluk.gov.tr/
• Tillman, D. (2000). Living values activities for young adults. Deerfield Beach-Florida: Health Communications İnc.
• TTKB (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. 18 Temmuz 2017. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7(1), (2019), 245-254.
• https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.543521
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 508-526. https://doi.org/10.16916/aded.541659
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. 19, 499-522.
• Yeşil, R., & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2), 65-84.
• Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde incelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 490-506.
• Yıldız, M. (2019). Okul öncesi dönemde çocuğu olan ebeveynler için “değerler eğitimi yaklaşımlarını değerlendirme ölçeği”nin geliştirilmesi ve ebeveynlerin değerler eğitimi yaklaşımlarının belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yürük, T., & Düzenli, A. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programlarının kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 21(2), 715-740. https://doi.org/10.30627/cuilah.987645
• Yürük, T., & Topchubaev, K. (2022). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 22(1), 415-436. https://doi.org/10.30627/cuilah.1100948