Vocational Training Centers’ Education Stakeholders’ Perspectives on The Implementation of Vocational Training Centers

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 2, 548 - 568, 20.08.2025

Kemal Kayıkçı , Bariş Aksoy

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1585210

Öz

This research aims to examine the views of MESEM education stakeholders on MESEM implementation, to bring scientific solutions to the problems experienced and to contribute to vocational secondary education. The research, which is a qualitative study, was carried out in case study design. Criterion sampling method, one of the purposeful sampling methods, was used in the study. The study group of the research consists of 26 participants selected from coordinator teachers, school administrators, students studying in Vocational and Technical Anatolian High Schools where MESEM implementation is carried out and business managers where internship practices are carried out in Antalya in the 2023-2024 academic year. The study data were collected through interviews and document analysis. Descriptive and content analysis were used to analyse the data. According to the results of the research, it was stated that the students chose MESEM to have a job in a short time, the wages earned by the students are low, the working days and hours of the students vary according to the enterprises, practical training could not be done properly due to the lack of workshops and equipment in vocational high schools, and the opening of MESEMs in Vocational and Technical Anatolian High Schools negatively affected the education in vocational high schools. Some coordinator teachers stated that workplaces carry risks in terms of occupational safety and that their supervisions are insufficient. It would be appropriate to increase workplace supervision, school-enterprise coordination, and provide more resources to vocational high schools.

Anahtar Kelimeler

vocational education , vocational training center , education stakeholder , development , trained manpower.

Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) Eğitim Paydaşlarının MESEM Uygulaması Hakkındaki Görüşleri

Öz

Bu araştırmanın amacı MESEM eğitim paydaşlarının (öğrenci, koordinatör öğretmen, okul yöneticisi ve işletme yöneticisi) MESEM uygulamasına ilişkin görüşlerini incelemek, yaşanan sorunlara bilimsel çözüm öneriler getirmek ve mesleki ortaöğretime katkı sağlamaktır. Nitel bir çalışma olan araştırma durum çalışması deseninde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 öğretim yılında Antalya’da MESEM uygulamasının yürütüldüğü Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde görevli koordinatör öğretmenler, okul yöneticileri, öğrenim gören öğrenciler, staj uygulamalarının yapıldığı işletme yöneticilerinden seçilen 26 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri görüşme ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin MESEM’i kısa yoldan iş sahibi olmak amacıyla seçtikleri, öğrencilerin kazandıkları ücretin az olduğu, öğrencilerin çalışma gün ve saatlerinin işletmelere göre değiştiği, meslek liselerinde atölye ve donanım eksikliği nedeniyle uygulamalı eğitimin gerektiği gibi yapılamadığı, MESEM’lerin Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde açılmasının meslek liselerindeki eğitimi olumsuz etkilediği belirtilmiştir. Bazı koordinatör öğretmenler işyerlerinin iş güvenliği konusunda riskler taşıdığını ve denetimlerinin yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. İşyerleri denetimlerinin arttırılması, okul- işletme koordinasyonunun arttırılması ve meslek liselerine daha fazla kaynak sağlanması uygun olur.

Anahtar Kelimeler

mesleki ve teknik eğitim , mesleki eğitim merkezi , eğitim paydaşı , kalkınma , yetişmiş insangücü.

Etik Beyan

Bu çalışma kapsamında veri toplama sürecinde etik kurallara uyulmuştur. Katılımcılara çalışmanın amacı açıklanmış, gönüllülük esas alınarak bilgilendirilmiş onamları alınmıştır. Araştırma, Akdeniz Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Alanında Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulunun 26.03.2024 tarihli ve 125 nolu kararı doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Araştırma verilerinin edinilmesinde katkı sağlayan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Adem, M. (1981). Eğitim planlaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını. Sevinç Matbaası.
• Afşar, M. (2011). Eğitimin ekonomik temelleri ve ekonomik büyüme. Anadolu Üniversitesi Yayınları No:2417.
• Akpınar, A. (2004). Türkiye’de temel meslekî ve teknik eğitim. AEV Yayınları.
• Aksoy, H. H. (2017). Meslek liseleri öğrencilerinin işletmelerde beceri eğitimi: Okul destekli çocuk işçiliği. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 16(62), 74-82.https://dergipark.org.tr/tr/pub/msg/issue/49188/627907
• Akyüz, Y. (2001). Başlangıçtan 2001’e Türk eğitim tarihi. Alfa Yayıncılık.
• Alkan, C., Doğan, H., & Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve teknik eğitimin esasları. Nobel Yayıncılık.
• Aykaç, N. (2002). Türkiye’de ve bazı Avrupa Birliği ülkelerinde mesleki teknik eğitim (Almanya, Fransa, İsviçre, İspanya ve Yunanistan örneği). Milli Eğitim Dergisi, 155-156. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/155-156/aykac.htm
• Birleşmiş Milletler. (1948). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. https://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrensel-beyannamesi/ (Erişim tarihi: 05/09/2024).
• Birleşmiş Milletler. (1989). Çocuk haklarına dair sözleşme. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk- hak-lar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme (Erişim tarihi: 05/09/2024).
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2. Baskı). SAGE Publications.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications.
• Demir, M. (2020). Erken cumhuriyet döneminde mesleki ve teknik okulların sergi düzenleme geleneği: 1938 yılı kız enstitüleri ve sanat okulları sergisi örneği. Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi, 7, 169-196. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1222915
• Ekşioğlu, S., & Taşpınar, M. (2019). Türkiye’de mesleki ve teknik ortaöğretimin gelişimi. Sakarya University Journal of Education, 9(3), 614-627. https://doi.org/10.19126/suje.657776
• Finch, C. (1993). The high-performance workplace and the evolving nature of vocational education research. Journal of Vocational Education Research, 18(2), 1-19.
• Girayhan, E. (2022). Mesleki ve teknik eğitimin dünü bugünü ve geleceğinin incelenmesi(762791). [Yüksek lisans tezi, Kırık-kale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Güzen, B., & Erbaş, Y. (2023). Ortaöğretim kurumlarında mesleki ve teknik eğitimin sorunları ve çözüm önerileri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 82-104. https://doi.org/10.53629/sakaefd.1280501
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi. (2024). Mesleki eğitim cehenneminde kaybolan çocuk işçiler. https://www.isigmeclisi.org/21056-mesleki-egitim-cehenneminde-kaybolan-cocuk-isciler-kansu-yildirim (Erişim Tarihi: 01.09.2024).
• İnaç, H., Güner, Ü., & Sarısoy, S. (2006). Eğitimin ekonomik büyüme ve kalkınma üzerindeki etkileri. Osmangazi Üniversite-si İİBF Dergisi, 1(2), 59-70. https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php (Erişim tarihi: 05/09/2024).
• İlhan, R. B. (2024). Mesleki eğitim merkezi (MESEM) uygulamasına ilişkin idareci ve öğretmenlerin görüşleri: Nitel bir çalışma(897005). [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi].
• Kam, M. (2013).Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tercih edilme nedenlerinin belirlenmesi ve analizi(338976). [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi].
• Kaya, A. (2024). Ortaöğretim muhasebe ve finansman alanında mesleki ve teknik eğitime olan ilginin azalma nedenleri: Öğretmenler üzerine bir araştırma (861615). [Yüksek lisans tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi].
• Kazu, İ. Y. (2002). Türk milli eğitim sisteminde mesleki ve teknik eğitim. Üniversite Kitabevi.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174.
• Lodico, M., Spaulding, D., & Voegtle, K. (2010). Methods in educational research: From theory to practice. John Wiley & Sons.
• MEB. (2017). Mesleki eğitim. https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/egitim/mesleki-egitim
• MEB. (2018). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin görünümü. Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2019). Geçmişten günümüze fotoğraflarla mesleki ve teknik eğitim 11. yy.-21. yy. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2022). Mesleki eğitim merkezlerinde öğrenci sayısı 1 milyonu aştı. https://www.meb.gov.tr/mesleki-egitim-merkezlerinde-ogrenci-sayisi-1-milyonu-asti/haber/28149/tr (Erişim tarihi: 31.08.2024).
• MEB. (2023). Usul ve esaslar. https://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_07/28192944_usul_ve_esaslar.pdf
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. baskıdan çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Nobel Yayın Dağıtım.
• Mertens, D. M. (2010). Philosophy in mixed methods teaching: The transformative paradigm as illustration. International Journal of Multiple Research Approaches, 4(1), 9–18. https://doi.org/10.5172/mra.2010.4.1.009
• Özkan, N. (2023). Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında mesleki eğitim merkezi (Mesem) uygulamasının okul paydaşları açısından incelenmesi (803867). [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi].
• Özkan, N., & Göktürk, Ş. (2023). Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında mesleki eğitim merkezi (Mesem) uygulamasının okul paydaşları açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(11), 2153-2175. https://doi.org/10.5281/zenodo.10420869
• Özsoy, C. (2007). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin iktisadi kalkınmadaki yeri ve önemi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İİBF Yayınları No:203.
• Özsoy, E. C. (2015). Mesleki eğitim-istihdam ilişkisi: Türkiye’de mesleki eğitimin kalitesi ve kantitesi üzerine düşünceler. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4, UMYOS Özel Sayısı.https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejovoc/issue/79298/1336959
• Raman, N. (1971). Türkiye'de mesleki ve teknik eğitimin problemleri ve gelişme stratejileri yönünden yeni bir mesleki-teknik eğitim politikası ihtiyacı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 31, 119-133. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/8605
• Resmi Gazete. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Resmi Gazete Tarih: 24/6/1973 Sayı: 14574. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf (Erişim tarihi: 05/09/2024).
• Resmi Gazete. (1982). T.C. Anayasası. Eğitim hakkı (madde 42). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 05/09/2024).
• Resmi Gazete. (2016). 6764 sayılı Millî Eğitim Bakanlığı’nın teşkilat ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararname. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161209-5.htm (Erişim tarihi: 12/09/2024).
• Resmi Gazete. (2021). 7346 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211225-1.htm (Erişim tarihi: 12/09/2024).
• Serin, N. (1979). Eğitim ekonomisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2009). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioural sciences. Sage.
• Turan, Ü., & Kayıkçı, K. (2019a). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde ailenin rolü. Turkish Studies, 14(4), 2797-2816. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22984
• Turan, Ü., & Kayıkçı, K. (2019b). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde okul rehberlik hizmetlerinin rolü. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 14-33.https://www.e-ijer.com/tr/download/article-file/699398
• Ulutaş, B. (2015). Doküman analizi. İçinde F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yakla-şımlar (s. 279-297). Anı Yayıncılık.
• Uras, M., (2016). Eğitimin işlevleri. E. Toprakçı (Ed.), Eğitbilim pedandragoji içinde (s.222-232). Ütopya Eğitim Dizisi.