Yükleme Tarzları, Bağlanma Stilleri ve Kişilik Özelliklerine Göre Evlilik Uyumu

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 2, 11 - 24, 24.03.2012

Arif Özer , Hüdayar Cihan-güngör

Öz

Bu çalışmada kişilik özellikleri, yükleme tarzları ve bağlanma stillerinin evlilik uyumunu yordamagüçleri incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modeline dayalı yapılmış ve uygun örnekleme yöntemikullanılarak katılımcılar belirlenmiştir. Araştırmaya Ankara ilinde resmi ve özel kurumlarda çalışan 124(57 kadın, 67 erkek) evli birey katılmıştır. Katılımcıların yaşları 23 -53 arasındadır. Ortalama evliliksüreleri ̅= 11.45 (ss= 8.19) tir. Ayrıca katılımcıların 23’ü lise, 79’u üniversite ve 22’si yüksek lisansmezunudur. Ayırma analizi sonucunda; birinci fonksiyonda evlilik uyumu düşük kadınların daha az; evlilikuyumu yüksek erkeklerin daha fazla nedensel yüklemede bulundukları saptanmıştır. İkinci fonksiyondaise, sorumluluk yükleme tarzının ve deneyime açıklık kişilik özeliğinin, evlilik uyumu düşük erkeklerdedaha yüksek; evlilik uyumu yüksek kadınlarda ise daha düşük olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Açık, Ö. (2008). Evlilik uyumu ve bağlanma stilleri arasındaki ilişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Akfırat - Önalan, F. (1995). Çalışan ve çalışmayan kadınlarla eşlerinin nedensellik ve sorumluluk yüklemeleri ve evlilik doyumları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akkaya, M. (2010). Bağlanma stilleri, stresle başa çıkma tarzları, problem çözme becerileri ve iletişim tarzlarının boşanma süreci Üzerindeki etkilerinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2007). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi, IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, İzmir.
• Barelds-Dijkstra, H. (2005). Self and partner personality in intimate relationships, [Electronic Version]. European Journal of Personality, 19, 501–518.
• Bartholomew, K. & Horowitz, L. (1991). Attachment styles among young adults: A test of four-category model, Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-241.
• Beştav, F. G. (2007). Romantik ilişki doyumu ile cinsiyet, bağlanma stilleri, rasyonel olmayan inançlar ve aşka ilişkin tutumlar arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Botwin, M. D., Buss, D. M. & Shackelford, T. K. (1997). Personality and mate preferences: Five factors in mate selection and marital satisfaction. Journal of Personality, 65 (1), 107-136.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Separation, anxiety and anger. New York, Basic Books.
• Bowlby, J. (1979). The making and breaking of affectional bonds, London, Tavistock.
• Bouchard, G., Lussier, Y. & Sabourin, S. (1999). Personality and marital adjustment: Utility of the five– factor model of personality, Journal of Marriage and the Family, 61, 651-660.
• Bradbury, T. N. & Fincham, F. D. (1990). Attributions in marriage review and critique, Psychological Bulletin, 107 (1), 3-33.
• Bradbury, T. N., Beach, S. R. H., Fincham, F. D. & Nelson, G. M. (1996). Attributions and behavior in functional and dysfunctional marriages, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64 (3), 569- 576.
• Brennan, K. A., Clark, C. L. & Shaver, P. R. (1998). Self-report measurement of adult attachment: An integrative overview. In J. A. Simpson and W. S. Rholes (Ed.), Attachment theory and close relationships (ss. 46-76). New York, Guilford Press.
• Buss, D. M. (1991). Conflict in married couples: personality predictors of anger and upset, Journal of Personality, 59, 663-688.
• Butzer, B. & Campel, L. (2008). Adult attachment, sexual satisfaction, and relationship satisfaction: a study of married couples, Personal Relationships, 15, 141–154.
• Caspi, A. (1987). Personality in the life course. Journal of Personality and Social Psychology, 53(6), 1203–1213.
• Büyüköztürk, Ş. ve Çokluk – Bökeoğlu, Ö. (2008). Discriminant function analysis: Concept and application, Eurasian Journal of Educational Research, 33, 73-92.
• Büyükşahin, A. (2006). Yakın ilişkilerde bağlanım: yatırım modelinin bağlanma stilleri ve bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cihan-Güngör, H. (2007). Evlilik doyumunu açıklamaya yönelik bir model geliştirme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Chien, Z., Tanaka, N. Uji, M. Hiramura, H, Fujihara, K. & Kitamura, T. (2007). The role of personalities in the marital adjustment of Japanese couples, Social Behavior and Personality, 35(4), 561-572.
• Curun, F. (2006). Yüklemeler, iletişim çatışmaları, cinsiyet ve cinsiyet rolü yönelimi ile evlilik doyumu arasındaki ilişki, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Davey, A., Fincham, F. D., Beach, R. H. & Brody, G. H. (2001). Attributions in marriage: examining the entailment model in dyadic context, Journal of Family Psychology, 15 (4), 721-734.
• Erdoğan, S.(2007). Evlilik uyumu ile psikiyatrik rahatsızlıklar, bağlanma stilleri ve mizaç ve karakter özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara
• Feeney, J., Noller, P. & Callan, V. J. (1994). Attachment style, communication and satisfaction in the early years of marriage, In Bartholomew K. & Perlman, D. (Ed.), Advances in personal relationships (269- 308). London, Jessica Kingsley Publishers.
• Feldman, S. S., Gowen, L. K. & Fisher, L. (1998). Family Relationships and Gender as Predictors of Romantic Intimacy in Young Adults: A Longitudinal Study. Journal of Research on Adolescence, 8 (2), 263-286
• Fincham, F. D. & O’Leary, D. (1983). Causal inferences for spouse behavior in maritally distressed and nondistressed couples. Journal of Social and Clinical Psychology, 1, 42-57.
• Fincham, F. D., Baucom, D. H. & Beach, S. R. (1987). Attribution processes in distressed and nondistressed couples: 4. Self-partner attribution differences. Journal of Personality and Social Psychology, 52 (4), 739-748.
• Fincham, F. D. & Bradbury, T. N. (1988). The impact of attributions in marriage: an experimental analysis, Journal of Social and Clinical Psychology, 7, 147–162.
• Fincham, F. D. & Bradbury, T. N. (1992). Assessing attributions in marriage: The relationship attribution measure, Journal of Personality and Social Psychology, 62 (3), 457-468.
• Fitzpatrick, N. Y. (2001). Marital and personality, Unpublished Doctoral Dissertation, School of Psychology.
• Geist, R. L. & Gilbert, D. G. (1996). Correlates of expressed and felt emotion during marital conflict: Satisfaction, personality, process, and outcome, Personality and Individual Differences, 21(1), 49-60.
• Gollo, L. C. & Smith, T. W. (2001). Attachment style in marriage: adjustment and responses to interaction, Journal of Social and Personal Relationship, 18(2), 263-299.
• Gündoğdu – Aktürk, E. (2010). Attachment figure transference, caregiving styles and marital satisfaction in arranged and love marriages, Unpublished Master Thesis, Institute of Social Sciences, Middle East Technical University, Ankara.
• Hazan, C. & Shaver, P. R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process, Journal of Personality and Social Psychology, 52, 511-524.
• Hair, J., Black, B. Babin, B., Anderson, R. & Tatham, R. (2006). Multivariate Data Analysis. 6th edition, Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Heene, E. D., Buysse, A. & van Oost, P. (2005). Indirect pathways between depressive symptoms and marital distress: the role of conflict communication, attributions, and attachment style, Family Process, 44, 4.
• Heene, E. D., Buysse, A. & van Oost, P. (2007). an interpersonal perspective on depression: the role of marital adjustment, conflict communication, attributions, and attachment within a clinical sample, Family Process, 46, 4.
• Huston, T. L. & Houts, R. M. (1998). The psychological infrastructure of courtship and marriage: the role of personality and compatibility in romantic relationships, In T. N. Bradbury (Ed.), The developmental course of marital dysfunction (pp. 114–151). New York, Cambridge University Press.
• Işınsu – Halat, M. (2009). Yatırım kuramı bağlamında evli çiftlerde uyum, nedensel ve sorumluluk yüklemeleri ile yalnızlık arasındaki bağlantılar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Janda, L. H. (1998). Psychological testing: Theory and applications, Boston: Allyn & Bacon.
• Kantarcı, D. (2009). Evli bireylerin bağlanma stillerine göre aldatma eğilimleri ve çatışma yönetim biçimlerinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karney, B. R. & Bradbury, T. N. (1997). Neuroticism, marital interaction, and the trajectory of marital satisfaction, Journal of Personality and Social Psychology, 72 (5), 1075-1092.
• Kaya Balkan, İ. (2009). Bağlanma stillerinin evlilik ilişkisi üzerindeki etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Keçe, A. C. (2010). İki Gönül Bir Olunca Samanlık Seyran Olmayabiliyor, 05.07.2011 tarihinde http://www.cised.org.tr/basin/106/cised-“iki-gonul-bir-olunca-samanlik-her-zaman-seyran- olmayabiliyor…” adresinden indirilmiştir.
• Kelly, E. L. & Conley, J. J. (1987). Personality and compatibility: a prospective analysis of marital stability and marital dissatisfaction, Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 27–40.
• King, L. A. (1993). Emotional expression, ambivalence over expression and marital satisfaction, Journal of Social and Personal Relationships, 10, 601-607.
• Kobak, R., Hazan, C. & Ruckdeschel, K. (1994). From symptom to signal: an attachment view of emotion in marital therapy, In Johnson, S. and Greenberg, L. (Ed.), Emotions in Marital Therapy (46-71), Brunner/Mazel.
• Kuyumcu, B. (2005). Evli çiftlerin evlilik doyumu ile geştalt temas biçimleri, bağlanma stilleri ve başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kyle, S. O. & Falbo, T. (1985). Relationship between marital stress and attributional preferences for own and spouse behavior, Journal of Social and Clinical Psychology, 3, 339-351.
• Levine, K. S. & Hennessy, J. J. (1990). Personality influences in the stability of early (teen-age) marriage in the United States, Current Psychology: Research and Reviews, 9(3), 296- 303.
• Locke, H. J. & Wallace, K. (1959). Short marital adjustment and prediction tests: their reliability and validity, Marriage and Family Living, 21, 251-255.
• Madden, M. E. & Janoff - Bulman, R. (1981). Blame, control and marital satisfaction: Wives’ attributions for conflict in marriage. Journal of Marriage and the Family, 43(3), 663-674.
• McCrae R. R. & Costa, P. T. (1985). Updating Norman’s “adequate taxonomy”: Intelligence and personality dimensions in natural language and in questionnaires, Journal of Personality and Social Psychology, 49(3), 710-721.
• Möller, K., Hwang, C. P. & Wickberg (2006). Romantic attachment, parenthood and marital satisfaction, Journal of Reproductive and Infant Psychology, 24, 3, 233–240.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi-2 (çok değişkenli analizler), 5. Baskı, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özer, A. (2004). Bankacılık sektöründe kişiliğin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Parker, R. A. & Scannell, E. D (1998). Attachment and marital adjustment. family matters, No: 51, Spring / Summer; Australian Institute of Families.
• Poulsen, J. & French, A. (2009), Discriminant Analysis, 26.06.2011 tarihinde http://userwww.sfsu.edu/~efc/classes/biol710/discrim/discrim.pdf adresinden indirilmiştir.
• Russell, R. & Wells, P. A. (1994). Personality and quality of marriage, British Journal of Psychology, 85, 161-168.
• Richmond, L. D., Craig, S. S., & Ruzicka, M. F. (1991). Self-monitoring and marital adjustment, Journal of Research in Personality, 25, 177-188.
• Shi, L. (2003). The association between adult attachment styles and conflict resolution in romantic relationships [Electronic version], The American Journal of Family Therapy, 31, 143-157.
• Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: new scales for assessing the quality of marriage and similar dyads, Journal of Marriage and the Family, 38, 15-28.
• Spotts, E. L., Lichtenstein, P., Pedersen, N., Neiderhiser, J. M., Hansson, K, Cederblad, et al. (2005). Personality and marital satisfaction, [Electronic Version], European Journal of Personality, 19, 205- 227.
• Stevens J. P. (2002) Applied multivariate statistics for the social sciences, 4th edition, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Sümer, N. (2006). Yetişkin bağlanma ölçeklerinin kategoriler ve boyutlar düzeyinde karşılaştırılması, Türk Psikoloji Dergisi, 21 (57). 1-22.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics, 5th edition, Boston: Allyn and Bacon.
• Tezer, E. (1986). Evli eşler arasındaki çatışma davranışları: algılama ve doyum, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tezer, E. (1994). Evli eşler arasındaki çatışmalar ile çeşitli demografik değişkenlerin evlilik doyumuna etkisi: kadın eşin bir işte çalıştığı ve çalışmadığı eşler üzerinde bir araştırma, 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 2(3), 209-217.
• Tinsley, H. E. A. & Brown, S. D. (2000). Handbook of applied multivariate statistics and mathematical modeling, Elsevier Science & Technology Books.
• Türkiye İstatistik Kurumu – TIK- (2010). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, Ankara.
• Turanlı, P. (2010). Orta yetişkinlikte evlilik uyumu ile benlik saygısı bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin saptanması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1995). Cinsiyet, evlilik uyumu, depresyon ile nedensel ve sorumluluk yüklemeleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1997). Evlilik uyumu ile nedensel ve sorumluluk yüklemeleri arasındaki ilişkiler, Türk Psikoloji Dergisi, 12 (40), 55-64.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999a). Evlilikte uyum ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması, 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 7 (1), 55-65.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1999b). İlişkilerde yükleme ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması, 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 7 (3), 193-199.
• Tutarel-Kışlak, Ş. ve Çavuşoğlu, Ş. (2006). Evlilik uyumu, bağlanma biçimleri, yüklemeler ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler, Aile ve Toplum Dergisi, 3(9), 61-68.