Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının Değişime Hazır Olma ve Öz Yeterlik Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 3, 1200 - 1221, 25.12.2018

Ufuk Tuğtekin , Esra Barut Tuğtekin Özcan Özgür Dursun

https://doi.org/10.17860/mersinefd.354881

Öz

Bu araştırmada Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmenlerinin ve öğretmen
adaylarının, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersine ilişkin değişime hazır
olma durumları, programlama öz yeterlikleri ve öğretmenlik öz yeterlikleri
bağlamında ele alınarak çeşitli değişkenler temelinde araştırılmıştır.
Araştırma 209’u kadın 252’si erkek olmak üzere toplam 461 kişi ile
gerçekleştirilmiştir. İlişkisel tarama modelinde desenlenen bu araştırmada, Kondakçı,
Zayim ve Çalışkan (2010) tarafından geliştirilen Değişime Hazır Olma Ölçeği, Ramalingam
ve Wiedenbeck (1998) tarafından geliştirilen, Altun ve Mazman (2012) tarafından
uyarlanan Programlamaya İlişkin Öz Yeterlik Algısı Ölçeği ve Tschannen-Moran ve
Woolfolk Hoy (2001) tarafından geliştirilen, Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005)
tarafından uyarlanan Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği birlikte işe koşularak; cinsiyet,
mezun olunan okul türü, deneyim durumu, aktif olarak görev yapıp yapmama durumu
ve görev yapılan okul düzeyi değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırma
sonucunda elde edilen bulgular arasında deneyimin, katılımcıların öğretmenlik
özyeterlik algılarını etkilememesine karşın, değişime hazır olma durumları
üzerinde etkili bir faktör olduğu, bunun yanında cinsiyetin ya da mezun olunan
okul türünün değişime hazır olma durumları üzerinde etkili olmadığı sonuçları
öne çıkmaktadır. Araştırmada ayrıca cinsiyetin programlamaya ilişkin öz
yeterlik algısı üzerinde etkili olduğu, buna göre basit programlama
becerilerinde kadın ve erkek katılımcılar arasındaki fark azalırken karmaşık
programlama becerileri söz konusu olduğunda erkek katılımcıların kadın katılımcılardan
anlamlı derecede yüksek öz yeterlik düzeyine sahip oldukları sonuçlarına
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Programlama, değişime hazır olma, öz-yeterlik, yazılım dersi, öğretmen

Analysis of Readiness for Change and Self-Efficacy Perceptions of IT Stakeholders

Öz

: In the present study, the
readiness for change, programming self-efficacy and teaching self-efficacy of
Information Technology (IT) teachers and pre-service teachers in Information
Technologies and Software course were investigated based on various variables.
The study was conducted with 209 females and 252 males, a total of 461
individuals. In the present study that was designed with the relational survey model,
the Readiness for Change Scale developed by Kondakçı, Zayim and Çalışkan
(2010), the Programming Self-Efficacy Perception Scale developed by Ramalingam
and Wiedenbeck (1998) and adapted by Altun and Mazman (2012) and Teacher
Self-Efficacy Scale developed by Tschannen-Moran and Woolfolk Hoy (2001) and
adapted by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya (2005) were utilized in conjunction to
analyze the results based on gender, the type of the school of graduation,
experience status, active employment status, and the school level of employment
variables. Study findings suggested that although experience did not affect
participants’ perceptions of teachings self-efficacy, it was an effective
factor on their readiness for change. furthermore, gender or school of
graduation type were not effective on their readiness for change. Study results
also suggested that gender had an impact on programming self-efficacy
perception, and the difference between male and female participants in simple
programming skills was lower, while the male participants had significantly
higher level of self-efficacy in complex programming skills when compared to
female participants.

Anahtar Kelimeler

Programming, readiness for change, self-efficacy, software course, teacher

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Altun, A. & Mazman, S. G. (2012). Programlamaya ilişkin öz yeterlilik algısı ölçeğinin Türkçe formumun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 3(2), 297-308.
• Arslan, M. M., & Erarslan, L. (2003). Yeni Eğitim Paradigması ve Türk Eğitim Sisteminde Dönüşüm Gerekliliği Milli Eğitim Dergisi Sayı: 160 Ankara.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1988). Perceived Self-efficacy: Exercise of control through self-belief (Eds: Dauwalder, J.P., Perrez, M. ve Hobi, V.). Annual Series of European Research in Behavior Therapy, 2, 27-59.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies (Ed: Bandura, A.). Self-efficacy in changing societies, 1–45, New York: Cambridge University Press.
• Başokçu, T. O. & Öğretmen, T. (2013). Öğretmen öz yeterlilik ölçeğinde değişen madde fonksiyonlarının ağırlıklandırılmış cevap modeli ile belirlenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 14(2).
• Baştürk, R. (2010). Bütün yönleriyle SPSS örnekli nonparametrik istatistiksel yöntemler. Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canlı, S., Demirtaş, H. & Özer, N. (2015). School administrators’ tendencies towards change. Elementary Education Online, 14(2), 634-646.
• Clements, D. H. & Fullo, D. F. (1984). Effects of computer programmimg on young children’s cognition. Journal of Educational Psychology. 76(6). 1051-1058.
• Cousins, J. & Walker, C. (1995). Predictors of educators` valuing of systemic inquiry inschools. Canadian Journal of Program Evaluation Special Issue, 25-52.
• Çalık, T. & Er, E. (2014). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okulun değişime açıklığı ile değişim kapasitesi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(2), 151-172.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. & Sarıkaya, H. (2005). Öğretmen özyeterlik ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 30(137), 74-81.
• Dasso, A.,Funes, A., Riesco, D., Montejano, G., Peralta, M. & Salgado, C. (2005). Teaching programming. proceedings of JEITICS. Educación en Informáticay TICs en Argentina, 183-186.
• Davidsson, K., Larzon, L. & Ljunggren, K. (2010). Self-efficacy in programming among STS students. Technical reports from Computer Science Education course of Upssala University. Retrieved March, 2017 from http://www.it.uu.se/edu/course/homepage/datadidaktik/ht10/reports
• Day, C. (1999). Developing teachers: The challenges of lifelong learning. London: Falmer.
• Demirel, Ö. (1999). Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı. Ankara: PegamA Yayıncılık.
• Er, E. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okulun değişime açıklığı ile değişim kapasitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış̧ yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fesakis G. & Serafeim K. (2009). Influence of the familiarization with scratch on future teachers’ opinions and attitudes about programming and ICT in education. Proceedings of the 14th Annual ACM SIGCSE Conference on Innovation and Technology in Computer Science Education 6-9 Temmuz 2009’da sunulmuş bildiri (s. 258-262), Paris, France.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2011). How to design and evaluate research in education (7th ed.). New York: McGraw-Hill.
• Gılıç, F. (2015). Öğretmenlerin karar verme sürecine katılma düzeyleri, okul kültürü ve öğretmenlerin değişime hazır olma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Gorman, H. & Bourne, L. E. (1983). Learning to think by learning logo. Rule learning in third grade computer programming. Bulletin of Psychonomic Society, 21, 165-177.
• Gotch, C. M. & French, B. F. (2013). Elementary teachers’ knowledge and self-efficacy for measurement concepts. The Teacher Educator, 48, 46-47.
• Gömleksiz, M. N. & Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 8(7), 201-221.
• Gür, H. & Hangül, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme stratejileri üzerine bir çalışma. Pegem Journal of Education and Instruction, 5(1), 95-112.
• Gürol, M., Donmuş, V. & Arslan, M. (2012). İlköğretim kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin FATİH Projesi ile ilgili görüşleri. Eğitim Teknolojileri Araştırma Dergisi, 3(3), 1-17.
• Görhan, M. F. & Öncü, S. (2015). Öğretmen ve idareci gözünde etkileşimli tahta: kullanım kolaylığı ve yarar algısı üzerine bir durum çalışması. Journal of Teacher Education and Educators, 4(1), 53-77.
• Harris, A. (2002). School improvement: What is in it for schools? London: Routledge Falmer.

• Helvacı, M. A. (2010). Eğitim örgütlerinde değişim yönetimi: İlke, yöntem ve süreçler (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Hromkovic, J. (2006). Contributingto general education by teaching informatics (Ed: Mittermeir, R.T. ), 4226, 25–37.
• Keskin, E. (2006). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme yaklaşımlarını kullanma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelemesi (Denizli ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Kondakçı, Y., Zayim, M. & Çalışkan, Ö. (2010). Okul yöneticilerinin değişime hazır olma tutumlarının okulun öğretim düzeyi yöneticilerin deneyimi ve okul büyüklüğü bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 155-175.
• Kurt, T. (2016). Öğretmen liderliğini açıklamaya yönelik bir model: Dağıtımcı liderlik, örgütsel öğrenme ve öğretmenlerin öz yeterlik algısının öğretmen liderliğine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 41(183), 1-28.
• Levent, F. (2016). Öğretmenlerin değişime hazır olma durumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 43, 117-134.
• Locke, E. A. & Latham, G. P. (1990). Work motivation and satisfaction: Light at the end of the tunnel. Psychological Science,1(4), 240–246.
• Mazman, S. G. & Altun, A. (2013). Programlama–I dersinin BÖTE bölümü öğrencilerinin programlamaya ilişkin öz yeterlilik algıları üzerine etkisi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 2(3), 24-29.
• Morgil, İ., Seçken, N. & Yücel, S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Mulder, F. (2002). Computer Science: from a BÈTA to a DELTA subject. Informatica, Tinfon, 11(2), 48.
• Özyurt, Ö. & Özyurt, H. (2015). A study for determining computer programming students’ attitudes towards programming and their programming self-efficacy. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(1), 51-67.
• Ramalingam V. & Wiedenbeck S. (1998). Development and validation of scores on a computer programming self efficacy scale and group analyses of novice programmer self-efficacy. Journal of Educational Computing Research, 19(4), 365-379.
• Riggs, I. (1995). The characteristics of high and low efficacy elementary teachers. Annual Meeting of the National Association of Research in Science Teaching ‘da sunulmuş bildiri, San Francisco, CA.
• Riggs, I. & Enochs, L. (1990). Toward the development of an elementary teacher’s science teaching efficacy belief instrument. Science Education, 74, 625-638.
• Sebetci, Ö. & Aksu, G. (2014). Öğrencilerin mantıksal ve analitik düşünme becerilerinin programlama dilleri başarısına etkisi. Journal of Educational Sciences & Practices, 13(25), 65-83.
• Stoilescu, D., & Egodawatte, G. (2010). Gender differences in the use of computers, programming, and peer interactions in computer science classrooms. Computer Science Education, 20(4), 283-300.
• Şahin, Ç. (2004). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin kullandıkları öğretim stratejileri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(8), 77-93.
• Şentürk, S. K. & Köklü, M. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin değişime dirençleri ve değişime açık olma durumları. 19. Eğitim Bilimleri Kurultayında sunulmuş bildiri. Lefkoşa: Kıbrıs.
• Şeker, H., Sabahattin, D. & İzzet, G. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 42, 237-253.
• Toker, Z. (2012). İlköğretim matematik 7. sınıf öğretmen kılavuz kitabı. Ankara: Semih Ofset Matbaacılık.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi. International Journal of Social Science, 6(2), 891-915.
• Wallace, M. (2004). Orchestrating the complex educational change: Local reorganization of schools in england. Journal of Educational Change, 5(1), 57-78.
• Yağcı, M. (2016). Effect of attitudes of information technologies (IT) preservice teachers and computer programming (CP) students toward programming on their perception regarding their self-sufficiency for programming. Journal of Human Sciences, 13(1), 1418-1432.
• Yenice, N., Saracaloğlu, A. S. & Özden, B. (2013). Fen bilgisi, sosyal bilgiler ve sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen özyeterlik algıları ile akademik kontrol odağı arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 227-250.
• Yükseltürk, E. & Altıok, S. (2015). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının bilgisayar programlama öğretimine yönelik görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 50-65.