Lise Öğrencilerinin Rol Model Tercihlerine İlişkin Bir Çalışma

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 2, 363 - 391, 26.08.2019

Mehmet Tahir Karaboğa

https://doi.org/10.17860/mersinefd.537859

Cited By: 11

Öz

Bu araştırma, lise öğrencilerinin farklı
kurumlardan ve alanlardan hangi rol modelleri ne ölçüde tercih ettiğini tespit
etmeyi amaçlamaktadır. Bu araştırmanın verileri, 2018-2019 öğretim yılı güz
dönemi sonunda Mersin ilinde merkeze bağlı Şevket Pozcu Anadolu Lisesi, İçel Anadolu
Lisesi, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Anadolu Lisesi, Mahmut Arslan Anadolu
Lisesi, Dumlupınar Anadolu İmam Hatip Lisesi, Fatma Aliye Mesleki ve Teknik
Anadolu Lisesi ve Mersin Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde kayıtlı 700 lise
öğrencisine uygulanan “Lise Öğrencilerinin Rol Model Tercihleri” adlı anket
doğrultusunda toplanmıştır. Araştırmaya katılan lise öğrencilerinin rol model
olarak kimleri tercih ettikleri hakkındaki görüşleri araştırma alt problemleri
izlenerek frekans ve yüzdelik betimleyici istatistiksel teknikleri ile
incelenmiştir. Araştırmanın bulguları lise öğrencilerinin medya ünlülerini
yüksek bir oranda rol model olarak tercih etiklerini göstermektedir. Lise
öğrencilerinin aile bireylerini, tarihi karakterleri, profesyonel meslek grubundaki
kişileri, bilim insanlarını, öğretmenleri, edebi karakter ve yazarları rol
model olarak tercih etme oranlarının düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Lise
öğrencilerinin politikacıları, dini figürleri, arkadaş çevresindeki kişileri
rol model olarak tercih etme oranlarının ise oldukça düşük olduğu görülmüştür. Lise
öğrencilerinin medya alanında en çok sırasıyla dizi ve sinema oyuncularını,
müzisyenleri ve sporcuları rol model olarak tercih ettikleri tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal öğrenme, rol model, rol model ve aile, rol model ve öğretmen

Kaynakça

• KaynaklarAydın, B. (2005). Ergen psikolojisi. İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım.
• Aydın, B. ve Akbağ, M. ve Tuzcuoğlu, S. ve Yaycı, L. ve Ağır, M. (2005). Gelişim ve öğrenme. (Edt, B. Aydın). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory, Prentice-Hall. Upper Saddle River, NJ.
• Bandura, A. (1969). Social learning theory of idendificatory processes. (Edt: D.A. Goslin) Handbook of Socialization Theory and Research, ss. 213-262. Rand McNally &Company, Chicago.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. NJ: Prentice Hall.
• Bocock, R. (1997). Tüketim. (Çev. İ. Kutluk). Ankara: Dost Yayınları.
• Chiou, J.S. ve Huang, C.Y. ve Chuang M.C. (2005). Antecedents of taiwanese adolescents purchase ıntention toward the merchandise of a celebrity: The moderating effect of celebrity adoration. The Journal of Social Psychology, 145 (3), 317-332.
• Demir, E. ve Köse, M. (2014). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğrenci görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4 (1), 8-18.
• Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18 (2), 363-382.
• Erdoğan, Y. ve Ekşi, H. ve Tektaş, A. (2012). Medya ve şiddet: mafya dizileri üzerine karma bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 23, 83-116.
• Ergeç, N. E. Ve Doğan, M. E. (2016). Medyada şiddet; televizyon çizgi diziler üzerine bir inceleme. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 43-58.
• Erjem, Y. Çağlayandereli, M. (2006). Televizyon ve gençlik: yerli dizilerin gençlerin model alma davranışı üzerindeki etkisi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30 (1), 15-30.
• Ertürk, Y. D., ve Gül, A. A. (2006). Çocuğunuzu televizyona teslim etmeyin. Ankara, Türkiye: Nobel Yayın Dağıtım.
• Giroux, H. A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Hürriyet, (2015). Ergenler neden ünlülere hayran oluyorlar?. 14 Temmuz 2018 tarihinde http://www.hurriyetaile.com/ergenlik/psikolojik-gelisim/ergenler-neden-unlulere-hayran-olurlar_18032.html adresinden alınmıştır.
• İnal, K. (2009). Medya okuryazarlığı el kitabı. Ankara: Ütopya Yayıncılık.
• Kellner, D. (2010). Medya gösterisi, (Çev. Z. Paşalı). İstanbul: Açılım kitap.
• Kelman, H. C. (1961). Processes of Opinion Change. Public Opinion Quarterly, 25, Spring, 57-78.
• Kılıç, M. ve Kaya, A. ve Yıldırım, N. ve Genç, G. (2004). Eğitimci gözüyle öğretmen ve öğrenci. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. 6-9 Temmuz 2004. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Kıyan, Z. (2016). Metalaştırma ve direnç. Kapitalizmde kültürün ikili üretim yapısı. İstanbul: Nota Bene Yayınları.
• Kula, D. N. (2007). Elazığ’da Kurtlar Vadisi dizisinin alımlanması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 251-266.
• Manz, C. C. ve Sims, H. P. (1981). Vicarious learning: The influence of modeling on organizational behaviour. The Academy of Management Review, 6 (1), 105-113.
• Martin, C. A. ve Bush, A. J. (2000). Do role models influence teenagers' purchase intentions and behavior?. Journal of Consumer Marketing, 17 (5), 441-454.
• Oruç, C. ve Tecim, E. ve Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15 (48), 303-319.
• Öcal, A. ve Polat, R. ve Arı G. (2011). Sosyal bilgiler ve T.C. Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi ders kitaplarındaki karakterlere ilişkin öğrenci görüşleri. 2. International Conference on New Trends in Education and Their Implications 27-29. Bildiri kitabı.
• Özel, E. ve Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 9-34 .
• Polat, R. (2012). 12- 14 Yaş grubu öğrencilerin kahraman algılarının incelenmesi: Sincan ilçesi örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisan tezi). Aksaray üniversitesi, Aksaray.
• Postman, N. (1994). Televizyon: Öldüren eğlence (gösteri çağında kamusal söylem). (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ramonet, I. (2000). Medyanın zorbalığı. (Çev: Aykut Derman), İstanbul: Om yayıncılık.
• Run, E. C. ve Butt, M. ve Nee C. Y. (2010). The Influence of Role Models on Young Adults Purchase. Jurnal Kemanusiaan, (15), 70-81.
• Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı: Elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. (Çev. Ş. Tahir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sarı, E. (2005). Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun eğitim fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (10), 73-88.
• Seferoğlu, S. S. (2001). Sınıf öğretmenlerinin kendi mesleki gelişimleriyle ilgili görüşleri, beklentileri ve önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 149, 12-18.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayınevi.
• Şişman, M. (2006) Eğitim bilimine giriş, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tekarslan, E. ve Kılınç, T. Ve Şencan, H. ve Baysal, A.C. (2000). Davranışın sosyal psikolojisi. İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları.
• Türkmen Barutçu, M. ve Sarıkaya, N. (2016). 11-14 Yaş arası ilk dönem çocuk ergen tüketicilerin alışveriş davranışlarında ünlü kişi etkisi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, (17), 43-64.
• Türkmen, M. (2014). İlk dönem çocuk ergenlerin (11-14 yaş arası) alışveriş davranışlarında rol model etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisan tezi). Sakarya üniversitesi, Sakarya.
• Ünver, T. (2002). Bir popüler kültür ürünü: çizgi film pokemon. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Wernick, A. (1996). Promosyon kültürü, reklam, ideoloji ve sembolik anlatım. (Çev. O. Akınhay). Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Yağbasan, M. ve Kurtbaş, İ. (2015). Şiddet ve tüketim kıskacında çocukluk: Televizyon üzerine ampirik bir çalışma. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 15-31.
• Yener, F. (2011). Sorunlu öğrenci davranışlarının çözümünde yönetici ve öğretmenlerin rol model davranışlarının önemi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Yıldız, S. A. (2007). Sosyal Öğrenme Teorisi Açısından Medya ve çocuk Suçluluğu. 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi. 1, 117-126. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Yurdakul, S. ve G. Üstün (2009). “13-18 Yaş ergenlerin giysi seçiminde ebeveynlerin etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (28), 273-285.