Ergenlerin Öznel İyi Oluş Düzeylerinin Ebeveyn Çatışması, Öz-yeterlik ve Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 253 - 270, 19.08.2021

Yağmur Sayın , Fatma Altun

https://doi.org/10.17860/mersinefd.733554

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma kapsamında ergenlerin öznel iyi oluş düzeyleri üzerinde algılanan ebeveyn çatışması, öz-yeterlik ve yaş değişkenlerinin rolünü incelemek amaçlanmaktadır. Ayrıca araştırmada, öznel iyi oluşun cinsiyet, ebeveyn ile yaşama durumu, aylık gelir ve ebeveyn tutumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmektedir. Bu çalışmanın araştırma grubu 615 ortaokul ve lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmanın veri toplama araçlarını Kişisel Bilgi Formu, Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği, Çocukların Evlilik Çatışmasını Algılaması Ölçeği ve Çocuklar için Öz-yeterlik Ölçeği oluşturmaktadır. Öznel iyi oluşun açıklanmasında kurulan modelin anlamlı olduğu ve varyansın %33’ünü açıkladığı belirlenmiştir. Buna göre ergenlerin öznel iyi oluşunda öz-yeterlik inançları pozitif, algılanan ebeveyn çatısması ise negative yönde anlamlı yordayıcılardır. Demografik değişkenlere göre incelendiğinde ise cinsiyet, ebeveynle yaşama durumu ve aylık gelirin ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinde anlamlı bir farklılaşmaya yol açmadığı, ancak ebeveyn tutumlarına göre öğrencilerin öznel iyi oluş puanlarında anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Araştırma sonucunda ergenlerin öznel iyi oluşları üzerinde yüksek öz-yeterlik inançları ile güven verici ve destekleyici ebeveyn tutumlarının olumlu katkı sağladığı buna karşın ebeveyn çatısmasının olumsuz yönde etki ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öznel İyi Oluş, Algılanan Ebeveyn Çatışması, Öz-yeterlik, Ergenler

Investigation of Adolescents’ Subjective Well-Being in terms of Parental Conflict, Self-Efficacy and Demographic Variables

Öz

This study aimed to examine the role of perceived parental conflict, self-efficacy and age on subjective well-being of adolescents. In addition, the study examined whether subjective well-being differentiated with respect to gender, living with parents, monthly income, and parental attitude. The research group of the study consisted of 615 secondary school and high school students. The data collection tools of the research were Personal Information Form, Adolescent Subjective Well-Being Scale, Children's Perception of Marital Conflict Scale, and Self-Efficacy Scale for Children. It was observed that the model established in explaining the subjective well-being was meaningful and explained 33% of the variance. The results revealed that self-efficacy beliefs and perceived parental conflict were significant predictors of subjective well-being of adolescents. Findings also indicated that gender, parental status and monthly income did not cause a significant difference in students' subjective well-being, but there was a significant parental attitudes difference exist with relation to students' subjective well-being. As a result of the study, it was found that high self-efficacy beliefs and supportive parental attitudes contributed positively to the subjective well-being of adolescents, whereas parental conflict had a negative effect. 

Anahtar Kelimeler

Subjective well-being, Percieved parental conflict, Self-efficacy, Adolescents

Kaynakça

• Abalı, O., Onur, M., Gürkan, K., Çelik, Ö. ve Tüzün, Ü. D. (2006). İlköğretim çağı çocuklarındaki davranım bozukluğu semptomlarının sosyodemografik verilere göre değerlendirilmesi. Düşünen Adam Dergisi, 19(1), 14-19.
• Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü [ATHGM]. (2011). Türkiye’de aile yapısı (Araştırma Raporu). Ankara: Afşaroğlu Matbaası.
• Aktaş, S. (2011). 9. sınıfta anne baba tutumları ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Amato, P. R., Loomis, L. S. and Booth, A. (1995). Parental divorce, marital conflict, and offspring well-being during early adulthood. Social Forces, 73(3), 895-915.
• Antaramian, S. P., Huebner, E. S. and Valois, R. F. (2008). Adolescent life satisfaction. Applied Psychology, 57(1), 112-126.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (pp. 71-81). New York: Academic Press.
• Bayraktar, F. (2007). Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/akran ilişkilerinin önemi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 4(3), 157-166.
• Baytemir, K. (2014). Ergenlikte ebeveyn ve akrana bağlanma ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide kişilerarası yeterliğin aracılığı (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ben-Zur, H. (2003). Happy adolescents: The link between subjective well-being, internal resources, and parental factors. Journal of Youth and Adolescence, 32(2), 67–79.
• Canbay, H. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Caprara, G. V. and Steca P. (2005). Affective and social self- regulatory efficacy beliefs as determinants of positive thinking and happiness. European Psychologist, 10(4), 275–286.
• Caprara, G. V., Steca, P., Gerbino, M., Paciello, M. and Vecchio, G. M. (2006). Looking for adolescents’ well-being: Self-efficacy beliefs as determinants of positive thinking and happiness. Epidemiologia e Psichiatria Sociale, 15(1), 30-43.
• Certel, Z., Bahadır, Z., Saracaloğlu, A. S. ve Varol, S. R. (2015). Lise öğrencilerinin öz-yeterlikleri ile öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 307-318.
• Chou, K. (1999). Social support and subjective well-being among Hong Kong Chinese young adults. The Journal of Genetic Psychology, 160(3), 319-331.
• Cicognani, E., Albanesi C. and Zani, E. (2008). The impact of residential context on adolescents’ subjective well being. Journal of Community and Applied Social Psychology, 18(6), 558-575.
• Çakır, G. (2015). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Davies, P. T. and Cummings, E. M. (1994). Marital conflict and child adjustment: an emotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116(3), 387-411.
• Davies, P. T. and Lindsay, L. L. (2004). Interparental conflict and adolescent adjustment: Why does gender moderate early adolescent vulnerability? Journal of Family Psychology, 18(1), 160- 170.
• Deswal, A. and Sanhi, M. (2015). General well-being in adolescents on the basis of gender and locale. Scholarly Research Journal for Humanity Science and English Language, 5(2), 2001-2013.
• Diener, E. (1984). Subjective well-Being. Psychological Bullentin, 95(3), 542-575.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34-43.
• Diener, E. and Fujita, F. (1995). Resources, personal striving and subjective well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 69(1), 120-132.
• Diener, E., Oishi S. and Lucas R. (2003). Personalıty, Culture, and Subjectıve Well-Beıng: Emotional and Cognitive Evaluations of Life. Annual Review of Psychology, 54(1), 403–425.
• Diener, E., Suh, E. and Oshi, S. (1997). Recent findings on subjective well-being. Indian Journal of Clinical Psychology, 24(1), 25-41.
• Diener, E., Suh, E., Lucas, R. E. and Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302.
• Diener, E. and Tov, W. (2009). Well-Being on planet earth. Psychological Topics, 18(2), 213-219.
• Eken, A. (2010). Ergenlerin anne-babaya bağlanma biçimleri ile öznel iyi oluş durumları ve sosyal yetkinlik beklentileriyle ilişkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Emery, E.R. (2012). Evlilik, boşanma ve çocukların uyumu (E. Okan Gezmiş, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Ercan, E. S. (2008). Davranım bozukluğu, çocuk ve ergen psikiyatrisi temel kitabı. Ankara: Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği Yayınları.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 975- 989.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergenlerin öznel iyi oluşlarıyla aile ortamları arasındaki ilişki. Aile ve Toplum Dergisi, 7(24), 93-102.
• Eryılmaz, A. (2012). Ergenler öznel iyi oluşlarını anne ve babaları ile ilişki kurmak aracılığıyla nasıl yükseltmektedirler? Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 25(3), 252-257.
• Eryılmaz, A. ve Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 139-151.
• Fincham, F. D. (1998). Child development and marital relations. Child Development, 69(2), 543-574.
• Fletcher, A.C., Walls, J.K., Cook, E.C., Madison, K.J. and Bridges, T.H. (2008). Parenting styleas a moderator of associations between maternal disciplinary strategies and child well being. Journal of Family Issues, 29(12), 1724-1744.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. and Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill International Edition.
• Fraley, R. and Davis, K. (1997). Attachment formation and transfer in young adults' close friendships and romantic relationships. Personal Relationships, 4(2), 131-144.
• Fredrickson, B. L. and Joiner, T. (2002). Positive emotions trigger upward spirals toward emotional well-being. Psychological Science, 13(2), 172-175.
• Garcia, D. (2011). Two models of personality and well-being among adolescents. Personality and Individual Differences, 50(8), 1208–1212.
• George, D. and Mallery, M. (2010). Spss for Windows step by step: A simple guide and reference (10th ed.). Boston: Pearson. Gilman, R. and Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35(3), 293-301.
• Grych, J. H. and Fincham, F. D. (1990). Marital conflict and children’s adjustment: a cognitive-contextual framework. Psychological Bulletin, 108(2), 267-290.
• Grych, J. H., Seid, M. and Fincham, F. D. (1992). Assessing marital conflict from the child’s perspective: The children’s perception of interparental conflict scale. Child Development, 63(3), 558-572.
• House, J. S., Landis, K. R. and Umberson, D. (1988). Social relationships and health. Science, 241(4865), 540-545.
• İkiz, F. E. ve Telef, B. B. (2013). The effects of socioeconomic status and gender besides the predictive effect of self-efficacy on life satisfaction in adolescence. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 1201-1216.
• Jekielek, S. (1998). Parental conflict, marital disruption and children’s emotional well-being. Social Forces, 76(3), 905–936.
• Joronen, K. and Åstedt‐Kurki, A. (2005). Familial contribution to adolescent subjective well being. International Journal of Nursing Practice, 11(3), 125-133.
• Kartal, M. A. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve iletişim beceri düzeyleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuzmayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Katja, R., Paivi, A. K., Marja-Terttu, T. and Pekka, L. (2002). Relationships among adolescent’ subjective well being, health behavior and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-250.
• Karabeyeser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumları ve stresli yaşam olaylarına göre psikolojik iyi oluşu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kermen, U. (2013). Üniversite öğrencilerinin ihtiyaç doyumu ve öznel iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Keyes, C. L. M., Shmotkin, D. and Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The emprical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007-1022.
• Kinsfogel, K. M. and Grych, J. H. (2004). Interparental conflict and adolescent dating relationships: Integrating cognitive, emotional, and peer ınfluences. Journal of Family Psychology, 18(3), 505- 515.
• Kitzmann, K. M. (2000). Effects of marital conflict on subsequent triadic family interactions and parenting. Developmental Psychology, 36(1), 3-13.
• Koss, K. J., George, M. R., Bergman, K. N., Cummings, E. M. , Davies, P. T. and Cicchetti, D. (2011). Understanding children’s emotional process and behavioral strategies in the context of marital conflict. Journal of Experimental Child Psychology, 109(3), 336-352.
• Kulaksızoğlu, A. (1989). Ergen aile çatışmaları ile annenin tutumları arasındaki ilişki ve ergenin problemleri. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 71-87.
• Loveless, T. (2006). How well are students learning?: With special sections on the nation’s achievement, the happiness factor in learning, and honesty in state test scores (Research Report) Brown Center on Education Policy, The Brookings Institution.
• Mahon, N.E., Yarcheski, A. and Yarcheski T.J. (2005). Happiness as related to gender and health ın early adolescents. Clinical Nursing Research, 14(2), 175-190.
• Medley, M. L. (1980). Life satisfaction across four stages of adult life. International Journal of Aging and Human Development, 11(3), 193-209.
• Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self-efficacy in youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23(3), 145-149.
• Muris, P. (2002). Relationships between self-efficacy and symptoms of anxiety disorders and depression in a normal adolescent sample. Personality and Individual Differences, 32(2), 337-348.
• Myers, D. G. and Diener, E. (1995). Who is happy? American Psychological Society, 6(1), 10-18.
• Nur-Şahin, G. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Özen, Ö. (2005). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeyleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, İ. (2014). Ergenlerde anne baba tutumu ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Öztürk, O. ve Uluşahin, A. (2008). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Pallant, J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi (S. Balcı & B. Ahi, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Piko, B. F. ve Hamvai, C. (2010). Parent, school and peer-related correlates of adolescents' life satisfaction. Children and Youth Services Review, 32(10), 1479-1482.
• Reisoğlu, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordamada beş faktör kişilik özellikleri, mizah tarzları ve duygusal zekânın rolü (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Trabzon.
• Saföz-Güven, İ. G. (2008). Fen ve genel lise öğrencilerinin cinsiyet ve sosyometrik statülerine göre öznel iyi oluş düzeyleri, genel sağlık örüntüleri ve psikolojik belirti türleri (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Savi, F. (2008). 12-15 yaş arası ilköğretim öğrencilerinin davranış sorunları ile aile işlevleri ve ana baba kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Yüzüncüyıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Shek, D. T. L. (2000). Parental marital quality and well-being parent-child relational quality, and Chinese adolescent adjustment. The American Journal of Family Therapy, 28(2), 147-162.
• Shelton, K. H. and Harold, G. T. (2007). Marital conflict and children's adjustment: The mediating and moderating role of children's coping strategies. Social Development, 16(3), 497-512.
• Solberg, V. S. and Villarreal, P. (1997). Examination of self-efficacy, social support, and stress as predictors of psychological and physical distress among hispanic college students. Hispanic Journal of Behavioral Science, 19(2), 182-201.
• Suldo, S. M. and Shaffer, E. J. (2007). Evaluation of the self-efficacy questionnaire for children in two samples of American adolescents. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(4), 341-355.
• Şahin, H. ve Karabeyoğlu Akman, Y. (2010). Well-being of university students who have lived abroad: the case of Hacettepe University. Eurasian Journal of Educational Research, 40, 171-187.
• Telef, B. ve Ergün, E. (2013). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının yordayıcısı olarak öz-yeterlik. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(3), 423-433.
• Telef, B. B., ve Karaca, R. (2012). Çocuklar için öz-yeterlik ölçeği; Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 169-187. Tong, Y. and Song, S. (2004). A study on general self-efficacy and subjective well-being of low-ses college students in a chinese university. College Student Journal, 38(4), 637-642.
• Topuz, C. (2013). Üniversite öğrencilerinde özgeciliğin öznel iyi oluş ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turner, C. M. and Barrett, P. M. (1998). Adolescent adjustment to perceived marital conflict. Journal of Child and Family Studies, 7, 499-513.
• Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158), 77-89.
• Ulu, P. ve Fışıloğlu, H. (2004). Çocukların evlilik çatışlmasını algılaması ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 7(14), 61-75.
• Waterman, A. S. (1993). Two conceptions of happiness: Contrast of personal expressiveness (eudaimonia) and hedonic enjoyment. Journal of Personality and Social Psychology, 64(4), 678-691.
• Yavuzer, H. (2012). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.