Comparison of Example Types Used in 9th Grade Physics Textbooks: The Energy Unit

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 271 - 290, 19.08.2021

Özgül Kaya Sevilay Alkan

https://doi.org/10.17860/mersinefd.738015

Cited By: 1

Öz

In this study, it is aimed to determine the example types used in the energy unit in the 9th grade physics textbook. Example types used in the energy unit were analyzed according to the classification developed by Alkan (2016) and consisting of startup, standard, improving, non-example, extreme and counter examples. The method of the study was document analysis and two textbooks that were approved by the Board of Education and Discipline for the physics lesson in the 2018-2019 academic year were examined. 65 examples were identified in the energy unit in the fisrt textbook (TB1). It was determined that 35 of these examples belong to startup, 21 to standard, 24 to improving, 3 to non-example and 5 to counter example types. In the second textbook (TB2), 62 examples were identified and it was observed that 27 of these examples belong to the startup, 9 to standard, 32 to improving, 4 to the non-example and 4 to counter example types. It has been determined that there are no extreme examples in either of these two textbooks. The 9th grade is the level at which students enter physics teaching. In this respect, it is expected that the number of initial and standard examples to be high. It is recommended to examine the subjects of other units in the physics curriculum in terms of example types.

Anahtar Kelimeler

Physics textbook, energy unit, example types

9. Sınıf Fizik Ders Kitaplarında Kullanılan Örnek Türlerinin Karşılaştırılması: Enerji Ünitesi

Öz

Bu çalışmada 9. sınıf fizik ders kitaplarında enerji ünitesinde yer verilen örnek türlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Enerji ünitesinde kullanılan örnek türleri Alkan (2016) tarafından geliştirilen ve başlangıç, standart, geliştirici, örnek dışı, uç ve karşıt örneklerden oluşan sınıflandırmaya göre analiz edilmiştir. Çalışmanın yöntemi doküman analizi olup doküman olarak 2018-2019 eğitim-öğretim yılında fizik dersi için Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından uygun görülen ve öğretime sunulan iki ders kitabı incelenmiştir. Birinci ders kitabında (DK1) enerji ünitesinde 65 örnek tespit edilmiştir. Bu örneklerin 35’i başlangıç, 21’i standart, 24’ü geliştirici, 3’ü örnek dışı ve 5’i de karşıt örnek türlerine ait olduğu belirlenmiştir. İkinci ders kitabında (DK2) ise 62 örnek tespit edilmiş olup bu örneklerin 27’si başlangıç, 9’u standart, 32’si geliştirici, 4’ü örnek dışı ve 4’ü karşıt örnek türlerine ait olduğu görülmüştür. Bu iki ders kitabında da uç örneklerin yer almadığı tespit edilmiştir. 9. sınıf düzeyi öğrencilerin fizik öğretimine giriş yaptığı düzeydir. Bu bakımdan başlangıç ve standart örneklerin sayısının fazla olması beklenen bir durumdur. Fizik öğretim programında yer alan diğer ünitelerdeki konularında, örnek türleri açısından incelenmesi ve okullarda kullanılması uygun görülen fizik ders kitaplarının bu açıdan karşılaştırılması tavsiye edilir.

Anahtar Kelimeler

fizik ders kitabı, enerji ünitesi, örnek türleri

Kaynakça

• Adıbelli, S. (2007). Yeni programa göre hazırlanan lise 1 fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya. Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/9433/212346. pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Adıyaman, Ç. (2012). Türkiye’nin yenilebilir enerji kaynakları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde. Erişim adresi: http://acikerisim. nigde.edu.tr/xmlui/handle/11480/431#sthash.DqFxH7PD.dpbs
• Adıyaman, F. (2016). Dünya sağlık örgütü avrupa obezite ile mücadele Bakanlar konferansının öncesi ve sonrasında Obezitenin gazetelerde sunumu. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 9(3), 204-223. doi: 10.18094/si.77372
• Aktamış, H., Feyzioğlu, B., Özenoğlu Kiremit, H. ve Delioğlu, Y. (2010). 9. Sınıf Fizik Öğretim Programına Göre Hazırlanan Ders Kitabının Deney Türleri ve Bilimsel Süreç Becerileri Açısından Değerlendirilmesi. IX.UFBMEK Özet Kitabı, 23-25 Eylül 2010, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir: 80. Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr/
• Alkan, S. (2016). Matematik öğretmenlerinin kullandıkları örneklerin sınıflandırılması ve öğretimsel açıklama boyutlarıyla ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Alkan, S ve Güven, B . (2018). Ders kitaplarında kullanılan örnek türlerinin analizi: Limit Konusu. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(1), 147-169. doi:10.16949/turkbilmat.334530
• Alkan, S., Güven, B. ve Yılmaz, Ş. (2017). The types of examples teachers use in teaching function concept. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 367-384. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317305
• Arslan, S., ve Özpınar, İ. (2009). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 97-113. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423939898.pdf
• Aydın, G. ve Balım, A.G. (2005). An interdisciplinary application based on constructivist approach: Teaching of energy topics. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 145-166. doi:10.1501/Egifak_0000000113
• Aydoğmuş, E. (2008). Lise 2 fizik dersi iş-enerji konusunun öğretiminde 5E modelinin öğrenci başarısına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/6295
• Ayvacı, H. Ş. ve Devecioğlu, Y. (2009). İlköğretim öğrencilerinin İş- Güç- Enerji konusunda sahip oldukları yanlış anlamalar. First International Congress of Educational Research, 1-3 Mayıs, Çanakkale. Erişim adresi: https://www.academia.edu/21787215/Ayvac%C4%B1_H._ %C5%9E._ve_ Devecio%C4%9Flu_._2009_.
• Ayvacı, H. Ş., ve Devecioğlu, Y. (2013). 10. sınıf fizik ders kitabı ve kitaptaki etkinliklerin uygulanabilirliği hakkında öğretmen değerlendirmeleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 418-450. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/1729/21201
• Başer, N. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin matematik ders kitaplarını kullanma yolları ve onların öğrencilerin matematik ders kitaplarını kullanma yolları ve matematik ders kitabı hakkındaki görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Bills, L., Mason, J., Watson, A. ve Zaslavsky, O. (2006). Exemplification: The use of examples in teaching and learning mathematics. In J. Novotná, H. Moraová, M. Krátká, & N. Stehlíková (Eds.), Proceedings of the 30th annual conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (Vol. 1, pp.125-154). Prague, Czech Republic. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED496931.pdf#page=236 Bozkurt, E. ve Sarıkoç, A. (2008). Fizik eğitiminde sanal laboratuvar, geleneksel laboratuvarın yerini tutabilir mi? Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 89-100. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/6666007-Fizik-egitiminde-sanal-laboratuar-geleneksel-laboratuarin-yerini-tutabilir-mi.html
• Dayak, E. (1998). İlköğretim 5. sınıf matematik ders kitaplarının eğitim-öğretime uygunluğunun değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Duman, T., Karakaya, N., Çakmak, M., Eray M. ve Özkan, M. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı Inceleme Kılavuzu-Matematik 1-8, L. Küçükahmet (Ed.), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Eke, C., (2013). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında yer alan etkinliklerin bilimsel süreç becerileri bakımından analizi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013), Özetler, s. 58, 12-14 Eylül 2013, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://www.egitim.hacettepe.edu.tr/ belge/UFEK_2013_bildiri_ozetleri.pdf
• Erduran Avcı, D., Kara, İ. ve Karaca, D. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının iş konusundaki kavram yanılgıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 27-39. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11112/132850
• Ergin, S. (2011). Fizik eğitiminde 4mat öğretim yönteminin farklı öğrenme stillerine sahip lise öğrencilerinin iş, güç ve enerji konusundaki başarısına etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Esirgemez, M. (1995). İlkokul matematik ders kitaplarının öğrenmeyi sağlamadaki katkıları yönünden öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Frankowicz, M., Maciejowska, I., Martinas, K., Radnóti, K., & Rimai, A. (2008). Energy in school textbooks : a comparative study. Gamtamokslinis Ugdymas = Natural Science Education, 5(3 (23)), 34–41. Erişim adresi: http://oaji.net/articles/2014/514-1393961475.pdf Gökbulut, Y. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının geometrik cisimler konusundaki pedagojik alan bilgileri (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Göze, N. (1999). Matematik zor değildir. Çağdaş Eğitim Dergisi, 256, 33-37. Gün, C. K. (2009). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf matematik ders kitabına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Işık, C. (2003). İlköğretim okullarının 7. sınıflarında okutulan matematik ders kitaplarının içerik, öğrenci seviyesine uygunluk ve anlamlı öğrenmeye katkısı yönünden değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi), Erzurum. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Işık, C. (2008). İlköğretim ikinci kademesinde matematik öğretmenlerinin matematik ders kitabı kullanımını etkileyen etmenler ve beklentileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 163-176. Erişim adresi: http://www.kefdergi.com/pdf/16_1/163.pdf
• Karakuş, M., Türkkan, T. B., ve Karakuş, F. (2017). Fen bilgisi ve ilköğretim matematik öğretmenlerinin disiplinler arası yaklaşıma yönelik görüşlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 16(2), 509-524. doi: 10.17051/ilkonline.2017.304714
• Karamustafaoğlu, O., Yaman, S. ve Karamustafaoğlu, S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde öğrenme ve öğretim materyalleri. (Ed.) T. Kesercioğlu ve M. Aydoğdu. Fen ve ilköğretimde teknoloji öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kavcar, N. (2012). Ortaöğretim fizik 11 ders kitabının öğretmen adayları raporlarıyla değerlendirilmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (UFBMEK), 27-30 Haziran, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Niğde. Erişim adresi: http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/
• Kavcar, N. ve Erdem, A . (2017). Fizik öğretim programları ile fizik ders kitaplarının proje tabanlı öğrenme açısından incelenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 2(1), 11-44. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ofed/issue/30835/303703
• Kurnaz, M. A. (2011). Enerji konusunun öğretiminde model tabanlı öğrenme yaklaşımına uygun öğrenme ortamlarının tasarlanması, uygulanması ve öğrencilerin zihinsel model gelişimine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kılıç, A., Seven, S., (2002). Konu Alanı ve Ders Kitabı İncelemesi. Ankara, Pagema Yayıncılık.
• Madanoğlu, N. (2015). 9. sınıf öğrencilerinin iş ve enerji konusundaki kavramsal anlamalarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Michener, E. (1978). Understanding mathematics. Cognitive Science, 2, 361-383. doi:10.1207/s15516709cog0204_3 Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Beverly Hills: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Ortaöğretim fizik dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara. Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103112910-orta%C3%B6%C4%9Fretim_fizik_son.pdf
• Mı̇llı̂ Eğı̇tı̇m Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [MEB TTKB]. (2018). Ders Kı̇tapları ve Eğı̇tı̇m Araçları Yönetmelı̇ğı̇. Erişim adresi: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_01/ 12113913_yonetmelikderskitaplari.pdf
• Oliveira, A. W., & Brown, A. O. (2016). Exemplification in science instruction: Teaching and learning through examples. Journal of Research in Science Teaching, 53(5), 737-767.
• Özgen, B. (1993). Türkiye'de ders kitapları sorunu ve çözüm yolları. Eğitim ve Bilim, 17(87), 48-59. Erişim adresi: egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5855/1989
• Sadoski, M. (2001). Resolving the effects of concreteness on interest, comprehension, and learning important ideas from text. Educational Psychology Review, 13(3), 263-281. doi: 10.1023/A:1016675822931
• Senem, B. Y. ve Eryılmaz, A. (2015). 9. sınıf fizik ders kitabında yer verilen bilimsel süreç becerileri. II. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2015), Özet Kitabı, s. 135, 10-12 Eylül 2015, ODTÜ, Ankara. Erişim adresi: ufek.metu.edu.tr/kitaplar/ufek2015_ozetler.pdf
• Taş, A. M. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 519-532. Erişim adresi: dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/501/483
• Viholainen, A., Partanen, M., Piiroinen, J., Asikainen, M. & Hirvonen, P. E. (2015). The role of text- books in Finnish upper secondary school mathematics: theory, examples and exercises. Nordic Studies in Mathematics Education, 20 (3–4), 157–178. Watson, A. ve Mason, J. (2002). Student-generated examples in the learning of mathematics. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 2(2), 237-249. doi:10.1080/14926150209556516 Watson, A. ve Mason, J. (2005). Mathematics as a constructive activity: Learners generating examples. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Yılmaz, A., Seçken, N. ve Morgil, İ. (1998). Lise 11. sınıf kimya 3 ders kitaplarının kimya eğitimine uygunluklarının araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 73-83. Erişim adresi: http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1178-published.pdf