Öğretmenlerde Sabır ve Tükenmişlik İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 51 - 83, 26.04.2023

Erdal Meriç , Mustafa Erdem

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1204194

Cited By: 3

Öz

Bu araştırma, sabır ve tükenmişlik ilişkisini Millî Eğitim Bakanlığına bağlı kamu okullarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. İlişkisel tarama modeli ile yapılandırılan araştırmanın katılımcıları tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olup Ordu ilindeki kamuya bağlı 97 ilkokulda görevli toplam 910 sınıf öğretmeninden oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri iki ölçek aracılığıyla toplanmış olup öğretmenlerin sabır düzeylerini belirlemek için “Öğretmen Sabır Ölçeği”, tükenmişlik düzeylerini belirlemek için ise “Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu” kullanılmıştır. Verilerin analiz edilmesinde istatistik programları aracılığıyla parametrik testler kullanılmıştır. Araştırmada ulaşılan sonuçlar; sınıf öğretmenlerinin hem genel sabır hem de öğretim ve etkileşim boyutlarındaki sabır düzeylerinin “çok yüksek” olduğunu ortaya koyarken tükenmişlik düzeylerine ilişkin elde edilen sonuçlar öğretmenlerin duygusal tükenme ve kişisel başarı boyutlarında “düşük” düzeyde, duyarsızlaşma boyutunda ise “çok düşük” düzeyde tükenmişlik yaşadıklarını göstermiştir. Araştırmanın sonucunda sabrın alt boyutları ile tükenmişliğin alt boyutları arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin sabır düzeyleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma düzeyleri arasında negatif yönlü bir ilişki bulunurken sabır düzeyleri ile kişisel başarı düzeyleri arasında ise pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Yani öğretmenlerin sabır düzeyleri yükseldikçe duygusal tükenme ve duyarsızlaşmaları azalmakta, kişisel başarıları ise artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sabır, tükenmişlik, öğretmen

The Relationship between Patience and Burnout in Teachers

Öz

The present study was conducted to determine the correlation between patience and burnout based on the views of primary school teachers in public schools affiliated with the Ministry of National Education. The study participants, which was structured with the relational survey model, were determined by the stratified sampling method and were formed from 910 primary school teachers working in 97 public primary schools in the Ordu province, Turkey. The study data were collected with two scales, namely the “Teacher Patience Scale” to determine the patience levels of the teachers, and the “Maslach Burnout Inventory-Educator Form” to determine the burnout levels. The data were analyzed with parametric tests in statistical software. The study findings revealed that the patience levels of the primary school teachers in both general patience and instruction and interaction dimensions were “very high”, and burnout level findings demonstrated that teachers experienced “low” levels of burnout in emotional burnout and personal achievement dimensions, and “very low” level of burnout in the depersonalization dimension. In the study, it was determined that there was a moderately significant correlation between patience and burnout sub-dimensions. There was a negative correlation between patience levels and emotional exhaustion and depersonalization levels of the primary school teachers, while a positive correlation was determined between patience levels and personal achievement levels. In other words, as the patience levels of the teachers increased, their emotional exhaustion and depersonalization levels decreased, and personal achievements increased.

Anahtar Kelimeler

Patience, burnout, teacher.

Kaynakça

• Acar, A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 644169).
• Aghababaei, N., & Tabik, M. T. (2015). Patience and mental health in Iranian students. Iran J Psychiatry Behav. Sci. 9(3), 1-4. http://dx.doi.org/10.17795/ijpbs-1252
• Akay, M. K. (2020). Sınıf öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin analizi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 632090).
• Akın, U. ve Oğuz, E. (2010). Öğretmenlerin işkoliklik ve tükenmişlik düzeylerinin ilişkisi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(3), 309-327.
• Alanoğlu, M. ve Demirtaş, Z. (2020). Management styles’ levels of predicting job satisfaction and burnout: Intermediary role of organizational justice. Education and Science, 45(204), 401-423. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.8810
• Alev, S. ve Taş, D. (2020). Lider-üye etkileşimi, tükenmişlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1611-1619. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.623277
• Andela, M., & Truchot, D. (2017). The impact of distributive and procedural justice on burnout: Does it affect french and german teachers differently? International Journal of Culture and Mental Health, 10(3), 276-284. https://doi.org/10.1080/17542863.2017.1300592
• Antoniou, A. S., Polychroni, F., & Walters, B. (July, 2000). Sources of Stress and Professional Burnout of Teachers of Special Educational needs in Greece. Paper Presented at the International Special Education Congress. University of Manchester.
• Arı, R. (2016). Eğitim psikolojisi gelişim ve öğrenme (6. Baskı). Nobel.
• Arslan, S. ve Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: İlköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, (EFMED), 2(1), 38-63.
• Artıran, M., Er, A. C. ve Artıran, H. M. (2019). Özel eğitim öğretmenlerinde negatif düşüncelerin tükenmişlik düzeyi ve iş doyumu ile ilişkisi. İlköğretim Online, 18(4), 2027-2040.
• Ataş Akdemir, Ö. (2019). The effect of teacher burnout on organizational commitment in Turkish context. Journal of Education and Training Studies, 7(4), 171-179. https://doi.org/10.11114/jets. v 7 i 4 4 0 6 7
• Bakan, İ., Erşahan, B., Büyükbeşe, T., Doğan, İ. F. ve Kefe, İ. (2015). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14), 201-222.
• Banks, S. R., & Thompson, C. L. (1995). Educational psychology: For teachers in training. West. Baş Saka, A. ve Coşkun, Y. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 729-749.https://doi.org/10.33437/ksusbd.711270
• Bıçak, M. (2021). Sınıf öğretmenlerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile mesleki tükenmişlikleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 671374).
• Biçen, H. (2014). Yeni atanan öğretmenlerde tükenmişlik sendrom (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 357646).
• Bilgiç, H. M. (2005). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri (Güneydoğu Anadolu Bölgesi uygulaması) (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 215329).
• Brouwers, A., & Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 16(2), 239-253. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(99)00057-8
• Bulut, H. (2020). Kur'an Bağlamında Sabır ve Şükür İlişkisi. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (16), 338-355. https://doi.org/10.34085/buifd.809901
• Butler, S. K., & Constantine, M. G. (2005). Collective self-esteem and burnout in professional school counselors. Professional School Counseling, 9(1), 55-62. https://doi.org/10.1177/2156759X0500900107
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Pegem.
• Büyükşahin, Y. ve Şahin, A. E. (2017). Öğretmenlerin gözünden eğitimde kalite sorunsalı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1134-1152. https://doi.org/10.14686/buefad.290859
• Castillo, M., Ferraro, P. J., Jordan, J. L., & Petrie, R. (2011). The today and tomorrow of kids: Time preferences and educational outcomes of children. Journal of Public Economic, 95(11), 1377-1385.
• Cemaloğlu, N. ve Kayabaşı, Y. (2007). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi ile sınıf yönetiminde kullandıkları disiplin modelleri arasındaki ilişki. G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 123-155.
• Ceyhan, S. ve Çiçek, H. (2020). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin a tipi kişilik özelliklerinin tükenmişlik üzerindeki etkisinde genel sinizmin aracı rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 888-903. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-558384
• Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stress–burnout relationship among prospective Chinese teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 19(4), 381-395. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(03)00023-4
• Chan, D. W. (2011). Burnout and life satisfaction: Does gratitude intervention make a difference among Chinese school teachers in Hong Kong? Educational Psychology, 31(7), 809-823, https://doi.org/10.1080/01443410.2011.608525
• Cheptea, D., Deleu, R., Mesina, V., Friptuleac, G., & Cebanu, S. (2021). Assessment of burnout among teachers during the COVID-19 pandemic. Archives of the Balkan Medical Union, 56(2), 179-184. https://doi.org/10.31688/ABMU.2021.56.2.06
• Coşkun, Z. (2019). Sınıf ve özel eğitim öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeyinin karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 599518).
• Cruickshank, D. L., Bainer, D. L., & Metcalf, K. K. (1999). The act of teaching (2nd Ed.). McGraw-Hill. Çağlar, Ç. (2011). Okullardaki örgütsel güven düzeyi ile öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827-1847.
• Çalışkan, M., Negiş Işık, A. ve Saygın, Y. (2013). Öğretmen adaylarının ideal öğretmen algıları. İlköğretim Online, 12(2), 575-584.
• Çalışkan, S. (2019). Öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 581646).
• Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 69-73.
• Çelik, O. T. ve Üstüner, M. (2018). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişki. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, UBEK-2018, 41-60. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.421820
• Çokluk, Ö. (2001). Engelliler okullarında görev yapan yöneticilerde ve öğretmenlerde tükenmişlik. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 35-47. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000053
• Çokluk, Ö. (2003). Örgütlerde tükenmişlik. C. Elma ve K. Demir (Ed.), Yönetimde çağdaş yaklaşımlar içinde (2. Baskı). (109-133). Anı.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Milli Eğitim, (186), 72-84.
• D’Amico, A., Geraci, A., & Tarantino, C. (2020). The relationship between perceived emotional ıntelligence, work engagement, job satisfaction, and burnout in Italian school teachers: An exploratory study. Psychological Topics, 29(1), 63-84. https://doi.org/10.31820/pt.29.1.4
• Demir, M. K. ve Kara, N. (2014). İlkokul birinci sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik durumu. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 424-440.
• Demir, S. (2019). Lider-üye etkileşiminin öğretmen stres, tükenmişlik ve depresyonu üzerindeki rolü. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 291-304. https://doi.org/10.12984/egeefd.512319
• Demirel, Ö. (2007). Öğretimde planlama ve değerlendirme öğretme sanatı (11. Baskı). Pegem.
• Dilekmen, M. (2008). Etkili eğitim için etkili öğretmenlik. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 213-221.
• Dinç, G., ve İlgar, M. Z. (2021). Özel eğitim kurumlarında çalışan kadın özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(38), 5244-5270. https://doi.org/10.26466/opus.822363
• Doğan, M. (2014). Dinlerde ve İslam kültüründe sabır. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(5), 93-130.
• Dönmez, İ. (2018). Sınıf öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Hatay İskenderun ilçesi örneği) (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 526717).
• Dönmez, K. ve Sarı, T. (2021). Okul psikolojik danışmanlarında öz şefkat ile tükenmişlik arasındaki ilişkide umudun aracı rolünün incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (59), 60-84. https://doi.org/10.21764/maeuefd.900347
• Dudley, K. C. (2003). Empirical development of a scale of patience (Doctoral dissertation). West Virginia University/College of Human Resources and Education, Morgantown. Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/230456547.pdf
• Duman, N., Sak, R. ve Şahin Sak, İ. T. (2020). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel sinizm tutumlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1)1098-1127. https://doi.org/10.33711/yyuefd.800925
• Duman, S. N. ve Taş, İ. D. (2021). Eğitim fakülteli olmak (Kırıkkale Üniversitesi örneği). Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(1), 112-130. https://doi.org/10.32960/uead.898199
• Elma, C. ve Ergen, Y. (2019). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ile mesleki tükenmişlik algıları arasındaki ilişki. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(3), 874-891. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.417004
• Ergül, H. F., Saygın, S. ve Tösten, R. (2013). Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 266-285.
• Esen, M. ve Say, S. (2022). Zekâ oyunlarının, 4. sınıf öğrencilerinin problem çözmeye ilişkin karar verme becerisine, sabırlı davranış göstermesine ve okul doyumuna etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 6(1), 71-87. https://doi.org/10.38015/sbyy.1031058
• Esen Ateş, N. ve Kayıklık, H. (2019). Şehit ailelerinde, gazilerde ve gazi ailelerinde sabır ve dinî başa çıkma ilişkisi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 225-236. https://doi.org/10.30627/cuilah.540347
• Ferreira, A. I., & Martinez, L. F. (2012). Presenteeism and burnout among teachers in public and private Portuguese elementary schools. International Journal of Human Resource Management, 23(20), 4380-4390. https://doi.org/10.1080/09585192.2012.667435
• Gençer Çelik, G. (2020). Öğretmenlerin işten ayrılma niyetlerinde iş tatmini, örgütsel bağlılık ve tükenmişliğin rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(7), 276-294.
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması) (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 41339).
• Gluschkoff, K., Elovainio, M., Kinnunen, U., Mullola, S., Hintsanen, M., Keltikangas-Järvinen, L., & Hintsa, T. (2016). Work stress, poor recovery and burnout in teachers. occupational medicine, 66(7), 564-570. https://doi.org/10.1093/occmed/kqw086.
• Gomes, A. R., Montenegro, N., Peixoto, A. M., & Peixoto, A. R. (2010). Stress ocupacional no ensino: um estudo com professores dos 3o ciclo e ensino secundário [occupational stress in teaching: A study with high school teachers]. Psychology & Society/ Psicologia & Sociedade, 22(3), 587–597. https://doi.org/10.1590/S0102-71822010000300019
• Goswami, M. (2013). A study of burnout of secondary school teachers in relation to their job satisfaction. Journal of Humanities and Social Science, 10(1), 18-26.
• Gökalp, A. (2022). Ortaokul öğrencilerinin sabır değeri üzerindeki faktörlerin incelenmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 5(1), 34-50. https://doi.org/10.47503/jirss.1103744
• Gökbulut, B. ve Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 13(47), 42-59. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3096
• Grayson, J. L., & Alvarez, H. K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: A mediator model. Teaching and Teacher Education, 24(5), 1349-1363. https://doi.org/10.1016/j.tate.2007.06.005
• Greenglass, E. R., Fiksenbaum, L., & Burke, R. J. (1994). The relationship between social support and burnout over time in teachers. Journal of Social Behavior and Personality, 9(2), 219–230.
• Gurman, T. Z., Jakobovich, R., Dvash, E., Zafrani, K., Rolnik, B., Ganz, A. B., & Lev-Ari, S. (2021). Effect of ınquiry-based stress reduction (IBSR) ıntervention on well-being, resilience and burnout of teachers during the COVID-19 pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 1-14. https://doi.org/10.3390/ijerph18073689
• Gül, Y. E. (2021). Examination of patience tendency levels of university students: An ıntercultural comparison. Education Quarterly Reviews, 4(3), 200-210. https://doi.org/10.31014/aior.1993.04.03.331
• Gültekin, M. (2020). Değişen toplumda eğitim ve öğretmen nitelikleri. AJESI-Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 654-700. https://doi.org/10.18039/ajesi.682130
• Güneş, A. M. (2021). Özel ve resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 290-311. https://doi.org/10.21764/maeuefd.752974
• Güven, Ç. (2021). Öğretmenlerin örgütsel tükenmişlikleri ile örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 677072).
• Güven, İ. (2004). Etkili bir öğretim için öğretmenden beklenenler. Milli Eğitim Dergisi, (164). https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/164/guven.htm adresinden erişilmiştir.
• Hakanen, J. J., Bakker, A. B., & Schaufeli, W. B. (2006). Burnout and work engagement among teachers. Journal of School Psychology, 43(6), 495-513. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2005.11.001
• Harned, D. B. (2015). Patience: How we wait upon the World. Wipf and Stock.
• Hossaeini, S. A. (2021). Predicting mental health and ıllness based on religious health promoting behaviors and patience in female students during COVID-19 pandemic. The Quarterly Journal of Woman and Family Studies, 8(4), 42-64. https://doi.org/10.22051/jwfs.2021.34547.2609
• İnce, N. B. ve Şahin, A. E. (2015). Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu’nu Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(2), 385-399. https://doi.org/10.21031/epod.97301
• İnce, N. B. ve Şahin, A. E. (2016). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflarda çalışan sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 391-409. https://doi.org/10.16986/HUJE.2016015702
• Jondeau, E., & Rockinger M. (2003). Conditional volatility, skewness, and kurtosis: Existence, persistence, and comovements. Journal of Economic Dynamics and Control, 27(10), 1699-1737.
• Jusupov, M. (2017). Meallerde sabır kavramının analizi (Kırgızca ve Rusça mealler örneğinde). Dergiabant (AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi), 5(10), 62-80.
• Kadan, G. ve Aral, N. (2018). Kaynaştırma uygulamasını yürüten öğretmenlerin duygusal emek ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 1(1), 15-29. https://doi.org/10.36731/cg.414434
• Karaatlı, M. (2005). Verilerin düzenlenmesi ve gösterimi. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri içinde (3-47). Asil.
• Karahan, Ş. ve Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 1-14.
• Karakaş, A. C. (2016). Belediye çalışanlarında sabır tutumunun yaşam kalitesi üzerine etkisi (Sakarya ili örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2742-2757. https://doi.org/10.15869/itobiad.266016
• Karakelle, S. (2005). Öğretmenlerin etkili öğretmen tanımlarının etkili öğretmenlik boyutlarına göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 30(135), 1-10.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (27. Baskı). Nobel.
• Karslı, N. (2020). Üniversite öğrencilerinde sabır ve dindarlık İlişkisi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (17), 52-72. https://doi.org/10.32950/rteuifd.677871
• Kayan, M. F. ve Kozikoğlu, İ. (2017). Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin sınıf yönetimi davranışlarını yordama gücü. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 72-103.
• Khormaei, F., Dehbidi, F. A., & Haghju, S. (2016). The structural model of relationship between moral virtue of patience and difficulty in emotion regulation among university students. Research in Psychological Health, 10(1), 21-31.
• Khormaei, F., & Farmani, A. (2015). Surveying the role of big five personality factors in prediction of patience and its components in students. Journals of Clinical Psychology and Personality, 12(2), 11-24.
• Khormaei, F., & Farmani, A. (2016). Patience and its components in predicting bullying among primary school students. Int J Behav Sci, 10(1), 1-5.
• Khormaei, F., Farmani, A., & Yazdani, F. (2017). Predicting Self-control on the basis of patience and ıts components among high school students. Journal of Practice in Clinical Psychology, 5(1), 11-16. https://doi.org/10.18869/acadpub.jpcp.5.1.11
• Kızıltepe, Z. (2002). İyi ve etkili öğretmen. Eğitim ve Bilim, 27(126), 10-14.
• Koç, A. (2010). Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmenlerinin yeterlikleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 107-149.
• Koç, Y. (2017). A study on the relationship between high school students’ physical education course sportsmanship behaviors and their patience levels. In M. Gammone, M. A. Icbay, & H. Arslan, (Eds.), Recent developments in education. (195-203). Retrıeved from Bialystok: EBWN Database. http://iassr2.org/rs/005.pdf Kokkinos, C. M. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. British Journal of Educational Psychology, 77(1), 229-243. https://doi.org/10.1348/000709905X90344
• Koustelios, A., & Tsigilis, N. (2005). The relationship between burnout and job satisfaction among physical education teachers: A multivariate approach. European Physical Education Review, 11(2), 189-203. https://doi.org/10.1177/1356336X05052896
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The Impact of interpersonal environment of burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, 9, 297-308. https://doi.org/10.1002/job.4030090402
• Lim, S., & Eo, S. (2014). The mediating roles of collective teacher efficacy in the relations of teachers' perceptions of school organizational climate to their burnout. Teaching and Teacher Education, 44, 138-147. https://doi.org/10.1016/j.tate.2014.08.007
• Lipscomb Williams, B. J. (2014). A correlatıonal analysıs of burnout and job satısfactıon among specıal educatıon teachers (Doctoral dissertation). University of Phoenix/ Educational Leadership, Phoenix.
• Mahdiyar, M., Taghavi, S. M. R., & Goodarzi, M. A. (2016). Predicting patience based on the worldly and divine attachments among the students of Shiraz University, Iran. Religion and Health, 4(2), 29-38.
• Mahdiyar, M., Taghavi, S. M. R., & Goudarzi, M. A. (2017). Predicting depression among Shiraz University students based on patience and its components. Journal of Research on Religion & Health, 3(4), 21-31.
• Malinen, O. P. & Savolainen, H. (2016). The effect of perceived school climate and teacher efficacy in behavior management on job satisfaction and burnout: A longitudinal study. Teaching and Teacher Education, 60, 144-152. https://doi.org/10.1016/j.tate.2016.08.012
• Marhemati, Z., & Khormaei, F. (2017). Explaining eudaimonic well-being: The role of religiousness and patience. Health, Spirituality and Medical Ethics. 4(4), 24-30.
• Maslach, C. (2009). Comprendiendo el burnout [understanding burnout]. Ciencia & Trabajo, 11(32), 37-43.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• McCormick, J., & Barnett, K. (2011). teachers' attributions for stress and their relationship with burnout. International Journal of Educational Management, 25(3), 278-293.
• Meriç, E. ve Erdem, M. (2022). Öğretmen sabır ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 710-726. https://doi.org/10.24315/tred.928310
• Moran, C. ve Çoruk, A. (2022). İlköğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 11(1), 27-42.
• Muratoğlu, A. (2018). Sabır. Damla.
• Murphy, P. K., Delli, L. A. M. & Edwards, M. N. (2004). The good teacher and good teaching: Comparing beliefs of second-grade students, preservice teachers, and inservice teachers. The Journal of Experimental Education, 72(2), 69-92. https://doi.org/10.3200/JEXE.72.2.69-92
• Murray, H. G. (1983). Low-inference classroom teaching behaviors and student ratings of college teaching effectiveness. Journal of Educational Psychology, 75(1), 138-149. https://doi.org/10.1037/0022-0663.75.1.138
• Noor, N. M., & Zainuddin, M. (2011). Emotional labor and burnout among female teachers: Work–family conflict as mediator. Asian Journal of Social Psychology, 14(4), 283-293. https://doi.org/10.1111/j.1467-839X.2011.01349.x
• Okçu, D. ve Pilatin, U. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sabır değeri ile ilgili algılarının resim yoluyla değerlendirilmesi. Batman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi, 2(1), 102-113.
• Okoro, C. O., & Chukwudi, E. K. (2011). The ideal teacher and the motivated student in a changing environment. Journal of Educational and Social Research, 1(3), 107-112.
• Oktay, A. (1991). Öğretmenlik mesleği ve öğretmenlerin nitelikleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 187-193.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin umutsuzluk ve tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma. Ege Eğitim Dergisi, 3(1), 36-48.
• Öztürk, M. A. ve Erdem, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin iş yükü algısı ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 17(1), 926-958. https://doi.org/10.33711/yyuefd.751859
• Öztürk Çiftci, D., Meriç, E. ve Meriç, A. (2015). Örgütsel sessizlik, tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Ordu ili özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 996-1007.
• Paliç, G. ve Keleş, E. (2011). Sınıf yönetimine ilişkin öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 199-220.
• Platsidou, M. (2010). Trait emotional intelligence of Greek special education teachers in relation to burnout and job satisfaction. School Psychology International, 31(1), 60-76. https://doi.org/10.1177/0143034309360436
• Ratanasiripong, P., Ratanasiripong, N. T., Nungdanjark, W., Thongthammarat, Y., & Toyama, S. (2021). Mental health and burnout among teachers in Thailand. Journal of Health Research, 1-13. https://doi.org/10.1108/JHR-05-2020-0181
• Rodriguez-Mantilla, J. M., & Fernandez-Diaz, M. J. (2017). The effect of interpersonal relationships on burnout syndrome in secondary education teachers. Psicothema, 29(3), 370-377. https://doi.org/10.7334/psicothema2016.309
• Rusdi, A. (2016). Patience in Islamic psychology and its measurement. The 3rd Inter-Islamic University Confrence on Psychology. Retrieved from https://www.researchgate.net/ publication/317063350_Patience_in_Islamic_Psychology_and_Its_Measurement
• Sancar, Y., Kartal, S. ve Öztürk Gübeş, N. (2021). Öğretmenlerin tükenmişlik ve mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 156-173.
• Santos, A., Teixeira, A. R., & Queirós, C. (2018). Burnout e stress em professores: Um Estudo Comparativo 2013–2017 [burnout and stress in teachers: A comparative study]. Journal of Psychology, Education and Culture/ Psicologia, Educação e Cultura, XXII(1), 250-270.
• Schnitker, S. A. (2012). An examination of patience and well-being. The Journal of Positive Psychology, 7(4), 263-280. https://doi.org/10.1080/17439760.2012.697185
• Schnitker, S. A., & Emmons, R. A. (2007). Patience as a virtue: Religious and psychological perspectives. Research in the Social Scientific Study of Religion, 18, 177-207. https://doi.org/10.1163/ej.9789004158511.i-301.69
• Schnitker, S. A., Gilbertson, M. K., Houltberg, B., Hardy, S. A., & Fernandez, N. (2019). Transcendent motivations and virtue development in adolescent marathon runners. Journal of Personality, 1-12. https://doi.org/10.1111/jopy.12481
• SEGE-2017. (2019). İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması SEGE-2017. T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü Yayını Sayı: 2, Ankara.
• Shen, B., McCaughtry, N., Martin, J., Garn, A., Kulik, N., & Fahlman, M. (2015). The relationship between teacher burnout and student motivation. British Journal of Educational Psychology, 85(4), 519–532. https://doi.org/10.1111/bjep.12089
• Shirazizadeh, M., & Karimpour, M. (2019). An investigation of the relationships among EFL teachers’ perfectionism, reflection and burnout. Cogent Education, 6, 1-13. https://doi.org/10.1080/2331186X.2019.1667708
• Shishavan, H. B., & Sadeghi, K. (2009). Characteristics of an effective english language teacher as perceived by Iranian teachers and learners of English. English Language Teaching, 2(4), 130-143.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.11.001
• Sovitriana, R., Santosa, A. D., & Hendrayani, F. (2019). Teacher burnout and self esteem in tangerang’s junior high school teachers. International Review of Management and Marketing, 9(2), 26-30. https://doi.org/10.32479/irmm.7641
• Stoeber, J., & Rennert, D. (2008). Perfectionism in school teachers: Relations with stress appraisals, coping styles, and burnout. Anxiety, Stress, and Coping, 21(1), 37-53. https://doi.org/10.1080/10615800701742461
• Supervia, P. U., & Bordas, C. S. (2020). Burnout syndrome, engagement and goal orientation in teachers from different educational stages. Sustainability, 12(17), 1-10. https://doi.org/10.3390/su12176882
• Şencan, D. (2019). Sınıf öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 565705).
• Şişman, M. (1999). Öğretmenliğe Giriş. Pegem.
• Temam, S., Billaudeau, N., & Vercambre, M. N. (2019). Burnout symptomatology and social support at work independent of the private sphere: A population‑based study of French teachers. International Archives of Occupational and Environmental Health, 92, 891-900. https://doi.org/10.1007/s00420-019-01431-6
• Traş, Z., Öztemel, K. ve Koçak, M. (2020). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, yalnızlık ve sabır düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 878-894. https://doi.org/10.26466/opus.575329
• Tümkaya, S. ve Uştu, H. (2016). Tükenmişliğin mesleğe bağlılıkla ilişkisi: Sınıf öğretmenleri üzerine bir araştırma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 272-289. http://dx.doi.org/10.17860/efd.48453
• Weinstein, C. S. (1990) Prospective elementary teachers’ beliefs about teaching: Implications for teacher education. Teaching and Teacher Education, 6(3), 279-290. https://doi.org/10.1016/0742-051X(90)90019-2
• Yarış, M. (2016). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul ili Kadıköy, Ataşehir ve Sancaktepe ilçeleri örneği) (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/’nden erişilmiştir (Tez No. 440779).
• Yu, X., Wang, P., Zhai, X., Dai, H., & Yang, Q. (2015). The effect of work stress on job burnout among teachers: The mediating role of selfefficacy. Social Indicators Research, 122(3), 701-708. https://doi.org/10.1007/s11205-014-0716-5
• Zhang, Y., Zhang, S., & Hua, W. (2019). The impact of psychological capital and occupational stress on teacher burnout: Mediating role of coping styles. The Asia-Pacific Education Researcher, 28(4), 339-349. https://doi.org/10.1007/s40299-019-00446-4