Bir Üniversite Hastanesi Temizlik Çalışanlarının Biyolojik Risk Bilgi, Tutum ve Davranışları

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 2, 37 - 47, 22.02.2016

Ahmet Öner Kurt Leyla Harmanoğulları Özgü Ekinci Gülden Ersöz

Öz

Amaç: Çalışmamızda bir üniversite hastanesinde görev yapan temizlik çalışanlarının biyolojik risk ile ilgili bilgi, tutum ve davranışların ve biyolojik risk ile karşılaşmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlandı. Yöntem: Kesitsel tipte olan bu çalışmanın verileri 23 soruluk anket formu aracılığı ile Kasım-Aralık 2014 tarihleri arasında Mersin’de toplandı. Araştırmanın evrenini oluşturan 215 hastane temizlik çalışanından 205'ine ulaşıldı (%95.3). Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Ki Kare Testi ve Student t testi kullanıldı. Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalaması 34.7±6.6 yıl ve %50.7’si kadındı. Çalışanların %91.2'sinin biyolojik riskler konusunda eğitim aldığı, %89.3'ünün işe giriş muayenesinin yapıldığı ve bir yıl ve daha uzun süredir çalışanların %42.6'sının aralıklı kontrol muayenesinin düzenli yapıldığı saptandı. Son bir yıl içerisinde çalışanların %25.9'unun kesici delici alet ile yaralandığı, %2.4'ünün hasta vücut sıvıları ile temas ettiği, %3.9'unun gözüne hasta vücut sıvılarının sıçradığı, toplamda ise temizlik çalışanlarının %28.3’ünün en az bir kez biyolojik riskli temasa maruz kaldığı saptandı. Çalışanların %94.1'i biyolojik riskli temas sonrası yapılması gerekenleri tam ve doğru olarak bilmiyordu. Biyolojik riskli temas durumunun; kadınlarda, biyolojik risk eğitimi almış olanlarda ve sağlık sektöründe çalışma süresi uzun olanlarda daha yüksek olarak belirlendi. Sonuç: Çalışanların büyük çoğunluğu biyolojik riskler konusunda eğitim almasına rağmen yaklaşık üçte biri biyolojik riskli temas ile karşılaşmıştır. Temizlik çalışanlarının çoğunluğunun biyolojik risk temas sonrası yapılması gerekenler konusunda tam ve doğru bilgiye sahip olmaması nedeniyle verilen eğitimlerin sayı ve kalite yönünden iyileştirilmesi ve uygulamaların mevzuata uygunluğunun sağlanması gerekmektedir. 

Anahtar kelimeler: Riskli temas, temizlik personeli, biyolojik risk

 

Anahtar Kelimeler

Riskli temas, temizlik personeli, biyolojik risk

Kaynakça

• World Health Organization. Occupational health. Healthworkers. Health worker occupational health. Erişim:http://www.who.int/occupational_health/topics/hcworkers/en/, Erişim tarihi:01.02.2015.
• World Health Organization. Healthworkers: a global profile. Chapter 1. In: Working together for health, The World Health Report 2006: 1-3.
• Centers for Disease Control and Prevention. Workplace Safety & Health Topics. Healthcare Workers. Erişim:http://www.cdc.gov/niosh/topics/healthcare/, Erişim tarihi: 01.02.2015.
• Ceyhan O, Gün İ. İş sağlığının genel ilkeleri. Halk Sağlığı Genel Bilgiler. Editör: Öztürk Y, Günay O. Erciyes Üniversitesi Yayınları No: 172. Kayseri, 2011:1460-73.
• Sağlık Personelinin Mesleksel Riskleri. İş Sağlığı ve Güvenliği. Bilir N, Yıldız AN. Hacettepe Üniversitesi yayınları Ankara, 2013:429-44.
• T.C. Resmi Gazete. Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kanun No. 5510 Kabul Tarihi:31/5/2006. Resmi Gazete Tarih:16.06.2006, Sayı:26200. Erişim:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/06/20060616.htm, Erişim tarihi:01.02.2015.
• World Health Organization. Needlestick injuries. Erişim:http://www.who.int/occupational_health/topics/needinjuries/en/, Erişim tarihi:11.05.2015.
• Safe in Common. Needlestick Statistics. Erişim:http://www.safeincommon.org/needlestick-statistics,Erişim tarihi:11.05.2015.
• World Health Organization. Preventing Needlestick Injuries among Healthcare Workers. Erişim:http://www.who.int/occupational_health/activities/5prevent.pdf, Erişim tarihi: 10.05.2015.
• Centers for Disease Control and Prevention Guidance for the Selection and Use of Personal Protective Equipment (PPE) in Healthcare Settings. Erişim:http://www.cdc.gov/HAI/pdfs/ppe/PPEslides6-29-04.pdf,Erişim tarihi: 10.05.2015.
• Occupational Safety & Health Administration, Personal Protective Equipment. Erişim:www.osha.gov/Publications/osha3151.html, Erişim tarihi: 10.05.2015.
• Arman D. El yıkama ve el dezenfeksiyonu. Doğanay M, Ünal S (editör). Hastane İnfeksiyonları, Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi, 2003: 91-107.
• World Health Organization. Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: a Summary. Erişim:http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/70126/1/WHO_IER_PSP_2009.07_eng.pdf?ua=1, Erişim tarihi:09.05.2015.
• T.C. Resmi Gazete. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğ. Resmi Gazete Tarih: 18/04/2014, Sayı: 28976. Erişim: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140418.htm, Erişim tarihi: 09.08.2015.
• Ersoy S, Çetinkaya F, Alp E. Hastane temizlik çalışanlarının hastane enfeksiyonları ve korunma ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;23(1):1-9.
• Mercan Y, Özyıldırım BA. Bir hastanede temizlik personelinde biyolojik risk bilgi düzeyi. 17. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Edirne 2014 Bildiri Özetleri Kitabı. S: 575-6.
• Terzi Ö, Aker S, Terzi Ö, Sünter AT, Pekşen Y. Hastane temizlik elemanları ve mesleki enfeksiyon riski: bilgi ve davranışlar üzerine bir çalışma. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2009;16(1):7-12.
• Deveci SE, Açık Y, Ercan E, Oğuzöncül AF. Bir üniversite hastanesinde temizlik çalışanlarının temizlik ve hijyen konusundaki davranışlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi2010;24(2):123-7.
• Gemalmaz A. Bir eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan temizlik personelinin kurumda çalıştıkları süre boyunca iş kazası geçirme durumları ve son kaza-yaralanmaya ait özelliklerin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Ankara 2009.
• Balcı E, Horoz D, Gün İ, Öztürk Y. Temizlik işinde çalışan kişilerin temizlik ve sağlık davranışlarının değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi(Erciyes MedicalJournal) 2005;27(4):158-66.
• T.C. Resmi Gazete. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. Resmi Gazete Tarih: 30/06/2012, Sayı : 28339. Erişim: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm, Erişim tarihi:09.08.2015.
• T.C. Resmi Gazete. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Tarih: 20/07/2013, Sayı : 28713. Erişim: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130720-10.htm, Erişim tarihi: 09.08.2015.
• T.C. Resmi Gazete. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete Tarih: 18/12/2014, Sayı 29209 Erişim:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/12/20141218.pdf, Erişim tarihi:09.08.2015.
• Demir NA, Kölgelier S, Küçük A, Özçimen S, Sönmez B, Demir LS, İnkaya AÇ. Sağlık çalışanlarının el hijyeni hakkındaki bilgi düzeyi ve el hijyenine uyumu. Nobel Med 2013;9(3):104-9.
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Immunization of Health-Care Personnel Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2011; 60(7): 1-37. Erişim:http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/rr/rr6007.pdf, Erişim Tarihi: 27.07.2015.
• Kişioğlu AN, Öztürk M, Uskun E. Kırbıyık S. Bir üniversite hastanesi sağlık personelinde kesici delici yaralanma epidemiyolojisi ve korunmaya yönelik tutum ve davranışlar. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2002;22:390-6.
• Yoldaş Ö, Bulut A, Ertürk E, Çelik D, Karakaşoğlu Ü, Altındiş M. Sağlık çalışanlarında enfekte kan ve vücut sıvılarına maruziyet riskinin belirlenmesi. Kocatepe Tıp Dergisi 2014;15(3):297-300.
• Wicker S, Jung J, Allwinn R, Gottschalk R, Rabenau HF. Prevalence and prevention of needlestick injuries among healthcare workers in a German university hospital. Int Arch Occup Environ Health 2008; 81:347–54. DOI 10.1007/s00420-007-0219-7.
• Jaybhaye DR, Dahire PL, Nagaonkar AS, Vedpathak VL, Deo DS, Kawalkar UG. Needlestick injuries among healthcare workers in tertiary care hospital of rural India. International Journal of Medical Science and Public Health 2014;3(1):49-52. DOI: 10.5455/ijmsph.2013.230920133.
• Martins A, Coelho AC, Vieira M, Matos M, Pinto ML. Age and years in practice as factors associated with needlestick and sharps injuries among health care workers in a Portuguese hospital. Accid Anal Prev 2012;47:11-5. doi:10.1016/j.aap.2012.01.011.
• Alamgir H, Yu S. Epidemiology of occupational injury among cleaners in the healthcare sector. OccupMed (Lond) 2008;58:393-9. doi:10.1093/occmed/kqn028.