Bir vakıf üniversitesindeki öğrencilere meme kanseri hakkında verilen eğitiminin etkinliği

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 14 - 24, 12.04.2017

Fatma Karasu Aysun Göllüce Elif Güvenç Filiz Polat Leyla Delibaş Berna Bayır Emral Gülçek Ümmü Gökdoğan

Öz

Amaç: Araştırmada, bir vakıf üniversitesinde okuyan öğrencilere meme kanseri hakkında verilen eğitimin etkinliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın evreni, Gaziantep de bulunan bir Vakıf Üniversitesinde 2014-2015 öğretim yılına devam eden öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini Sağlık Bilimler Fakültesinde öğrenimine devam eden birinci ve dördüncü sınıf kız öğrencileri oluşturmuş ve gönüllü olma esasına dikkat edilerek araştırmayı kabul eden 135 öğrenci ile yapılmıştır. Tanımlayıcı özellikler formunda; sosyo-demografik özellikleri ve kendi kendine meme muayenesi’ne yönelik bilgi ve uygulamaları gösteren 24 soru sorulmuş ve Champion tarafından geliştirilen Meme Kanseri Taramalarında Sağlık İnanç Modeli Ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırma yarı deneysel tipte bir çalışma olup eğitim öncesinde ön test yapıldıktan sonra meme kanseri eğitimi verilmiştir. Eğitimden bir ay sonra son test olarak sadece Meme Kanseri Taramalarında Sağlık İnanç Ölçeği uygulanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırma 135 kız öğrenciyle yapılmış, yaş ortalaması 20.5±0.2 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin meme muayenesi konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiştir. Meme muayenesini yapmama nedenleri arasında muayeneyi yapmayı bilmediği, ileriki hayatında meme kanseri olmayı düşünmediği ve ailelerinde ve yakın çevresinde meme kanseri tanısı alan kişiler olmadığı için yapmadıkları tespit edilmiştir. Meme muayenesi yaptığını ifade eden öğrencilerden sadece birkaç tanesinin muayeneyi her ay yaptığı saptanmıştır. Eğitim öncesi ve sonrası ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak fark bulunmuştur (p<0.05).

Kaynakça

• Alpteker H, Avcı A. Kırsal alandaki kadınların meme kanseri bilgisi ve kendi kendine meme muayenesi uygulama durumlarının belirlenmesi. Meme Sağlığı Dergisi 2010;6(2):74-79.
• Akyolcu N, Altun UG. Kendi kendine meme muayenesi: erken tanıda ne kadar önemli? The Journal of Breast Health 2011;7(1):10-14.
• Yip CH, Smith RA, Anderson BO, Miller AB, Thomas DB, Ang ES, Caffarella RS, Corbex M, Kreps GL, McTiernan A. Guide line implementation for breast health care in low- and middle-in come countries, early detection resource allocation. Cancer 2008;113(8):2244-2256.
• Koca B. Kendi kendine meme muayenesini bilmenin kadın sağlığı açısından önemi. Yeni Tıp Dergisi 2010;27: 10-14.
• National Cancer Registry Ireland. Cancer in Ireland 2013: Annual Report of the National Cancer Registry. Erişim yeri: http://www.ncri.ie/ Erişim tarihi: 29.03.2016.
• Kanserle Savaş Daire Başkanlığı: Erişim yeri:http://kanser.gov.tr/Dosya/2016_Haberler/KANSER_iNSiDANSLARi_2013_kisa_rapor.pdf
• Alpteker H, Gümüş D, Doğan S, Bilir S, Önal M. Kız öğrencilerin meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi bilgi ve uygulamalarının incelenmesi. The Journal of Breast Health 2011;7(3):176-181.
• Karadağ M. Bir sağlık yüksekokulundaki öğrencilerin kendi kendine meme muayenesi, davranış ve inançlarının belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 2010;2(1):1-9.
• Pillay AL. Rural and urban South African women’s awareness of cancer of the breast and cervix. Ethnicity&Health 2002;7:103-114.
• Erkin Ö, Ardahan M. Breast cancer and breast self-examination in stamps history. Lokman Hekim Journal 2014;4(3):22-28.
• Kum S, Göksu AU, Kelkitli E, Yücel İ. Orta karadeniz bölgesinde kendi kendine meme muayene sıklığı ve etki eden faktörler. Türk Onkoloji Dergisi 2004;19(1):24-27.
• Dewal L. Testicular and breast self-examination knowledge and practices of certifi ed athletic trainers and the secondary prevention of such cancers in intercollegiate student-athletes. American Journal of Health Studies 2006;21:28-35.
• Karpuz N, Çakır D. Kendi kendine meme muayenesinin meme kanserinin erken teşhisinde önemi. Erişim yeri: http://www.amasya.edu.tr/media/515091/pdf_derleme_sabuncuo_lu__1___1_.pdf
• Gölbaşı Z, Kutlar Z, Akdeniz H. Öğrenci hemşireler tarafından bir halk eğitim merkezinde verilen eğitimin kadınların meme kanseri/kendi kendine meme muayenesine yönelik bilgi ve uygulamalarına etkisi. Meme Sağlığı Dergisi 2007;3(2):53-57.
• Gözüm S, Aydın I. Validation evidence for turkish adaptation of champion's health belief model scales. Cancer Nurs 2004;27(6): 491-498
• Franek GA, Nowak-Kaputsa ZE, Cabaj M. Breast cancer prophylaxis among nurses. Wiad Lek 2004;57:82-84
• Arslan M, Şahin DA. The effect of planned educatıon on women's knowledge about breast cancer and breast self examination. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergisi 2013;1(1):8-16.
• Bektaş M, İlya Ö.Ş, Küsbeci Ş, Bektaş İ. Nursıng students’ knowledge and practıce about breast-testıcular self-examınatıon and hpv vaccıne. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi 2014; 2(2):1-11.
• Beydağ D, Karaoğlan H. Kendi kendine meme muayenesi eğitiminin öğrencilerin bilgi ve tutumlarına etkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007;6 (2):106-111.
• Aydın İ. Üniversite öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi hakkındaki bilgileri ve uygulamaları. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004;7(3): 26-34.
• Gök ÖF, Beydağ K.D, Özbay C. Determınatıon of nursıng students'knowledge about breast cancer and how they perform breast examınatıon. Pamukkale Tıp Dergisi 2009;2(1):15-19.
• Aydın Aİ, Atasoy A, Sabah E. The effect on women’s beliefs. knowledge, and practices regarding breast self examination of education with video. İ.Ü.F.N. Hem. Dergisi 2007;15(60):119-128.
• Gözüm S, Çapık C. Sağlık Davranışlarının Geliştirilmesinde Bir Rehber: Sağlık İnanç Modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2014;7(3):230-237.