Doğum öncesi HBsAg testi yapılma oranını arttırmaya yönelik bir çalışma: Şanlıurfa deneyimi

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 36 - 44, 12.04.2017

İbrahim Koruk Süda Tekin Fatma Koruk Suzan Havlioğlu Muharrem Öncül Mustafa Ağar Seher Kutlu Burcu Kara

Öz

Amaç: Şanlıurfa’da aile hekimlerine kayıtlı gebelere HBsAg testi yapılmasını artırmak amacı ile aile hekimlerine yönelik olarak yapılan hizmet içi eğitimin ve toplumu bilgilendirme çalışmalarının etkinliğini değerlendirmek, test uygulamasını engelleyen durumları ortaya koymaktır. Yöntem: Önce- sonra tipinde yarı-deneysel bir araştırmadır. Haziran 2011- Temmuz 2013’de yürütülmüştür. Müdahale öncesi ve sonrası dönemde Aile Hekimliği Bilgi Sistemine kayıtlı tüm gebeler araştırmaya alınmıştır. Müdahale öncesi dönemde 15064 gebe, müdahale sonrası 2012 yılında 51822 ve 2013 yılında 41766 gebe kayıtları incelenmiştir. Belirtilen sürelerde aile hekimleri tarafından izlenmiş ya da izlenmekte olan tüm gebelere ait HBsAg test yaptırma durumu ve test sonuçları, aile hekimleri tarafından Aile Hekimliği Bilgi Sisteminden elde edilmiş ve hazırlanan bilgi formuna kaydedilmiştir. Araştırmada müdahale olarak, konferans tarzında eğitim, resmi yazı ile hatırlatma ve bilgilendirme, afiş, etiket vb bilgi-eğitim-iletişim dokümanları kullanılmıştır. Bir günlük eğitim toplantısına il merkezi ve ilçelerde görev yapan 450 aile hekiminden 233’ü katılmıştır, katılım düzeyi %51.8 olmuştur. Bulgular: HBsAg tarama oranı, 2011 yılında %25.8 iken 2012’de %61.8’e, 2013’de  %77.9’a ulaşmıştır. Sonuç: Sağlık personeline yönelik eğitim çalışmaları ve diğer faaliyetler gebelerde HBsAg tarama programının başarı hızını arttırmıştır. Tüm yapılanlara rağmen başarısız olan bölgelerde yerel sorunlar tespit edilmeli ve sonraki çalışmalar bu noktalar üzerinde yoğunlaştırılmalıdır.

Anahtar kelimeler: Gebelik, hepatit B, tarama, hizmet içi eğitim

Kaynakça

• European Association for the study of the liver. EASL clinical practice guidelines: Management of chronic hepatitis B virus infection. Journal of hepatology 2012;57(1):167-185.
• Dienstag JL. Chronic viral hepatitis. In: Mandell G, Bennet J, Dolin R, editors. Principles and practice of infectious diseases. 7th Ed. Philadelphia, Churchill Livingstone, 2005:1441-64.
• Alter MJ. Epidemiology of hepatitis B in Europe and worldwide. Journal of hepatology 2003;39(Suppl 1):64-69.
• Recommendations of the Immunization Practices Advisory Committee (ACIP). Hepatitis B virus: a comprehensive strategy for eliminating transmission in the United States through universal childhood vaccination. MMWR 1991;40(RR-13):1-25.
• Mast EE, Margolis HS, Fiore AE, et al. A comprehensive immunization strategy to eliminate transmission of hepatitis B virus infection in the United States: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) part 1: immunization of infants, children, and adolescents. MMWR 2005;54(RR-16):1-31.
• TC Sağlık Bakanlığı. Doğum öncesi bakım yönetim rehberi 2014 [Online].Erişim yeri: http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/dogumonubakim.pdf. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.
• TC Sağlık Bakanlığı. Genişletilmiş bağışıklama programı genelgesi 2009. Erişim yeri: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-3929/genisletilmis-bagisiklama-programi-genelgesi.html. Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.
• Koruk ST, Koruk I, Gürsoy B, et al. Hepatitis B and Hepatitis C Seroprevalence in the Center of Sanliurfa Province From Southeastern Anatolia Region and Related Risk Factors. Balkan Medical Journal 2010;27(4):367-372.
• Koruk İ, Koruk ST, Demir C, Şeyhanoğlu AS, Kara B. Şanlıurfa'da mevsimlik tarım işçilerinin yoğun olarak yaşadıkları bir aile sağlığı merkezi bölgesinde gebelerde HbsAg pozitifliği düzeyi ve etkileyen faktörler. Turkish Journal of Public Health 2013;11(3):149-159.
• Koruk İ, Tekin Koruk S, Gürsoy B. Şanlıurfa il merkezinde berber ve kuaförlerde hepatit B ve C seroprevalansı ve risk faktörleri. Viral Hepatit Dergisi 2008;13:97-102.
• Tekin-Koruk S, Koruk İ, Şahin M, Duygu F. Şanlıurfa’da ağız ve diş sağlığı çalışanlarında HBsAg, Anti-HBs ve Anti-HCV pozitifliği ve risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Klimik Dergisi 2009;22(2):55-61.
• Koruk I, Koruk ST, Çopur AÇ, Simsek Z. An intervention study to improve HBsAg testing and preventive practices for hepatitis B in an obstetrics hospital. TAF Preventive Medicine Bulletin 2011;10(3):287-92.
• Kim JH, Kim JS, Lee JJ, et al. Survey of perinatal hepatitis B virus transmission after Korean National Prevention Program in a tertiary hospital. The Korean journal of internal medicine 2014;29(3):307-314.
• Masia G, Minerba L, Aresu C, et al. Adherence to the screening program for HBV infection in pregnant women and application of the immunoprophylaxis protocol in babies born to HBV carrier women. Igienee Sanita Pubblica 2003;59(6):373-382. [Article in Italian]
• Papaevangelou V, Hadjichristodoulou C, Cassimos D, Theodoridou M. Adherence to the screening program for HBV infection in pregnant women delivering in Greece. BMC Infect Dis 2006;6:84.
• doi:10.1186/1471-2334-6-84
• Bath SK, Singleton JA, Strikas RA, Stevenson JM, McDonald LL, Williams WW. Performance of US hospitals on recommended screening and immunization practices for pregnant and postpartum women. Am J Infect Control 2000;28(5):327-332.
• Narayanswamy K. Hepatitis B and pregnancy: challenges in India. Journal of the Indian Medical Association 2011;109(10):766-767.
• Anaedobe CG, Fowotade A, Omoruyi CE, Bakare RA. Prevalence, sociodemographic features and risk factors of Hepatitis B virus infection among pregnant women in Southwestern Nigeria. Pan Afr Med J 2015;20:406.
• DOI:10.11604/pamj.2015.20.406.6206
• Alexander AM, Prasad JH, Abraham P, Fletcher J, Muliyil J, Balraj V. Evaluation of a programme for prevention of vertical transmission of hepatitis B in a rural block in southern India. The Indian journal of medical research 2013;137(2):356-362.
• Koruk İ, Bakar C, Kurt AÖ, et al. Bazı İllerde Aile Sağlığı Merkezi Sağlık Çalışanlarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. 17. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 1295, Edirne, 2014.
• Centers for Disease Control, Prevention. Program to prevent perinatal hepatitis B virus transmission in a health-maintenance organization--Northern California, 1990-1995. MMWR 1997;46(17):378-380.
• Centers for Disease C, Prevention. Prevention of perinatal hepatitis B through enhanced case management--Connecticut, 1994-95, and the United States, 1994. MMWR 1996;45(27):584-587.
• Aslan G, Ulukanlıgil M, Harma M, Seyrek A, Taşçı S. Şanlıurfa’da gebelerde HBV seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi 2001;7(2):324-326.
• Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistik Tablolar ve Dinamik Sorgulama, Doğum İstatistikleri[Online]. Erişim yeri: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060.Erişim tarihi:30 Ekim 2015.