Tüberküloz olgularında doğrudan gözetimli tedavi uygulamalarına retrospektif bakış

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 45 - 53, 13.04.2017

Müzeyyen Cömert Aksu Altan Togay Tuba Duygu Yılmaz

Öz

Amaç: Tüberküloz hastalığının teşhis ve tedavisi kadar hastanın tedavi rejimine uyumu büyük önem taşımaktadır. Günümüzde hasta uyumunu artıran en etkin yöntem, gözetim altındaki tedavidir. Bu çalışmada Mersin Verem Savaş Dispanserlerinde kayıt altına alınan tüberküloz olgularında, doğrudan gözetimli tedavi uygulamalarının retrospektif olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Mersin ilinde2011-2014 yıllarında dört yıllık süreçte kayıt altına alınan 1008 olgudan 998 olguya doğrudan gözetimli tedavi uygulanmış ve bu olgulara ait dosyalar geriye dönük olarak incelenmiştir. Bulgular: Doğrudan gözetimli tedavi verilen olguların %59.7’sinin erkek olduğu ve olguların 20-39 (%40.0) yaşlarda yoğunlaştığı görülmüştür. Hastaların %91.8’i yeni olgu, %73.0’ü akciğer tüberkülozlu olgulardır. Akciğer Tüberkülozlu olgularda yayma pozitiflik oranı, yeni olgularda %61.6, önceden tedavi gören olgularda ise %63.5’dir. 2013 yılı verilerine göre tedavi terk oranı %4.7’dir. Doğrudan gözetimli tedavi uygulanma oranı 2011-2014 yıllarında sırayla %99.3, %98.5, %99.1, %99.2’dir. Doğrudan gözetimli tedavi uygulayan kişilere göre incelendiğinde, sağlık personeli tarafından sağlık kuruluşunda doğrudan gözetimli tedavi uygulaması %91.6, evde/işyerinde uygulama %5.3 ve ev halkı bireyleri tarafından uygulama oranı %3.1’dir. Sonuç: İlimizde yıllara göre doğrudan gözetimli tedavi uygulama oranında aile sağlığı merkezlerinde artış saptanırken, evde uygulanan doğrudan gözetimli tedavi oranlarında azalma gözlenmiştir. İlimizde birinci basamak sağlık kurumlarında doğrudan gözetimli tedavi uygulamalarını yapan sağlık personellerinin özverili çalışmaları sonucu yüzde yüze varan başarı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Doğrudan gözetimli tedavi, tüberküloz, tedavi uyumu

Kaynakça

• Toplu SA. Kültür ile tanısı doğrulanmış ekstrapulmoner tüberküloz vakalarında takip ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi. Malatya.2011.
• Kayaoğlu SÇ, Esin MN. Tüberküloz hastalığında doğrudan gözetimli tedavi uygulamaları: Sistematik inceleme. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi 2013; 27 (1).
• Özkara Ş, Arpaz S, Özkan S, Aktaş Z, Örsel O, Ecevit H. Tüberküloz tedavisinde doğrudan gözetimli tedavi (DGT). Solunum Hastalıkları 2003; 14: 150-157.
• Otkun M. Tüberküloz tedavisinde temel ilkeler ve direnç sorunu. Klimik Dergisi 2001; 14 (2).
• Günen H, Kızgın Ö. Akciğer tüberkülozunda doğrudan gözetimli tedavi. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi 2000; 7(1).
• Tüberküloz tedavisinde doğrudan gözetimli tedavi (DGT). Türkiye Ulusal Verem Savaş Dernekleri Federasyonu. Ankara, Kasım 2002.
• Arpaz S, Keskin S, Sezgin N, Budin D, Algan A, Çalışır H. Nazilli Verem Savaş Dispanser’inde Haziran 1996 Mayıs 2000 tarihleri arasında yürütülen çalışmaların değerlendirmesi: DGT öncesi durum. Toraks Dergisi 2005; 6 (3).
• Özşeker F, Akkaya E, Dilek İ, Damadoğlu E. Tüberküloz hastalarının tedaviye uyumu. Solunum Hastalıkları 2004; 15: 109-115.
• T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Yayın No: 1026. Türkiye’de Verem Savaş Raporu 2014. Alban Tanıtım LTD Şti. Ankara
• Munro SA, Levin SA, Smith HJ, Engel ME, Fretheim A, Volmink J. Patientto Tuberculosis Treatment: A systematic rewiew of qualitativeresearch.PLoSMed.2007;4(7):238.
• Kayaoğlu SÇ. Tüberküloz hastalarında düzenli ilaç kullanma ile ilgili engeller. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstütüsü. Yüksek Lisans Tezi. 2011 İstanbul.
• Erbaycu AE, Aksel N, Çakan A, Özsöz A. Tüberküloz tedavisine uyumsuzluk nedenlerine yönelik bir anket çalışması. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi 2004; 18 (3).
• Arpaz S, Keskin S, Sezgin N, Budin D. Doğrudan gözetimli tedavi uygulamalarında üç yıllık sonuçlar. Toraks Dergisi 2005; 6(3):228-234.
• Talay F, Altın S, Çetinkaya E, Kümbetli S. İstanbul E. Eyüp Verem Savaş Dispanserindeki tüberküloz hastalarının değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi 2003: 10 (2):40-45.
• Kurt Ö, Şaşmaz T, Buğday R, Öner S, Yapıcı G, Özdemir Özdemir. A five year retrospective surveillance; monitoring and evaluation for the regional tuberculosis control programme in Mersın, Turkey, 2004−2008. CentEur J Public Health 2012; 20 (2):144–149.
• Hill A, Ross MD, Manikal CM, Vivek M, Rıska MD, Paul FMD. Effectiveness of Directly Observed Therapy (DOT) for Tuberculosis: A Review of Multinational Experience Reported in 1990–2000 Medicine Der.2002;81(3):179-193.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı, 2011 RAPORU, Ankara, 2011
• Yasin NY. Connect the ‘DOST’: a new era iın Turkish tuberculosis control. Boğaziçi Üniversitesi 2007
• Polat S, Abakaya, Işık R. 2008-2009 Yıllarında Dicle Üniversitesi Hastanesinde tüberküloz tanısı alan hastaların değerlendirilmesi. Dicle Üniversite Hastanesi Dergisi 2011; XXV (1).
• Koçakoğlu Ş, Şimşek Z, Ceylan E. 2001-2006 Yılları Arasında Şanlıurfa Merkez Verem Savaş Dispanserinde takip edilen tüberküloz olgularının epidemiyolojik özellikleri. TurToraks Der 2009;10:9-14.
• Cox H, Kebede Y, Allamuratova S, Ismailov G, Davletmuratova Z, et al. Tuberculosis recurrence and mortality after successful treatment: Impact of drug resistance. PLoS Med 2006;3(10): e384. DOI: 10.1371/journal. pmed.0030384