Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 140 - 154, 30.04.2020
https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135

Öz


Özet

Son
zamanlarda düşük enerjili ya da enerjisiz tatlandırıcılar enerji ve glisemik
etkilerden uzak oldukları gerekçesi ile şeker ikamesi olarak oldukça sık
kullanılmaktadırlar. Bu tatlandırıcı türlerinin saf olarak kullanılması dışında
günümüzde gıda ürünlerinin içerisinde sıkça bulunmaları tüketiciler tarafından
alımını oldukça artırabilmektedir. Tatlandırıcılar sağlık üzerine etkileri
açısından doğal ve yapay tatlandırıcılar olarak ikiye ayrılmaktadır. Deney
hayvanlarında yapılan çalışmalarda yapay tatlandırıcı tüketimi enerji dengesini
bozarak abdominal obezite, insülin direnci ve/veya bozulmuş glukoz toleransı
dahil olmak üzere birçok metabolik sendrom bileşeni ile ilişkilendirilmektedir.
Ayrıca karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine olumsuz etkisi olduğu da
bildirilmektedir. Ancak yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransını artırdığı,
karaciğer enzimlerini ve oksidatif stres parametrelerini olumsuz etkilediğine
dair çalışmaların yanında anlamlı sonuç bulunamayan çalışmalarda mevcuttur.  Bunun yanında doğal tatlandırıcıların insülin
duyarlılığını artırdığı, kan glukozu üzerinde yararlı etkilerinin olduğu,
karaciğer enzimleri ve oksidatif stres parametrelerini azaltıcı bir rol
oynadıkları belirli çalışmalarda bildirilmektedir. Fakat doğal
tatlandırıcıların bu parametreler üzerinde anlamlı etkisinin olmadığına dair
çalışmalarda mevcuttur. Bu nedenle bu derlemede doğal ve yapay tatlandırıcıların
glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve oksidatif stres üzerine olan
etkilerine yönelik çalışmaların derlenmesi amaçlanmıştır.








Kaynakça

  • Pepino MY. Metabolic effects of non-nutritive sweeteners. Physiol Behav 2015;152: 450-455.
  • Pepino MY, & Bourne C. Nonnutritive sweeteners, energy balance and glucose homeostasis. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care 2011;14(4):391.
  • Spencer M, Gupta A, Van Dam L, Shannon C, Menees S, & Chey WD. Artificial sweeteners: a systematic review and primer for gastroenterologists. Journal of neurogastroenterology and motility 2016;22(2):168.
  • Abhilash M, Paul MS, Varghese MV, & Nair RH. Effect of long term intake of aspartame on antioxidant defense status in liver. Food Chem Toxicol 2011;49(6):1203-1207.
  • Alkafafy MES, Ibrahim ZS, Ahmed MM, & El-Shazly SA. Impact of aspartame and saccharin on the rat liver: Biochemical, molecular, and histological approach. International journal of immunopathology and pharmacology 2015;28(2):247-255.
  • Palmnäs MS, Cowan TE, Bomhof MR, Su J, Reimer RA, Vogel HJ, Hittle DS, & Shearer J. Low-dose aspartame consumption differentially affects gut microbiota-host metabolic interactions in the diet-induced obese rat. PloS one 2014;9(10):e109841.
  • Ashok I, Wankhar D, Sheeladevi R, & Wankhar W. Long-term effect of aspartame on the liver antioxidant status and histopathology in Wistar albino rats. Biomedicine & Preventive Nutrition 2014;4(2):299-305.
  • Singh S. U. N. A. N. D. A, Garg V. E. E. N. A, & Yadav D. E. E. P. A. K. Antihyperglycemic and antioxidative ability of Stevia rebaudiana (Bertoni) leaves in diabetes induced mice. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences 2013;5(2):297-302.
  • AbdElwahab AH, Yousuf AF, Ramadan BK. & Elimam H. Comparative Effects of Stevia rebaudiana and Aspartame on hepato-renal function of diabetic rats: Biochemical and Histological Approaches. Journal of Applied Pharmaceutical Science Vol 2017;7(08):034-042.
  • Sharma R, Yadav R, & Manivannan E. Study of effect of Stevia rebaudiana bertoni on oxidative stress in type-2 diabetic rat models. Biomedicine & Aging Pathology 2012;2(3):126-131.
  • Shivanna N, Naika M, Khanum F, & Kaul VK. Antioxidant, antidiabetic and renal protective properties of Stevia rebaudiana. J Diabetes Complications 23;27(2):103-113.
  • Akbarzadeh S, Eskandari F, Tangestani H, Bagherinejad ST, Bargahi A, Bazzi, P, Daneshi A, Sahrapoor A, O’Connor WJ, & Rahbar AR. The effect of Stevia rebaudiana on serum omentin and visfatin level in STZ-induced diabetic rats. Journal of dietary supplements 2015;12(1):11- 22.
  • Latha S, Chaudhary S, & Ray R. SHydroalcoholic extract of Stevia rebaudiana bert. leaves and stevioside ameliorates lipopolysaccharide induced acute liver injury in rats. Biomedicine & Pharmacotherapy 2017;95:1040-1050.
  • Wiebe N, Padwal R, Field C, Marks S, Jacobs R, & Tonelli M. A systematic review on the effect of sweeteners on glycemic response and clinically relevant outcomes. BMC Med 2011;9:123–123. doi:10.1186/1741-7015-9-123.
  • Kuk JL, & Brown RE. Aspartame intake is associated with greater glucose intolerance in individuals with obesity. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism 2016;41(7):795-798.
  • https://www.fda.gov/media/89189/download (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
  • https://www.fda.gov/media/89219/download (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
  • http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/jecfa_additives/docs/Monograph1/additive-046-m1.pdf (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:07)
  • https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/additional-information-about-high-intensity-sweeteners-permitted-use-food-united-states) (Erişim Tarihi:16.07.2019, 13:05)
  • https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/aspartame (Erişim Tarihi: 16.07.2019, 11:09)
  • http://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa database/chemical.aspx?chemID=62 (Erişim Tarihi:16.07.2019, 15:56)
  • Edwards CH, Rossi M, Corpe CP, Butterworth PJ, & Ellis PR. The role of sugars and sweeteners in food, diet and health: Alternatives for the future. Trends in food science & technology 2016;56: 158-166.
  • Mourad M. Effect of aspartame on some oxidative stress parameters in liver and kidney of rats. African Journal of Pharmacy and Pharmacology 2011;5(6):678-862.
  • Otman S, & Bin-Jumah M. Histopathological Effect of Aspartame on Liver and Kidney of Mice. International Journal of Pharmacology 2019;15(3):336-342.
  • Janssens S, Ciapaite J, Wolters J, van Riel N, Nicolay K, & Prompers J. An in vivo magnetic resonance spectroscopy study of the effects of caloric and non-caloric sweeteners on liver lipid metabolism in rats. Nutrients 2017;9(5):476.
  • Choudhary A, & Devi RS. Longer period of oral administration of aspartame on cytokine response in Wistar albino rats. Endocrinología y Nutrición (English Edition) 2015;62(3):114-122.
  • Çınar A., Stevia ile ilgili genel bilgiler. 1st Balkan Conference of Stevia. 14-16 Şubat 2014 Volos /Yunanistan.
  • http://www.fao.org/3/BU297en/bu297en.pdf (Erişim Tarihi: 17.07.2019, 12:25)
  • Savita S, Sheela K, Sunanda S, Shankar A, & Ramakrishna P. Steviarebaudiana– A functional component for food industry.Journal of Human Ecology 2004;15:261–26.
  • https://www.fda.gov/media/113099/download (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:55)
  • Shannon M, Rehfeld A, Frizzell C, Livingstone C, McGonagle C, Skakkebae, NE, Wielogórska E, & Connolly L. In vitro bioassay investigations of the endocrine disrupting potential of steviol glycosides and their metabolite steviol, components of the natural sweetener Stevia. Mol Cell Endocrinol 2016;427:65-72.
  • http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/jecfa_additives/docs/monograph10/additive-442-m10.pdf (Erişim Tarihi:17.07.2019, 12:39)
  • Geuns JM, Buyse J, Vankeirsbilck A, & Temme EH. Metabolism of stevioside by healthy subjects. Experimental biology and medicine 2007;232(1):164-173.
  • Nikiforov AI, & Eapen AK. A 90-day oral (dietary) toxicity study of rebaudioside A in Sprague-Dawley rats. International journal of toxicology 2008;27(1):65-80.
  • Elnaga NA, Massoud MI, Yousef MI, & Mohamed HH. Effect of stevia sweetener consumption as non-caloric sweetening on body weight gain and biochemical’s parameters in overweight female rats. Annals of Agricultural Sciences 2016;61(1):155-163.

Effects of Natural and Artificial Sweeteners on Glucose Intolerance, Liver Enzymes and Oxidative Stress

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 140 - 154, 30.04.2020
https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135

Öz


Abstract





Recently, low-energy or non-energy sweeteners have
been used frequently as sugar substitutes on the ground that they are free from
energy and glycemic effects. Moreover, apart from use of these sweetener types
in pure form, the fact that they are included in products today increases the
intake of them by consumers considerably. Sweeteners are classified as natural
and artificial sweeteners in terms of their health effects. In studies
conducted on experimental animals, artificial sweetener consumption is
associated with many metabolic syndrome components, including abdominal
obesity, insulin resistance and/or impaired glucose tolerance through
disrupting energy balance. In addition, adverse effects on liver enzymes and
oxidative stress have been reported. However, studies have shown that
artificial sweeteners increase glucose intolerance, negatively affect liver
enzymes and oxidative stress parameters, as well as studies that have found no
significant results. Besides, certain studies have reported that natural
sweeteners increase insulin sensitivity, have beneficial effects on blood
glucose, and reduce liver enzymes and oxidative stress parameters. However,
some studies have shown that natural sweeteners have no significant effect on
these parameters. Therefore, it is aimed to review the effects of natural and
artificial sweeteners on glucose intolerance, liver enzymes and oxidative
stress in this review article.

Kaynakça

  • Pepino MY. Metabolic effects of non-nutritive sweeteners. Physiol Behav 2015;152: 450-455.
  • Pepino MY, & Bourne C. Nonnutritive sweeteners, energy balance and glucose homeostasis. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care 2011;14(4):391.
  • Spencer M, Gupta A, Van Dam L, Shannon C, Menees S, & Chey WD. Artificial sweeteners: a systematic review and primer for gastroenterologists. Journal of neurogastroenterology and motility 2016;22(2):168.
  • Abhilash M, Paul MS, Varghese MV, & Nair RH. Effect of long term intake of aspartame on antioxidant defense status in liver. Food Chem Toxicol 2011;49(6):1203-1207.
  • Alkafafy MES, Ibrahim ZS, Ahmed MM, & El-Shazly SA. Impact of aspartame and saccharin on the rat liver: Biochemical, molecular, and histological approach. International journal of immunopathology and pharmacology 2015;28(2):247-255.
  • Palmnäs MS, Cowan TE, Bomhof MR, Su J, Reimer RA, Vogel HJ, Hittle DS, & Shearer J. Low-dose aspartame consumption differentially affects gut microbiota-host metabolic interactions in the diet-induced obese rat. PloS one 2014;9(10):e109841.
  • Ashok I, Wankhar D, Sheeladevi R, & Wankhar W. Long-term effect of aspartame on the liver antioxidant status and histopathology in Wistar albino rats. Biomedicine & Preventive Nutrition 2014;4(2):299-305.
  • Singh S. U. N. A. N. D. A, Garg V. E. E. N. A, & Yadav D. E. E. P. A. K. Antihyperglycemic and antioxidative ability of Stevia rebaudiana (Bertoni) leaves in diabetes induced mice. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences 2013;5(2):297-302.
  • AbdElwahab AH, Yousuf AF, Ramadan BK. & Elimam H. Comparative Effects of Stevia rebaudiana and Aspartame on hepato-renal function of diabetic rats: Biochemical and Histological Approaches. Journal of Applied Pharmaceutical Science Vol 2017;7(08):034-042.
  • Sharma R, Yadav R, & Manivannan E. Study of effect of Stevia rebaudiana bertoni on oxidative stress in type-2 diabetic rat models. Biomedicine & Aging Pathology 2012;2(3):126-131.
  • Shivanna N, Naika M, Khanum F, & Kaul VK. Antioxidant, antidiabetic and renal protective properties of Stevia rebaudiana. J Diabetes Complications 23;27(2):103-113.
  • Akbarzadeh S, Eskandari F, Tangestani H, Bagherinejad ST, Bargahi A, Bazzi, P, Daneshi A, Sahrapoor A, O’Connor WJ, & Rahbar AR. The effect of Stevia rebaudiana on serum omentin and visfatin level in STZ-induced diabetic rats. Journal of dietary supplements 2015;12(1):11- 22.
  • Latha S, Chaudhary S, & Ray R. SHydroalcoholic extract of Stevia rebaudiana bert. leaves and stevioside ameliorates lipopolysaccharide induced acute liver injury in rats. Biomedicine & Pharmacotherapy 2017;95:1040-1050.
  • Wiebe N, Padwal R, Field C, Marks S, Jacobs R, & Tonelli M. A systematic review on the effect of sweeteners on glycemic response and clinically relevant outcomes. BMC Med 2011;9:123–123. doi:10.1186/1741-7015-9-123.
  • Kuk JL, & Brown RE. Aspartame intake is associated with greater glucose intolerance in individuals with obesity. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism 2016;41(7):795-798.
  • https://www.fda.gov/media/89189/download (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
  • https://www.fda.gov/media/89219/download (Erişim Tarihi:17.07.2019, 16:19)
  • http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/jecfa_additives/docs/Monograph1/additive-046-m1.pdf (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:07)
  • https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/additional-information-about-high-intensity-sweeteners-permitted-use-food-united-states) (Erişim Tarihi:16.07.2019, 13:05)
  • https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/aspartame (Erişim Tarihi: 16.07.2019, 11:09)
  • http://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa database/chemical.aspx?chemID=62 (Erişim Tarihi:16.07.2019, 15:56)
  • Edwards CH, Rossi M, Corpe CP, Butterworth PJ, & Ellis PR. The role of sugars and sweeteners in food, diet and health: Alternatives for the future. Trends in food science & technology 2016;56: 158-166.
  • Mourad M. Effect of aspartame on some oxidative stress parameters in liver and kidney of rats. African Journal of Pharmacy and Pharmacology 2011;5(6):678-862.
  • Otman S, & Bin-Jumah M. Histopathological Effect of Aspartame on Liver and Kidney of Mice. International Journal of Pharmacology 2019;15(3):336-342.
  • Janssens S, Ciapaite J, Wolters J, van Riel N, Nicolay K, & Prompers J. An in vivo magnetic resonance spectroscopy study of the effects of caloric and non-caloric sweeteners on liver lipid metabolism in rats. Nutrients 2017;9(5):476.
  • Choudhary A, & Devi RS. Longer period of oral administration of aspartame on cytokine response in Wistar albino rats. Endocrinología y Nutrición (English Edition) 2015;62(3):114-122.
  • Çınar A., Stevia ile ilgili genel bilgiler. 1st Balkan Conference of Stevia. 14-16 Şubat 2014 Volos /Yunanistan.
  • http://www.fao.org/3/BU297en/bu297en.pdf (Erişim Tarihi: 17.07.2019, 12:25)
  • Savita S, Sheela K, Sunanda S, Shankar A, & Ramakrishna P. Steviarebaudiana– A functional component for food industry.Journal of Human Ecology 2004;15:261–26.
  • https://www.fda.gov/media/113099/download (Erişim Tarihi:16.07.2019, 16:55)
  • Shannon M, Rehfeld A, Frizzell C, Livingstone C, McGonagle C, Skakkebae, NE, Wielogórska E, & Connolly L. In vitro bioassay investigations of the endocrine disrupting potential of steviol glycosides and their metabolite steviol, components of the natural sweetener Stevia. Mol Cell Endocrinol 2016;427:65-72.
  • http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/jecfa_additives/docs/monograph10/additive-442-m10.pdf (Erişim Tarihi:17.07.2019, 12:39)
  • Geuns JM, Buyse J, Vankeirsbilck A, & Temme EH. Metabolism of stevioside by healthy subjects. Experimental biology and medicine 2007;232(1):164-173.
  • Nikiforov AI, & Eapen AK. A 90-day oral (dietary) toxicity study of rebaudioside A in Sprague-Dawley rats. International journal of toxicology 2008;27(1):65-80.
  • Elnaga NA, Massoud MI, Yousef MI, & Mohamed HH. Effect of stevia sweetener consumption as non-caloric sweetening on body weight gain and biochemical’s parameters in overweight female rats. Annals of Agricultural Sciences 2016;61(1):155-163.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm Derleme
Yazarlar

Merve Pehlivan Zengin 0000-0003-1640-8724

Eda Köksal 0000-0002-7930-9910

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2020
Gönderilme Tarihi 25 Eylül 2019
Kabul Tarihi 18 Kasım 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 13 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Pehlivan Zengin, M., & Köksal, E. (2020). Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1), 140-154. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135
AMA Pehlivan Zengin M, Köksal E. Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. Nisan 2020;13(1):140-154. doi:10.26559/mersinsbd.624135
Chicago Pehlivan Zengin, Merve, ve Eda Köksal. “Doğal Ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri Ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi”. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 13, sy. 1 (Nisan 2020): 140-54. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135.
EndNote Pehlivan Zengin M, Köksal E (01 Nisan 2020) Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 13 1 140–154.
IEEE M. Pehlivan Zengin ve E. Köksal, “Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi”, Mersin Univ Saglık Bilim Derg, c. 13, sy. 1, ss. 140–154, 2020, doi: 10.26559/mersinsbd.624135.
ISNAD Pehlivan Zengin, Merve - Köksal, Eda. “Doğal Ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri Ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi”. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 13/1 (Nisan 2020), 140-154. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.624135.
JAMA Pehlivan Zengin M, Köksal E. Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2020;13:140–154.
MLA Pehlivan Zengin, Merve ve Eda Köksal. “Doğal Ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri Ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi”. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 13, sy. 1, 2020, ss. 140-54, doi:10.26559/mersinsbd.624135.
Vancouver Pehlivan Zengin M, Köksal E. Doğal ve Yapay Tatlandırıcıların Glukoz İntoleransı, Karaciğer Enzimleri ve Oksidatif Stres Üzerine Etkisi. Mersin Univ Saglık Bilim Derg. 2020;13(1):140-54.

MEÜ Sağlık Bilimleri Dergisi Doç.Dr. Gönül Aslan'ın Editörlüğünde Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsüne bağlı olarak 2008 yılında yayımlanmaya başlanmıştır. Prof.Dr. Gönül Aslan Mart 2015 tarihinde Başeditörlük görevine Prof.Dr. Caferi Tayyar Şaşmaz'a devretmiştir. 01 Ocak 2023 tarihinde Prof.Dr. C. Tayyar Şaşmaz Başeditörlük görevini Prof.Dr. Özlem İzci Ay'a devretmiştir. 

Yılda üç sayı olarak (Nisan - Ağustos - Aralık) yayımlanan dergi multisektöryal hakemli bir bilimsel dergidir. Dergide araştırma makaleleri yanında derleme, olgu sunumu ve editöre mektup tipinde bilimsel yazılar yayımlanmaktadır. Yayın hayatına başladığı günden beri eposta yoluyla yayın alan ve hem online hem de basılı olarak yayımlanan dergimiz, Mayıs 2014 sayısından itibaren sadece online olarak yayımlanmaya başlamıştır. TÜBİTAK-ULAKBİM Dergi Park ile Nisan 2015 tarihinde yapılan Katılım Sözleşmesi sonrasında online yayın kabul ve değerlendirme sürecine geçmiştir.

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 16 Kasım 2011'dan beri Türkiye Atıf Dizini tarafından indekslenmektedir.

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2016 birinci sayıdan itibaren ULAKBİM Tıp Veri Tabanı tarafından indekslenmektedir.

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 02 Ekim 2019'dan beri DOAJ tarafından indekslenmektedir.

Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 23 Mart 2021'den beri EBSCO tarafından indekslenmektedir.


Dergimiz açık erişim politikasını benimsemiş olup, dergimizde makale başvuru, değerlendirme ve yayınlanma aşamasında ücret talep edilmemektedir. Dergimizde yayımlanan makalelerin tamamına ücretsiz olarak Arşivden erişilebilmektedir.

154561545815459   

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı  ile lisanslanmıştır.