Vajinal doğum yapan ve sezaryen operasyonu geçiren annelerin ilk emzirme davranışları, emzirme öz-yeterlilik düzeyleri ve etkileyen faktörler

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 3, 382 - 394, 05.12.2020

Deniz Cantürk , Melahat Akgün Kostak

https://doi.org/10.26559/mersinsbd.718662

Cited By: 14

Öz

Amaç: Bu tanımlayıcı araştırma; postpartum dönemde vajinal doğum yapan ve sezaryen operasyon geçiren annelerin ilk emzirme davranışlarını, emzirme öz-yeterlilik düzeylerini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Araştırma 01.02.2017-15.06.2017 tarihleri arasında İstanbul ili bir kamu hastanesinin doğum servisinde yeni doğum yapan 442 anne ile gerçekleştirildi. Veriler “Veri Toplama Formu” ve “Emzirme Öz-Yeterlilik Ölçeği” ile toplandı. Verilerin analizinde frekans, ortalama ve standart sapma, KolmogrovSmirnov testi, t testi, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis testi, Tukey testi, Pearson Chi-square testi ve Spearman Korelasyon analizi kullanıldı. Bulgular: Vajinal doğum yapan annelerin emzirme öz yeterlilik ölçeği toplam puan ortalamaları 61,57±9,81, sezaryen operasyonu geçiren annelerin emzirme öz yeterlilik ölçeği toplam puan ortalamaları 61,63±8,92 bulundu. Annelerin doğum şekli emzirme öz yeterlilik düzeylerini etkilemedi (p=0,947). Annelerin doğum şekli bebeklerine ilk dokunma (p=0,488) ve ilk emzirme zamanını (p=0,269) etkiledi. Annelerin eğitim durumu, eşlerinin eğitim durumu, medeni durumları, aile yapısı, gelir durumu, sosyal güvence durumu, gebelik sayısı, çocuk sayısı, gebelikte problem yaşama durumu, emzirme deneyimi ve bebeğe ağızdan ilk verilen besin emzirme öz-yeterlilik düzeylerini etkiledi (p˂0,05). Sonuç: Kadın ve çocuk sağlığı alanında çalışan hemşire ve ebeler tarafından annelerin emzirme öz-yeterliliklerinin arttırılması için eğitim programları düzenlenmesi, bu programlarda annelerin emzirme öz-yeterlilikleri ve etkileyen faktörlerin dikkate alınması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Doğum şekli, emzirme öz-yeterliliği, hemşire, postpartum dönem

Breast-feeding self-efficacy levels of mothers undergoing vajinal birth or cesarean operation

Öz

Aim: This descriptive research was conducted to determine first breastfeeding behaviors, breastfeeding self-efficacy levels of the mothers who delivered vaginal and caesarean operation during the postpartum period and affecting factors. Method: The study was conducted with 442 mothers who gave birth at the maternity service a public hospital in Istanbul between 01.02.2017-15.06.2017. The data were collected with using ‘'Data Collection Form'' and the 'Self-Efficacy Scale.' In the evaluation of the data, frequency, mean and standard deviation, Kolmogorov Smirnov test, t test, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis test, Tukey test, Pearson Chi-square test and Spearman correlation were used. Results: The average total score of breastfeeding self-efficacy scale of mother who delivered vaginally was 61,57 ± 9,81 and mother who delivered cesarean section were 61,63 ± 8,92. The mother's delivery style wasn’t influenced breastfeeding self-efficacy levels (p = 0.947). The first touch of mother with birth-type infants (p = 0.488) and the first breast-feeding time (p = 0.269) affected them. Educational status of mother, educational status of their spouses, marital status, family structure, income status, social security status, number of pregnancies, the number of children, the problematic situation in pregnancy, breastfeeding experience, sources of information about breastfeeding and infants initial nutrition were affected breastfeeding self-efficacy levels (p˂0,05). Conclusion: Organizing training programs to increase mother's breastfeeding self-efficacy, considering mother's breastfeeding self-efficacy and influencing factors in these programs by the health professionals especially nurses and midwifes who working in the field of women's and children's health is important.

Anahtar Kelimeler

Breastfeeding self-efficacy, form of birth, nurse, postpartum period

Kaynakça

• 1. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Raporu (TNSA) 2018. Erişim yeri: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/ rapor/TNSA_2018_anarapor.pdf. Erişim Tarihi: 06.04.2020
• 2. Arça G, Işık KI. Anne Sütü ve Emzirmeye İlişkin Ebe ve Hemşirenin Rolü. SBÜHD Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 2019; 1/(3): 221-228.
• 3. Edmond KM, Zandoh C, Quigley MA, Etego SA, Agyei SO, Kirkwood BR. Delayed breastfeeding initiation increases risk of neonatal mortality. Pediatrics 2006; 117 (3): 380-386.
• 4. Gümüştakım RŞ, Aksoy HD, Cebeci SA, Kanuncu S, Çakır L, Yavuz E. 0-2 yaş çocuklarda beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi: Çok merkezli çalışma. Fam Pract Palliat Care 2017; 2(1):1-8.
• 5. Koç Ö, Özkan H, Sidar N, Can D. Annelerin emzirme koçluğu hakkındaki bilgi, görüş ve tutumlarının değerlendirilmesi. J Contemp Med 2017(2):175-183.
• 6. Balcı E. Anne sütünün çocuk büyüme ve gelişmesine etkisi. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2011;15(3):135-138.
• 7. Örsdemir Ç. Doğum Sonu Dönemde Annelerin Emzirmeye İlişkin Bilgileri ve Emzirme Davranışlarının Belirlenmesi .Yükseklisans tezi. Danışman: Gülten Işık Koç, Yayınlanmamış tez, Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşe, 2011.
• 8. Kuğuoğlu S, Yıldız H, Tanır MK, Demirbağ BC. Breastfeeding after a cesarean delivery. Am J Clin Nutr, 2012;95(5):1113-1135.
• 9. Dennis CL ve Faux S. Development and psycho metrictesting of the breastfeeding self-efficacy scale. Research in Nursing & Health 1999; 22(5):399-409.
• 10. Burns CA, Dunn AM, Brady MA, Starr NB, Blosser CG. Pediatric Primary Care, 5th Edition, Elsevier yayınları, 2013:180-200.
• 11. Küçükoğlu S, Çelebioğlu A, Coşkun D. Yenidoğan kliniğinde bebeği yatan annelerin postpartum depresyon belirtileri ve emzirme öz-yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;3(3), 921-32.
• 12. Şahin G, Ergüven M. Emziren Annelerin Emzirme ile İlgili Bilgi, Uygulama ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Uzmanlık tezi. Danışman: Müferet Ergüven, İstanbul Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Koordinatörlüğü, İstanbul, 2008.
• 13. Akyüz A, Kaya T, Şenel N. Annenin emzirme davranışının ve emzirmeyi etkileyen durumların belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6 (5):331-335.
• 14. Pınar G, Doğan N, Algıer L, Kaya N, Çakmak F, Annelerin doğum sonu konforunu etkileyen faktörler. Dicle Tıp Derg / Dicle Med J 2009; 36(3): 184-190.
• 15. Tokat Aluş M, Serçekuş P, Yenal K, Okumuş H. Early postpartum breast‐feeding outcomes and breast‐feeding self‐efficacy in Turkish mothers undergoing vaginal birth or cesarean birth with different types of anesthesia. International Journal of Nursing Knowledge 2015;26(2): 73-79.
• 16. Bandura A. Health promotion by social cognitive means. Health Education & Behavior 2004; 31(2):143-164.
• 17. Şahin BM, Özerdoğan N, Başarılı emzirme için sosyal bilişsel ve emzirme öz-yeterlilik kuramlarına dayalı hemşirelik bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2014;11(3):11-15.
• 18. Tokat Aluş M, Okumuş H. Emzirme öz-yeterlilik algısını güçlendirmeye temelli antenatal eğitimin emzirme öz-yeterlilik algısına ve emzirme başarısına etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013;10(1): 21-29.
• 19. Tokat Aluş, M, Okumuş H. Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Annelerin Emzirme Öz-yeterlilik Algısına ve Emzirme Başarısına Etkisi. Doktora Tezi, Danışman: Hülya Okumuş, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2009.
• 20. Cömert AG, Ege E. Doğum Sonu Dönemde Emzirme Öz Yeterliliği ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi. Yükseklisans tezi, Danışman: Emel Ege, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2011.
• 21. Gökbulut N. Kadınların Doğumdan Memnuniyetlerinin Emzirme Öz Yeterliliğine Etkisi. Yükseklisans tezi, Okan üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2015.
• 22. Akkoyun S ve Arslan FA. İlk altı ay boyunca emziren annelerin emzirme öz-yeterlilikleri. J Pediatr Res 2016;3(4):191-5.
• 23. Yol E, Tezel A. Bebeği İndirekt Hiperbilirubinemi Tanısı Almış Annelerin emzirme Öz-yeterliliği ve Emzirme başarısının Değerlendirilmesi. Yükseklisans Tezi, Danışman: Ayfer Tezel, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2017.
• 24. Uludağ E. Erken Lohusalık Döneminde Eş Desteğinin Emzirme Öz Yeterliliğine Etkisi Yükseklisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2017.
• 25. Fata S, Üstün Atan Ş. Doğum Sonrası Dönemde Annelerdeki Yorgunluğun Emzirme Öz-Yeterliliğine Etkisi. Yükseklisans Tezi, Danışman: Şenay Üstün Atan, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2014.
• 26. Tezergil B ve Gençalp NS. Doğum Sonu Dönem Annelerin Emzirmeye İlişkin Düşünceleri ve Uygulamaları Yükseklisans Tezi, Danışman: Nimet Sevgi Gençalp. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2007.
• 27. Kurnaz D ve Uyar Hazar H. Erken Postpartum Dönemde Annelerin Emzirmeye İlişkin Tutum ve Başarılarını Etkileyen Faktörler. Yükseklisans Tezi, Danışman: Hale Uyar Hazar, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın, 2014.
• 28. Bolat F, Uslu S, Bolat G, Bülbül A, Arslan S, Muhittin Ç, Cömert S, Nuhoğlu A. İlk altı ayda anne sütü ile beslenmeye etki eden faktörler, Çocuk Dergisi 2011;1:5-13.
• 29. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Raporu (TNSA) 2013. Erişim yeri: www.hips.hacettepe.edu.tr › tnsa2013 › TNSA_2013_ana_rapor Erişim Tarihi: 06.04.2020
• 30. Otsuka K, Dennis CD, Tatsuoka H, Jimba M. The Relationship between breastfeeding self-efficacy and perceived in sufficient milk among Japanese mothers. Journal of Obstetric, Gynecologic and Neonatal Nursing 2008;37(5): 546-555.