Depresyon tanısı alan hastalara uygulanan bilişsel davranışçı terapide psikiyatri hemşiresinin rolü: Literatür incelemesi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 131 - 146, 30.04.2023

Hilal Altundal Duru , Mualla Yılmaz

https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1156801

Öz

Depresyon, bireyin nasıl hissettiğini, düşündüğünü ve davrandığını etkileyen; üzüntü duyulan duygulara veya zevk alınan etkinliklere olan ilginin kaybolmasına neden olan yaygın ve ciddi bir tıbbi durumdur. Depresyonda sıklıkla kullanılan psikoterapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapi’dir (BDT). İlk kez 1964’te Aaron Temkin Beck tarafından ortaya atılan BDT, çeşitli duygusal ve davranışsal problemlerin tedavisinde etkinliği yaygın biçimde araştırılan bir model olup, işlevsiz duygular, davranışlar ve bilişlerle ilgili sorunları hedefe yönelik, sistematik bir prosedürle çözmeyi amaçlayan psikoterapötik bir yaklaşımdır. Bu psikoterapötik yaklaşımda sertifikalandırılmış psikiyatri hemşireleri de yer alabilmektedir. Psikiyatri hemşireleri danışmanlık rolleri gereği; bireye baş etme becerileri kazandırma, yeti yitimlerini en aza indirme, ruh sağlığını koruma ve geliştirmede önemli bir görev üstlenmektedir. Sertifikalandırılmış psikiyatri hemşireleri, ruh sağlığını koruma ve geliştirme, ruhsal hastalık ve sakatlığı önleme, bireyin işlevselliğini ve fonksiyon yetersizliğini hastalık öncesi durumuna getirmede psikoterapist rolünü kullanarak birey, aile ve gruplara psikoterapi uygulayabilmektedir. BDT'nin fiziksel sağlık ortamlarında kanıtlarının arttığı göz önüne alındığında, psikiyatri hemşireleri gelecekte artan beklentilere cevap vermek için; kanıta dayalı tedavi, kalite iyileştirme ve artan verimliliği BDT ile sağlayabilecektir. Dolayısıyla bu derlemenin amacı, depresyon tanısı alan hastalara uygulanan BDT’nin etkinliğinin güncel araştırma sonuçlarıyla derlenerek, psikiyatri hemşireliğine yansımalarını incelemektir. Bu derleme ile depresyon tanılı hastalarda BDT kullanımının psikiyatri hemşireliği uygulamaları kapsamında yürütülmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel davranışçı terapi, depresyon, psikiyatri hemşireliği

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The role of the psychiatric nurse in cognitive behavioral therapy applied to patients diagnosed with depression: Literature review

Öz

Depression affects how an individual feels, thinks and acts; it is a common and serious medical condition that causes feelings of sadness or loss of interest in activities enjoyed. The psychotherapy method frequently used in depression is Cognitive Behavioral Therapy (CBT). First introduced by Aaron Temkin Beck in 1964, CBT is a widely researched model for the treatment of various emotional and behavioral problems, and is a psychotherapeutic approach that aims to solve problems related to dysfunctional emotions, behaviors, and cognitions through a targeted, systematic procedure. Certified psychiatric nurses can also take part in this psychotherapeutic approach. Psychiatric nurses due to their consultancy roles; It plays an important role in providing individuals with coping skills, minimizing disability, protecting and improving mental health. Certified psychiatric nurses can apply psychotherapy to individuals, families and groups by using the role of psychotherapist in protecting and improving mental health, preventing mental illness and disability, and bringing the functionality and dysfunction of the individual to their pre-illness state. Considering the increasing evidence of CBT in physical health settings, psychiatric nurses should respond to increasing expectations in the future; will be able to provide evidence-based treatment, quality improvement and increased productivity with CBT. Therefore, the aim of this review is to examine the reflections of the effectiveness of CBT applied to patients diagnosed with depression on psychiatric nursing by compiling it with current research results. With this review, it is thought that the use of CBT in patients with depression will contribute to the implementation of psychiatric nursing practices.

Anahtar Kelimeler

Cognitive behavioral therapy, depression, psychiatric nursing

Proje Numarası

-

Kaynakça

• American Psychiatric Association What is the depression? https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression 10 Mart 2021 tarihinde erişildi.
• American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed. Arlington, VA: American Psychiatric Publishing; 2013.
• World Health Organization. International Classification of Diseases 11th Revision https://icd.who.int/browse11/l-m/en 15 Ağustos 2021 tarihinde erişildi.
• Afshin A, Sur PJ, Fay KA, Cornaby L, Ferrara G, Salama JS. et al. Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. The Lancet. 2019;393(10184):1958-1972. doi: 10.1016/S0140-6736(19)30041-8
• World Health Organization. Depression. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression 15 Ağustos 2021 tarihinde erişildi.
• Erol N, Şimşek Z. Çocuk ve gençlerde ruh sağlığı: Yeterlik alanları ve duygusal sorunların dağılımı. N. Erol, C. Kılıç, M. Ulusoy, M. Keçeci, Z. Şimşek (Ed.), Türkiye ruh sağlığı profili raporu (ss. 25-75). T. C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara: Eksen Tanıtım Ltd. Şti.; 1998.
• Beck J S (Foreword by Beck AT). Cognitive behavior therapy Basics and beyond. New York: Guilford Publication, 2020.
• Beck AT. The evolution of the cognitive model of depression and its neurobiological correlates. Am J Psychiatry. 2008;165(8):969–977. doi: 10.1176/appi.ajp.2008.08050721
• Beck AT, Haigh EA. Advances in cognitive theory and therapy: The generic cognitive model. Annu Rev Clin Psychol. 2014;10:1–24. doi: 10.1146/annurev-clinpsy-032813-153734
• Gautam M, Tripathi A, Deshmukh D, Gaur M. Cognitive behavioral therapy for depression. Indian J Psychiatry. 2020;62(Suppl. 2):223-229. doi: 10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_772_19
• World Health Organization. Depression and Other Common Mental Disorders: Global Health Estimates Geneva. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2 eng.pdf;jsessionid=752B88DD922679132C883A174C977DDF?sequence=1 30 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• LeMoult J, Gotlib IH. Depression: a cognitive perspective. Clin Psychol Rev. 2019;69:51-66. doi: 10.1016/j.cpr.2018.06.008
• Keser Özcan N. Depresif bozukluk. İçinde: Oflaz F, Yıldırım N ed, Psikiyatri hemşireliği sertifika konuları. Psikiyatri Hemşireliği Derneği Yayınları No:1, Ankara: Akademisyen Nobel Tıp Kitabevleri; 2020:417-431.
• Beck AT, Bredemeier K. A unified model of depression: Integrating clinical, cognitive, biological, and evolutionary perspectives. Clin Psychol Sci. 2016;4(4):596-619. doi: 10.1177/2167702616628523
• Cox WT, Abramson LY, Devine PG, Hollon SD. Stereotypes, prejudice, and depression: The integrated perspective. Perspect on Psychol Sci. 2012;7(5):427-449. doi: 10.1177/1745691612455204
• Wheeler K. Psikiyatri Hemşireliği İleri Düzey Uygulamalar, Kanıta Dayalı Uygulama Rehberi. Atlı Özbaş A, Gürhan N Çev-ed. 2. Baskı, Ankara, Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2020.
• Berlim MT, Turecki G. Definition, assessment, and staging of treatment-resistant refractory major depression: a review of current concepts and methods. Can J Psychiatry. 2007;52(1):46-54. doi: 10.1177/070674370705200108
• Feng CY, Chu H, Chen CH, Chang YS, Chen TH, Chou YH, et al. The effect of cognitive behavioral group therapy for depression: A meta‐analysis 2000–2010. Worldviews Evid Based Nurs. 2012;9(1):2-17. doi: 10.1111/j.1741-6787.2011.00229.x
• Okumura Y, Ichikura K. Efficacy and acceptability of group cognitive behavioral therapy for depression: a systematic review and meta-analysis. J Affect Disord. 2014;164:155-164. doi: 10.1016/j.jad.2014.04.023
• Freedland KE, Carney RM, Rich MW, Steinmeyer BC, Rubin EH. Cognitive behavior therapy for depression and self-care in heart failure patients: a randomized clinical trial. JAMA Intern Med. 2015;175(11):1773-1782. doi: 10.1001/jamainternmed.2015.5220
• Gökdağ C, Sütcü S. Major depresif bozukluk tedavisinde bilişsel davranışçı grup terapisinin uzun dönemdeki etkililiği: Sistematik bir gözden geçirme. Psikiyatr Güncel Yaklaşımlar. 2016;8(ES 1):23-38. doi: 10.18863/pgy.37237
• Fava GA, Ruini C, Rafanelli C, Finos L, Conti S, Grandi S. Six-year outcome of cognitive behavior therapy for prevention of recurrent depression. Am J Psychiatry. 2004;161(10):1872–1876. doi: 10.1176/ajp.161.10.1872
• Amick HR, Gartlehner G, Gaynes BN, Forneris C, Asher GN, Morgan LC, et al. Comparative benefits and harms of second generation antidepressants and cognitive behavioral therapies in initial treatment of major depressive disorder: Systematic review and meta-analysis. BMJ (Clinical research ed.). 2015;351: h6019. doi: 10.1136/bmj.h6019
• Weitz ES, Hollon SD, Twisk J, van Straten A, Huibers MJ, David D, et al. Baseline depression severity as moderator of depression outcomes between cognitive behavioral therapy vs pharmacotherapy: an ındividual patient data meta-analysis. JAMA Psychiatry. 2015;72(11):1102–1109. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2015.1516
• Sütcü ST. Bilişsel davranışçı grup terapileri. Psikiyatr Güncel Yaklaşımlar. 2016;8(ES 1):1-2. doi: 10.18863/pgy.70612
• Yang L, Zhou X, Zhou C, Zhang Y, Pu J, Liu L, et al. Efficacy and acceptability of cognitive behavioral therapy for depression in children: a systematic review and meta-analysis. Acad Pediatr. 2017;17(1):9–16. doi: 10.1016/j.acap.2016.08.002
• Li JM, Zhang Y, Su WJ, Liu LL, Gong H, Peng W, et al. Cognitive behavioral therapy for treatment-resistant depression: a systematic review and meta-analysis. Psychiatry Res. 2018;268:243–250. doi: 10.1016/j.psychres.2018.07.020
• Zakhour S, Nardi AE, Levitan M, Appolinario JC. Cognitive-behavioral therapy for treatment-resistant depression in adults and adolescents: a systematic review. Trends Psychiatry Psychother. 2020;42(1):92–101. doi: 10.1590/2237-6089-2019-0033
• DeRubeis RJ, Zajecka J, Shelton RC, Amsterdam JD, Fawcett J, Xu C, et al. Prevention of Recurrence After Recovery From a Major Depressive Episode With Antidepressant Medication Alone or in Combination With Cognitive Behavioral Therapy: Phase 2 of a 2-Phase Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. 2020;77(3):237–245. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2019.3900
• Stuart GW. Principles and practice of psychiatric nursing-e-book, Elsevier Health Sciences; 2014.
• Currid TJ, Nikčević AV, Spada MM. Cognitive behavioural therapy and its relevance to nursing. Br J Nurs. 2011;20(22):1443-1447. doi: 10.12968/bjon.2011.20.22.1443
• Psychiatric/Mental Health Nurses and Psychotherapy Horatio Position Document (July 2012). http://www.horatio-web.eu/downloads/Psychotherapy_position_paper.pdf 23 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 19 Nisan 2011 Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm 25 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• Yılmaz M, Özcan A. Psikiyatri hemşireliğinin geleceği. Mersin Üniv Sağlık Bilim Derg. 2016;9(1):53-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinsbd/issue/19541/208026 25 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• Alzayyat A, Aldwoha M, Khalil MM. Cognitive behavior therapy for depression. Int J Recent Sci Res. 2016;7(2):8730-8735. https://www.researchgate.net/publication/296330745_COGNITIVE_BEHAVIOR_THERAPY_FOR_DEPRESSION 25 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• Hiçdurmaz D, Öz F. Interpersonal sensitivity, coping ways and automatic thoughts of nursing students before and after a cognitive-behavioral group counseling program. Nurse Educ Today. 2016;36:152-158. doi: 10.1016/j.nedt.2015.09.006
• Avcı D, Kelleci M. Effects of the anger coping programme based on cognitive behavioural techniques on adolescents' anger, aggression and psychological symptoms. Int J Nurs Pract. 2016;22(2):189–196. doi: 10.1111/ijn.12410
• Ata EE, Doğan S. The effect of a brief cognitive behavioural stress management programme on mental status, coping with stress attitude and caregiver burden while caring for schizophrenic patients. Arch Psychiatr Nurs. 2018;32(1):112–119. doi: 10.1016/j.apnu.2017.10.004
• Ay E. Kanserli Çocuğu Olan Ebeveynlere Verilen Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Temelli Psikoeğitimin Umutsuzluk ve Stresle Baş Etme Üzerine Etkisinin İncelenmesi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erzurum, Türkiye: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• Can Gür G, Okanlı A. The effects of cognitive-behavioral model-based intervention on depression, anxiety, and self-efficacy in alcohol use disorder. Clin Nurs Res. 2019;28(1), 52–78. doi: 10.1177/1054773817722688
• Kılınç G. Madde Bağımlılarında Bilişsel Davranışçı Temelli Grup Danışmanlığının Madde Kullanımına İlişkin İnanç ve Dürtüselliğe Etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Malatya, Türkiye: İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• Kayaoğlu K. Alkol ve Madde Kullanım Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Model Temelli Psikoeğitim Destekli Müziğin Stres, Öz Yeterlilik ve Relaps Düzeyine Etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erzurum, Türkiye: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• Aydoğdu Durmuş H. Duygudurum Bozukluğu Olan Bireylerde Bilişsel Davranışçı Terapinin İyileşmeye Etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İzmir, Türkiye: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• Hyun MS, Chung HI, Lee YJ. The effect of cognitive-behavioral group therapy on the self-esteem, depression, and self-efficacy of runaway adolescents in a shelter in South Korea. Appl Nurs Res. 2005;18(3):160-166. doi: 10.1016/j.apnr.2004.07.006
• Yavuzsen T, Karadibak D, Cehreli R, Dirioz M. Effect of group therapy on psychological symptoms and quality of life in Turkish patients with breast cancer. Asian Pac J Can Prev. 2012;13(11):5593-5597. doi: 10.7314/apjcp.2012.13.11.5593
• Nance DC. Pains, joys, and secrets: nurse-led group therapy for older adults with depression. Issues Ment Health Nurs. 2012;33(2):89-95. doi: 10.3109/01612840.2011.624258
• Thimm JC, Antonsen L. Effectiveness of cognitive behavioral group therapy for depression in routine practice. BMC Psychiatry. 2014;14(1):292. doi: 10.1186/s12888-014-0292-x
• Chien HC, Chung YC, Yeh ML, Lee JF. Breathing exercise combined with cognitive behavioural intervention improves sleep quality and heart rate variability in major depression. J Clin Nurs. 2015;24(21-22):3206-3214. doi: 10.1111/jocn.12972
• Hsu HM, Chou KR, Lin KC, Chen KY, Su SF, Chung MH. Effects of cognitive behavioral therapy in patients with depressive disorder and comorbid insomnia: a propensity score-matched outcome study. Behav Res Ther. 2015;73:143-150. doi: 10.1016/j.brat.2015.07.016
• Nakagawa A, Mitsuda D, Sado M, Abe T, Fujisawa D, Kikuchi T, et al. Effectiveness of supplementary cognitive-behavioral therapy for pharmacotherapy-resistant depression: a randomized controlled trial. The J Clin Psychiatry. 2017;78(8):1126–1135. doi: 10.4088/JCP.15m10511
• Tanoue H, Yoshinaga N, Kato S, Naono-Nagatomo K, Ishida Y, Shiraishi Y. Nurse-led group cognitive behavioral therapy for major depressive disorder among adults in Japan: A preliminary single-group study. Int J Nurs Sci. 2018;5(3):218-222. doi: 10.1016/j.ijnss.2018.06.005
• Van Lieshout RJ, Layton H, Feller A, Ferro MA, Biscaro A, Bieling PJ. Public health nurse delivered group cognitive behavioral therapy (CBT) for postpartum depression: a pilot study. Public Health Nurs. 2020;37(1):50-55. doi: 10.1111/phn.12664
• Bingol F, Buzlu S. Effect of the cognitive-behavioral prevention program on levels of depression symptoms among working adolescents in Turkey. J Psychosoc Nurs Ment Health Serv. 2016;54(7):43-51. doi: 10.3928/02793695-20160616-08
• Şekerci YG, Terzi H, Kitiş Y, Okuyan CB. Sekizinci sınıf öğrencilerine bilişsel davranışçı yaklaşıma göre uygulanan öfke kontrol programının etkinliği. DEUHFED. 2017;10(4):201-207. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/752873 25 Nisan 2020 tarihinde erişildi.
• Gür F, Gür GC, Okanlı A. The effect of the cognitive-behavioral model-based psychoeducation and exercise ıntervention on quality of life in alcohol use disorder. Arch Psychiatric Nurs. 2017;31(6):541-548. doi: 10.1016/j.apnu.2017.07.005