RÛHU’L-ME’ÂNÎ’DE KIRÂATLARIN ANLAMI ZENGİNLEŞTİRMESİ

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 477 - 498, 30.12.2019

Sait Bosat

Öz

Hicri 1252-1267 yılları arasında el-Âlûsî tarafından
kaleme alınan Rûhu’l-meʿânî Tefsiri, müellifin kendine has görüşlerini,
yorumlarını ve Kur'an'la ilgili pek çok konuya bakış açısını yansıtması
bakımından önemli bir eserdir. Onun, tefsirde özgün bir yaklaşım sergilediği
önemli konulardan biri de kırâat olgusudur. Kur’an ayetlerinin doğru
anlamlandırılması noktasında birincil derecede öneme sahip olan kırâat olgusu
Rûhu’l-Me’ânî’de en üst düzeyde işlenmiştir. Bu çalışmamızda Rûhu’l-Me’ânî’de
Kırâatların Anlamı Zenginleştirmesi çerçevesinde, Âlûsî’nin kırâatleri
kullanarak Kur’an müfredatının anlam havuzunu, nasıl zenginleştirdiğini örneklerle
ortaya koymaya çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Âlûsî, Rûhu’l-meʿânî, Kırâat, Anlam

Kaynakça

• ABDURREZZÂK el-Beytâr, Hilyetü'l-beşer fî tarîhi'l-karni's-sâlise 'aşer, Dâr’us- Sâdr, Beyrut 1991.
• AHMET Teymur Paşa, Teracim-u A'yan'il-Karn's-Salisi Aşar ve Evaili'r-Rabi'i-Aşar, Daru’l-Âfâku’l- Arabiye, Kahire, 1421/2001.
• ALTIKULAÇ, Tayyar, “İbnü’l-Cezerî” DİA, XX.
• ÂLÛSÎ, Ebu’l-Fadl Şihabuddin Mahmud, Rûhu’l-Me’ânî fî Tefsiri’l-Kuranî ve’s- Sebi’l-Mesanî, Dar’u ihyai’t turasi’l-Arabi, Beyrut: ts.
• ………, Garaibü'l-İğtirab ve Nüzhetü'l-Elbab, Şabender, Bağdad, l327.
• ………, Neşvetü'ş-şemûl fi's-seferi ilâ İslâmbûl, Bağdat, 1293.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi Büyük Tefsir Tarihi, Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1974.
• BİRIŞIK, Abdülhamit, Kırâat İlmi ve Tarihi, Emin Yay., Bursa 2004.
• ÇETİN, Abdurrahman Kur’ân-ı Kerîm’in İndirildiği Yedi Harf ve Kırâatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2013.
• DÂNİ, Ebu Amr Câmiu’l-Beyan fi’l-Kırâati’s-seb’ thk, Abdurrahim et-Tarhuni-Yahya Murad, Dâru’l Hadis, Kahire, 2006.
• DİMYÂTÎ, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Abdülgani, İthâfu Fudalâi’l-Beşer bi’l- Kırââti’l-Erbeate Aşer, Daru’l Kütübi’l- İlmiye, Beyrut 1998.
• DİYANET, Komisyon, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara, 2007.
• EBÛ ŞÂME, Şihâbuddîn Abdurrahmân b. İsmail el-Makdisî, el-Mürşidü’l-Vecîz, nşr. Tayyar Altıkulaç, Ankara, 1986.
• EL-ESERİ Muhammed Behcet b. Mahmud b. Abdulkadir el-Bekri, A’lamu’l-Irak, el-Matbaatu’s- Selefiye, Mısır, 1345.
• EL-HAMEVİ, Yakut, Mu'cemu'l-Buldan, Kahire, 1323-1324/1906.
• İBN AŞÛR, Muhammed el-Fadıl, et-Tefsir ve Ricaluhu, Matabi’ü'l-Ezher, Kahire, 1417/1997.
• İBNU’L-CEZERÎ, Muhammed b. Ali b. Yusuf, en-Neşr Fi’l-Kırâati’l-Aşr, Tah. Ali Muhammed Dabbağ, Daru’l-Kutubi’l-İlmiye, Beyrut, ts
• ………, Gâyetü’n-Nihâye Fi Tabakâti’l-kurrâ, nşr. G. bergstraesser), Mısır, 1932.
• ………, Müncidü’l -Mukriîn ve Mürşidü't-Tâlibîn, Tahkik, Ahmed Muhammed Şakir. Mısır 1931.
• İBN MANZÛR, Cemâlüddîn Muhammed b, Mükrîm (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, Dâru’l-Meârif, Kahire, 1119.
• İPŞİRLİ, Mehmet “ Müderris” DİA, XXXI.
• KEHHÂLE, Ömer Rıza, Mu’cemu’l-Müellifîn, Beyrut, Müessesetü’r-Risâle, 1414/1993. MAŞALI, Mehmet Emin “Mushaf”, DİA, XXXI.
• MEKKÎ b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed b. Muhtâr el-Kaysî, el-İbâne an meâni’l-kırâât, thk. Abdülfettâh İsmail Şelebî, Dâru Nahda, Mısır, ty.
• MUHSİN Abdulhamid, el-Âlusi Müfessiran, Matbaat’u Maarif, Bağdat, 1968.
• NEŞŞÂR, Ebû Hafs Sirâceddîn Ömer b. Kâsım b. Muhammed en-Neşşâr el-Ensârî, el-Büdûru’z-Zâhire fî Kırââti’l-‘Aşri’l-Mütevâtire, Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, Beyrût, ts.
• RÂGIB el-Isfehânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, thk. Safvet Adnân dâvûdî, daru’l-Kalem, Dimeşk, 1430.
• RÂZÎ, Ebû Abdillâh ebu’l-Fadl Fahruddîn Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 2013.
• SUYÛTÎ, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekir (ö. 911/1505), el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, (Thk. Merkezu’d-Diraseti’l-Kur’âniyye), Medine, 1426.
• ÜNAL, Mehmet Kur'ân'ın Anlaşılmasında Kırâat Farklılıklarının Rolü, Fecr Yay., İstanbul, 2005.
• ZEBİDÎ, Muhammed Murtaza el-Huseyni, Tacu’l- Arus, Darü’s-Sadr, Beyrut, 1996.
• ZEHEBÎ Muhammed, el-Tefsîr ve’l-Mufessirun, Mektebetu Vehbe, Kahire, 1989.
• ZEMAHŞERÎ, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer Cârullah, el-Keşşâf an hakâikı gavâmidı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl, (thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavviz), Mektebetü’l-ubeykân, Riyad, 1418/1998.
• ZERKÂNÎ, Muhammed Abdülazim, Menâhilü'l-İ'rfian li Ulum’il-Kur'an, Dâru ihyâi'l-kütübi'l-Arabî, Matbaatü Îsâ el-Bâbî el-Halebî, Mısır, ts.
• ZERKEŞÎ, Bedruddin Muhammed b. Abdillâh (ö. 794/1392), el-Bürhân fî Ulûmi’l-Kur’ân (Thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrâhîm), Mektebetü Dâri’t-Türâs, Kahire tsz.
• ZİRİKLİ, Hayruddin, el-A’lâm, Dâru’l-İlim, Beyrut, 2002.