Kur’ân’da İnşâallah Kavramı ve Kültürümüzdeki Yeri

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 709 - 729, 31.12.2020

Hasan Fehmi Ulus

Öz

İnşâallah kavramı, bizim toplumumuz dâhil, İslâm toplumlarının yazılı-sözlü iletişimlerinde, özellikle de günlük konuşmalarında sıkça kullanılır.Tam olarak mânasını bilmeyenler bile bu ifadeyi, duâ-dilek, temennî anlamında ve çoğu zaman dil alışkanlığı olarak kullanırlar. Bunu yaparken aslında, çalışmamızda görüleceği üzere bir âyet hükmünü yerine getirmiş olurlar.Bir İslâm toplumu olmamız hasebiyle kültürümüzün bir parçası haline gelen inşâallahta birinin, yapılması planlanan işler öncesinde mutlaka telaffuz edilmesinin ilâhî bir emir olduğu çalışmamızda görülecektir. Ancak, zamanla bu kavramın dil alışkanlığına dönüştüğü, lafız ve anlam doğruluğuna özen gösterilmediği, uygulamadaki yansımalarından anlaşılıyor. Makâlemizde, inşâallah kavramının lafız ve anlam yapısı yanında, Kur’ânî bir ifade olması sebebiyle aslına özen gösterilmesinin önemi üzerinde duracağız. Lafızlardaki bozulmanın anlam bozulmalarını beraberinde getireceği dikkate alınırsa, Allah kelâmı olan Kur’ânî lafızlarda buna meydan verilmemesi ayrı bir önem kazanır. Kültürümüzün de ayırıcı ve kuşatıcı bir parçası olan bu kavramın, yazım ve telaffuz yanlışlarından arındırılarak lafızda ve mânada daha etkin bir keyfiyete kavuşturulmasının bir zarûret olduğuna inanıyoruz.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, İnşâallah, Kur'ân, Hadîs, Kültür, İletişim, Toplum

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu‘cemu’l-müfehres li elfâẓı’l-Ḳur’âni’l-Kerîm. Dâr-u ihyâi’t-Türâsi’l-Arabî. Beyrut-Lübnan. 1364/1945.
• Bedâvî, Nâsıruddîn Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer. Envâru’t-Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 2 Cilt. Mısır: Şeriket-ü mektebet-i ve matbaat-i Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve evlâdühû bi Mısr, 1358/1939.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. Ṣaḥîḥu’l-Buḫârî. Dimaşk-Beyrut: Dâr İbn Kesîr. 1. Basım, 1423/2002.
• Eren, Hasan vd. Türkçe Sözlük. K-Z. 2 Cilt. Ankara:Türk Dil Kurumu, Yeni Baskı, 1988.
• Ferâhîdî, el-Halil Ahmed, Kitâbü’l᾿Ayn, thk.Abdulhamîd Hendâvî. 4 cilt. Dâru’l kütübi’l ilmiyye,Beyrut-Lübnan, 1. Baskı,1424/2003.
• Feyruzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakub. el-Ḳâmûsu’l-Muḥîṭ. thk. Muhammed Naim el-Arkasûsî. Müessesetü’r risâle, Beyrut-Lübnan,1426/2005.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir.et-Tahrîrve’t-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye li’n-neşri, 1404/1984.
• İbn Kesîr, İsmail b. Omer. Tefsîru’l-Ḳur’ânı’l-‘Aẓîm. İhts. Hikmet b. Beşîr b. Yâsîn. 7 Cilt. Dâr ibni’l-Cevzî, 1431/2010.
• İbn Manzur, Cemaleddin Muhammed b. Mükrrem. Lisânu’l-‘Arab. Dâr-u Sâdır, Beyrut. ts.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât Kur’ân Kavramaları Sözlüğü. trc. Abdulbâki Güneş – Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yayınları,3. Baskı, 2012.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Zekeriyyâ. el-Câmi‘uliAḥkâmi’l-Ḳur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut-Lübnan: Muessetü’r- risâle,1427/2006. Kutub, Seyyid. Fîẓılâli’l-Ḳur’ân. 28 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Arabiyye, 4. Basım,1387/1968.
• Muallim Nâci, Lüğat-ı Nâci.nşr. Kirkor.y.y., b.y. İstanbul: Çağrı Yayınları, Tıpkıbs. 1978.
• Mukâtil Bin Süleyman, Tefsîr-ü Mukâtil Bin Süleyman, thk. Dr. Abdullah Mahmud Şahâta. 5 cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’ttürâsi’l Arabî, 1423/2002.
• Mustafa, İbrahim vd..el-Mu‘cemu’l-vasîṭ. nşr. Abdüsselâm Hârun, 2 Cilt.Tahran: el-Mektebetü’l-ilmiyye, ts.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥ-i Müslim.thk. Ebû Kuteybe Nazar b. Muhammed el-Fâryâbî, er-Rıyâd: Dâru’t Tayyibe,1427/2006.
• Özbek, Durmuş. “İnşallah” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/342-343 İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Sâmî, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî. nşr. Ahmet Cevdet. Dersaadet: 1317/1901, İstanbul: Çağrı yayınları,Tıpkıbs. 1978.
• Serinsu, Ahmet Nedim vd. Dinî Terimler Sözlüğü. nşr. Ahmet Nedim Serinsu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsîrü’s-Şa‘râvî. nşr. Ahbâru’l-Yevm kıtâu’l hâs.24 Clt. Mısır: dârı ahbârı’l-yevm, 1411/1991.
• Şınkîtî, Muhammedü’l-Emîn, b. Muhammed. Eḍvâu’l-Beyân fî îḍâhi’l-Ḳur’âni bi’l-Ḳur’ân. 9 Cilt. y.y.: Dâr-u âlemi’l-fevâid, 2. Basım, 1400/1979.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. el-Câmi‘u’l-Beyân an TefsîriÂyi ‘l-Ḳur’ân.Thk. Dr. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: DâruHicr, 1. Basım, 1422/2001.
• Üzüm, İlyas. “İstisna” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/392-393, İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî. Tâcu’l-‘Arûs. thk. Ali Hilâlî, 2. Baskı, Kuveyt 2004
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Seriy. Ma‘ânî’l-Ḳur’ân ve i‘râbuhû. thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî, Âlemü’l-kütüb, Beyrut 1409/1988.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an ḥaḳâıḳı’t-Tenzîl ve ‘uyûni’l-eḳâvîl. thk. Halil Me’mun Şîhâ. 2 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Ma‘rife, 1430/2009.