İbn Sînâ'da Ruh-Nefs Kavramı ve Ruh Kasidesi Bağlamında Ruhun Bedenle Olan Münasebeti

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 671 - 692, 31.12.2020

Emine Taşçi Yıldırım

Öz

Bu makalede, İbn Sînâ'nın ruh anlayışını ele alarak günümüzde bu konudaki yapılan çalışmalara ışık tutmak amaçlanmaktadır. İbn Sînâ'nın Kitabü’n-Nefs ve birçok şerhi yapılmış olan el-Kasîdetü’l-Ayniyyetü’r-Rûhiyye fi’n-Nefs (Ruh Kasidesi) adlı eserleri bu çalışmanın temel başvuru kaynaklarındandır. Ona göre ruh, bedene hayat verip onu yönetmektedir, bedene misafir olan ruhun asıl yeri kutsal alemdir. Ölüm, aslında ruhun beden kafesinden kurtulmasını ve hakikatleri görmesini mümkün kılacak bir aleme intikalini sağlamaktadır. Sonuç olarak İbn Sînâ, ruh anlayışıyla hem ruhun bedenle olan geçici münasebetine işaret etmekte hem de ölümün bir yok oluş olmadığını ortaya koymaktadır. İbn Sînâ'nın ruh anlayışının günümüz insanın kendine özellikle ruha dair sorularına belirli ölçülerde yanıt verici nitelikte olduğu da söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, İbn Sînâ, Ruh, Beden, Ölüm

Kaynakça

• Akkanat, Hasan. “İbn Sina’nın ‘Düşünen Nefsi ve Durumlarını Tanıma’ Adlı Risalesinin Çeviri ve İncelemesi”. Felsefe Dünyası 48 (2008), 163-185.
• Aydın, Fatih. İbn Sînâ’nın Ruh ile İlgili Kasidesi ve Yorumları. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Aydın, İbrahim Hakkı. Fârâbî’de Metafizik Düşünce. İstanbul: Bil Yayınları, 2000.
• Ceviz, Nurettin. “İbni Sînâ’nın el-Kasîdetu’r-Rûhâniyye Kasidesine Şeyhülislâm Feyzullah Efendi’nin Yaptığı Şerh”. Erzurumlu Şeyhulislam Seyyid Feyzullah Efendi Sempozyumu. 309-317. Erzurum, 2015.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü “Kitabu’t-ta’rîfât”. çev. Arif Erkan. İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2007.
• Durusoy, Ali. İbn Sînâ Felsefesinde İnsan ve Alemdeki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, 2008.
• İbn Manzur. Lisânü’l-Arab. Kahire: Daru’l-Maarif, 1984.
• İbn Sînâ. Avicenna’s de Anima: Kitâbü’ş-Şifa Kitâbü’n-Nefs. Durham: University of Durham Publication, 1970.
• İbn Sînâ. “Edviyei Kalbiye (Arapça Metin)”. çev. Kilisli Rıfat Bilge. Büyük Türk Filozof ve Tıp Üstadı İbni Sina Şahsiyetleri ve Eserleri Hakkında Tetkikler. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• İbn Sînâ. “Edviyei Kalbiyye Tercümesi”. çev. Kilisli Rıfat Bilge. Büyük Türk Filozof ve Tıp Üstadı İbni Sina Şahsiyetleri ve Eserleri Hakkında Tetkikler. 721-799. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• İbn Sînâ. “el- Adhaviyye fi’l-me’âd”. Felsefe ve Ölüm Ötesi. 1-46. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• İbn Sînâ. “el-Kasîdetü’l-Ayniyyetü’r-Rûhiyye fi’n-Nefs (Ruh Kasidesi)”. çev. Mahmut Kaya. Felsefe ve Ölüm Ötesi. 58-67. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
• İbn Sînâ. “el-Keşf an mahiyyeti’s-salat ve hikmetu teşriiha: Mahiyyetü’s-salat”. Câmiü’l-bedai’: Yahtevi ala resâili’ş-Şeyh er-Reis İbn Sînâ. 7-12. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Sînâ. “el-Şifâi min havfu’l-mevt”. 39-44. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Sînâ. “Fi sebebi icâbetü’d-dua ve keyfîyeti’z-ziyâret”. Câmiü’l-bedai’. 35-38. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Sînâ. “fi’l-Kelâmi ale’n-nefsi’n-nâtıka”. Ahvâlü’n-nefs. 195-199. Kahire: İsa el-Babi el-Halebi, 1952.
• İbn Sînâ. “Fi’l-kuvveyi’l-insaniyye ve idrakatiha”. Tis’u resâil. 42-48. Kostantiniye: Matbaatü’l-Cevaib, 1298.
• İbn Sînâ. Kitabu’n-necât. Beyrut: Daru’l-Afaki’l-Cedide, 1982.
• İbn Sînâ. Kitâbu’ş-şifâ Metafizik II. çev. Ekrem Demirli - Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
• İbn Sînâ. Namaz Hakkındaki Görüşleri. çev. M. Hazmi Tura. İstanbul: Bürhaneddin Matbaası, 1942.
• İbn Sînâ. “Ölüm Korkusundan Kurtuluş Risalesi”. çev. M. Hazmi. Ölüm Korkusundan Kurtuluş Risalesi; Namaz Risalesi. İstanbul: Orhan Mete ve Ortağı Kollektif Şirketi Matbaası, 1959.
• İbn Sînâ. “Risale fi Ma’rifeti’n-Nefsi’n-Nâtıka ve Ahvâlihâ”. Ahvâlü’n-nefs. 181-192. Kahire: İsa el-Babi el-Halebi, 1952.
• Karakaş, Mahmut. Şanlıurfa Evliya ve Alimleri. Şanlıurfa: Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, ts.
• Kula, Tahsin. “İslam Düşüncesinde Nefis ve Ruh Kavramları Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 8/16 (2010), 161-175.
• Özalp, Hasan. “Nefs-Mead İlişkisi Bağlamında Farabi ve İbn Sina’nın Görüşlerinin Karşılaştırılması”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/1 (2012), 245-288.
• Peker, Hidayet. İbn Sina’nın Epistemolojisi. Bursa: Arasta Yayınları, 2000.
• Sami, Şemseddin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1978.
• Tehânevî. Mevsuatu Keşşâfu ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ulûm. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1996.
• Tritton, A. S. “İnsan, Nefs, Ruh, Akıl”. çev. Tuğba Günal. Kelâm Araştırmaları Dergisi 13/1 (2015), 553-560.
• Uludağ, Süleyman. “Nefis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/526-529. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Ruh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/187-192. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008.
• Yunani, Kusta B. Luka el-. “Ruh ve Nefs Arasındaki Fark Hakkında”. çev. İbrahim Halil Üçer. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (2009), 195-208.