Child Education in Jalāl al-dīn al-Dawwānī's Moral Thought

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 76 - 86, 31.12.2023

Veysi Abdulaziz

https://doi.org/10.51605/mesned.1367941

Öz

Based on the thoughts of Jalāl al-dīn al-Dawwānī, who has an important place in Islamic moral philosophy, in his work called Ahlāk-ı Celālī, our study, which we deal with within the framework of child management and education in home management, which is one of the subjects of moral philosophy, focuses on how child education should be. In this context, it is seen that the relationship between morality and education is important in the emergence of virtues. In Dawwānī's idea of child education, the thesis that individuals who are candidates to live in society should be educated at a very young age has been deemed worthy of examination because it is considered important. The positive or negative impact of this first education on the future of the individual and society is among the subjects that the philosopher is based on. In Dawwānī's thoughts, in which he deals with the concepts of morality, education and happiness in connection with each other, it is seen that he defends views suitable for human nature. The philosopher, who thinks that child education should be from the first age, states that parents should pay attention to this issue. Dawwānī states that such a practice has a feature that can affect the future life of the person. The brain of the child, who is naturally open to learning, is shaped by the education he receives at an early age and the information he learns is permanent. First of all, it is seen that the education in the family hearth is given by the mother, father and babysitter. The teacher responsible for the education of the child who is sent to school after a certain age must also be good. Because one of the factors that shape the future life of the child is the teacher. The education given to children at an early age should be in accordance with the conditions of the day and should be guided according to their abilities. It is also seen that Jalāl al-dīn al-Dawwānī recommended that the child be raised by following the rules of etiquette. Decency is one of the most important rules of etiquette. It is seen that Dawwānī also touches on the issues examined by the philosophers, from the child's eating etiquette to the etiquette of dressing, and deals with issues such as accustoming the child to conviction, preventing waste and extravagance. In addition, necessary training should be given to prevent the child from pursuing taste in eating, drinking and dressing in daily life. It is seen that the command to pray at an early age, which is present in the religion of Islam, is also recommended by Dawwānī to practice. In addition, it is among the recommendations of the philosopher that it is important to name the child and that the family should be careful against the possibility of the wrong meanings of the name. Setting an example for the child and encouraging him to do good is considered among the duties of parents and teachers. A child's virtuous behavior should be praised, and when he behaves badly, he should be condemned. When the child unintentionally behaves badly, he should not be offended in front of someone else, and disproportionate punishment should be avoided. Educating children according to their gender is also among the important issues. Because the education of girls and boys, who are created separately, may differ. Feeding and dressing children according to the geographical conditions they live in has also been accepted as a part of education. In addition to these trainings, teaching them to do sports to strengthen their body should not be neglected. Another point that should not be neglected is that it is necessary to teach the child by showing exemplary behavior that it is not right to eat with the wealth of the family or the fame of his ancestors in any matter. In the study, which was discussed within the framework of these thoughts, document analysis application was used within the scope of qualitative research methods. In this context, it is seen that the philosopher's recommendations about child education are based on the possibility of living a virtuous ideal life where the education of the individual, which starts from an early age, can gain happiness in his future life. The aim of the study is to reveal from the perspective of the philosopher the positive results of the knowledge and experience gained by the child through education and the ways in which the necessary education and training can be done in order for the individual to achieve happiness on this basis.

Anahtar Kelimeler

Islamic Philosophy, Moral Philosophy, Child Education, Ahlâk-ı Celâlî, Celâleddîn Devvânî.

Celâleddîn Devânî’nin Ahlak Düşüncesinde Çocuk Eğitimi

Öz

İslam ahlak felsefesinde önemli bir yeri olan Celâleddîn Devvânî’nin Ahlâk-ı Celâlî adlı eserindeki düşüncelerinden hareketle, ahlak felsefesinin konularından biri olan ev yönetiminde çocuk yönetimi ve eğitimi çerçevesinde ele aldığımız çalışmamızda çocuk eğitiminin nasıl olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda ahlak ve eğitim ilişkisinin erdemlerin ortaya çıkmasında önem arz ettiği görülmektedir. Devvânî’nin çocuk eğitimi düşüncesinde, toplum içerisinde yaşamaya aday bireylerin çok küçük yaşlarda eğitilmesi gerektiği tezi önemli görüldüğünden incelenmeye değer görülmüştür. Bu ilk eğitimin, bireyin ve toplumun geleceğini olumlu veya olumsuz yönde etkilemesi filozofun temel aldığı konular arasındadır. Devvânî’nin ahlak, eğitim ve mutluluk kavramlarını birbiriyle bağlantılı olarak ele aldığı düşüncelerinde, insan doğasına uygun görüşleri savunduğu görülmektedir. Çocuk eğitiminin ilk yaşlardan itibaren olması gerektiği düşüncesinde olan filozof, ebeveynlerin bu hususa dikkat etmeleri gerektiğini belirtmektedir. Devvânî, bu şekildeki bir uygulamanın kişinin gelecek yaşantısını etkileyebilecek bir özellikte olduğunu ifade eder. Doğal olarak öğrenmeye açık olan çocuğun beyni, erken yaşlarda aldığı eğitim sayesinde şekillenmekte ve öğrendiği bilgiler kalıcı olmaktadır. İlk olarak aile ocağındaki eğitimin, anne, baba ve çocuk bakıcısı tarafından verildiği görülmektedir. Belirli bir yaştan sonra okula gönderilen çocuğun eğitiminden sorumlu öğretmeninin de iyi olması gerekir. Zira çocuğun gelecek hayatını şekillendiren unsurlardan birisi de öğretmendir. Çocuklara erken yaşlarda verilen eğitim günün şartlarına uygun olmalı ve kabiliyetlerine göre yönlendirilme yapılmalıdır. Celâleddîn Devvânî’nin çocuğun görgü kurallarına riayet edilerek büyütülmesini tavsiye ettiği de görülmektedir. Görgü kurallarının başında edep gelmektedir. Çocuğun yemek yeme adabından giyinme kuşanma adabına kadar filozofların incelediği konulara Devvânî’nin de değindiği, çocuğu kanaate alıştırmanın, israf ve savurganlığın önüne geçtiği gibi mevzuları ele aldığı görülmektedir. Bunun yanı sıra çocuğun günlük hayatta yeme, içme ve giyinme konusunda lezzet peşinde olmasının önünü almak için gerekli eğitimlerin verilmesi gerekir. İslam dininde mevcut olan erken yaşlarda namaz kılmayı emretmeyi Devvânî’nin de uygulamak için tavsiye ettiği görülmektedir. Ayrıca çocuk için isim koymanın da önemli olduğu, konulan ismin yanlış anlamlara gelme ihtimaline karşı ailenin dikkatli olması gerektiği filozofun tavsiyeleri arasındadır. Çocuğa örnek olmak ve onu iyiliğe teşvik etmek ebeveynin ve öğretmenlerin görevleri arasında sayılmaktadır. Çocuğun erdemli davranışları övülmeli, kötü davranışları yerilmelidir. Çocuk istemeden kötü bir davranış sergilediğinde ise bir başkasının yanında rencide edilmemeli, orantısız ceza uygulamaktan kaçınılmalıdır. Çocukların cinsiyetlerine göre eğitilmesi de önemli konular arasında yer almaktadır. Zira ayrı yaratılışta olan kız ve erkek çocuklarının eğitimi farklılık arz edebilmektedir. Çocukların yaşadıkları coğrafî şartlara göre beslenmesi ve giyinip kuşanması da eğitimin bir parçası olarak kabul edilmiştir. Bu eğitimlerin yanı sıra, bedeninin güçlenmesi için spor yapmasını öğretmek de ihmal edilmemelidir. İhmal edilmemesi gereken diğer bir husus da ailenin zenginliğiyle veya atalarının herhangi bir konudaki şöhretiyle öğünmenin doğru olmadığını, örnek davranış sergileyerek çocuğa öğretmenin gerekliliğidir. Bu düşünceler çerçevesinde ele alınan çalışmada nitel araştırma yöntemleri kapsamında doküman analizi uygulamasından yararlanılmıştır. Bu bağlamda filozofun çocuk eğitimi hakkındaki tavsiyelerinde, bireyin küçük yaşlardan itibaren başlayan eğitiminin, gelecekteki hayatında mutluluğu kazanabileceği erdemli, ideal bir hayatı yaşayabilme imkânını esas aldığı görülmektedir. Çalışma ile hedeflenen, çocuğun eğitimle elde ettiği bilgi ve tecrübenin olumlu sonuçlarının ileri yaşlarda erdemlere dönüşmesi ve bireyin bu temele dayanarak mutluluğu elde edebilmesine yönelik olarak gerekli eğitim ve öğretimin hangi yollarla yapılabileceğini filozofun perspektifinden ortaya koyabilmektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, Ahlak Felsefesi, Çocuk Eğitimi, Ahlâk-ı Celâlî, Celâleddîn Devvânî.

Kaynakça

• Ali Efendi, Kınalızâde. Ahlâk-ı Alâî. çev. Murat Demirkol. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
• Aras, M. Özgü. “Ad Koyma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/332-333. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları, 18. Basım, 2016.
• Bakırpur, Masume. “Tesiri Amuzeş Zihniyeti Felsefî Ber Negareşi Dinî ve Maharethayi Zendegiyi Mualliman”. Neşriye-i Mesaili Karbordi Talim ve Terbiyeti İslam 21 (2018/1397), 7-28.
• Devvânî, Celâleddîn. Ahlâk-ı Celâlî. Tahran: İntişaratı İttilaat, 2. Basım, 1393.
• Erdekanî, İhsan Fettahî - Erdekanî, Zeynep Şakir. “İmkanı Teğyiri Ahlak ez Nigahi Celaleddin Devvânî ve Ğiya-seddin Mensur Deştekî”. Neşriye-i Ahlakî Vahyanî 24 (1401), 123-150.
• Fârâbî. Mutluluğun Kazanılması “Tahsîlu’s Sa’âdâ”. çev. Ahmet Arslan. Ankara: Divan Kitap Yayınları, 3. Basım, 2013.
• Gözütok, Şakir. İslam Medeniyetinde Eğitim Felsefesi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• İbn Miskeveyh. Tehzîbu’l-Ahlâk. çev. Abdulkadir Şener vd. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2. Basım, 2013.
• Locke, John. An Essay Canceming Human Understanding. 2 Cilt. Oxford: Oxford University Press, 1987.
• Nurbeğşi, Sima Sadat. “Zendegi, Asar ve Endişehayi Celaleddin Devvânî”. Neşriye-i Tahkikati İslamî 1 (1378/1999), 228-257.
• Platon. Devlet. çev. Sabahattin Eyüboğlu & M. Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 28. Basım, 2015.
• Tesbihî, Ekber. “İstiratejiyi Amuzeş Der Mekâtibi Felsefî”. Neşriye-i Müdiriyeti Nizamî 5 (1381/2002), 21-25.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi, 7. Basım, 2012.
• Tûsî, Nasîruddîn. Ahlâk-ı Nâsırî. ed. Tahir Özakkaş vd. çev. Anar Gafarov - Zaur Şükürov. İstanbul: Litera Ya-yıncılık, 2013.