ORTAÇAĞ, KARNAVAL VE MASKE

Yıl 2024, Sayı: VI, 31 - 43, 31.12.2024

Abdulkadir Ercan

Öz

Maske, tarihi insanın varoluşuyla eşdeğer zamana sahip tarihi, kültürel ve sanatsal bir öğedir. İlk insanlardan beri kullanılageldiği düşünülen maske başlangıçta av ve dini ritüeller için kullanılmış olmakla birlikte zamanla eğlence, sanat, spor ve çalışma hayatı alanlarında kullanılmıştır. Tarih boyunca farklı kültürlerde farklı malzemelerle yapılmış ve hayatın çeşitli alanlarında kendine kullanım alanı bulmuştur. Bu çalışmada maskenin tarihi gelişiminden, kullanım amaçlarından, Ortaçağ’da ve özellikle o dönemde karnavallarda kullanımından bahsedilecektir. Çalışmanın amacı tarih boyunca farklı kültürlerde farklı amaçlarla kullanılmış olan maskenin alan yazında daha bilinir kılınmasıdır. Çalışmada maskenin Ortaçağ karanlığını yırtıp bir aydınlık, bir nefes ortamı oluşturması fikri irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğlence, Karnaval, Maske, Ortaçağ

Kaynakça

• Altınışık, Zeynep Hande. Venedik Karnavalı Seramik Maskelerinin Sosyolojik Açıdan İncelenmesi ve Uygulama Çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi. (İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi 2018).
• Bakhtin, Mikhail. Rabelais ve Dünyası. çev. Çiçek Öztek (İstanbul: Ayrıntı Yayınları 2005).
• Bakhtin, Mikhail. François Rabelais ve Ortaçağ-Rönesans Halk Kültürü, çev. Sabri Gürses (İstanbul: Alfa Yayınları 2016).
• Bertrand, Gilles. “Venice Carnival From The Middle Ages to The TwentyFirst Century: A Political Ritual Turned “Consumer Rite”?”, France, Journal of Festive Studies, Vol. 2, No. 1, https://doi.org/10.33823/jfs.2020.2.1.30, 2020.
• Birdsall, Carolyn. Nazi Soundscapes: Sound, Technology and Urban Space in Germany, 1933-1945 (Amsterdam: Amsterdam University Press, 2012) http://www.jstor.org/stable/j.ctt46mv5n.7 Erişim Tarihi: 22.09.2023
• Brophy, James M. “Carnival and Citizenship: The Politics of Carnival Culture in the Prussian Rhineland,1823-1848”. Journal of Social History , Summer, 1997, Vol. 30, No. 4 (Summer, 1997), 873-904.
• Büyük Larousse. Cilt XV. Lordlar Kamarası-Mete. (İstanbul: Milliyet Gazetecilik 1986).
• Canetti, Elias. Kitle ve İktidar, çev. Gülşat Aygen. (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010).
• Carpenter, Sarah. “Women and carnival masking”, Records of Early English Drama, 21(2), 1996: 9–16. http://www.jstor.org/stable/43505418 Erişim Tarihi: 20.09.2023
• Demircioğlu, Zeynep. İletişim Sürecinde Amaç ve Niyeti Farklılaştıran Egemen Bir Öge Olarak Maske” Atatürk İletişim Dergisi 8, 2015: 157- 182.
• Duran, Faik Sabri. İnsanlar Alemi, (İstanbul: Kanaat Yayınları 1939).
• Ergüven, Mehmet. Sırdaş Görüntüler (İstanbul: Agora Kitaplığı 2007).
• Gezgin, İsmail. Paleolitik Çağlardan Hıristiyanlığa Kadar Sanatın Mitolojisi. (İstanbul: Sel Yayıncılık 2008).
• Güner, Yıldız. Maskede ifade: Dünya maske geleneklerine ifadeye katkıları açısından bir bakış, Sanatta Yeterlik Eser Metni (İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi 2006).
• İlim, Fırat. Mikhail Bakhtin’de Diyaloji Kuramı ve Karşı-Kültür Olarak Karnaval. Doktora Tezi. (İzmir: Ege Üniversitesi 2015).
• Kaptan, Özgür. İç Mekanda Seramik Maskelerin Mekana Bağlı Yardımcı Malzemeler ile Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi 1997).
• Kılınç, Sevgi. Maskelerin Farklı Materyallerle Seramik Sanatına Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi (Malatya: İnönü Üniversitesi 2011).
• Koçak, S. Çiğdem ve Zeynep Hande Canpolat. “Bir Ritüel Kostüm Aksesuarı Olarak Venedik Karnaval Maskeleri ve Uygulama Çalışmaları”.İdil, 84 (2021 Ağustos): s. 1231–1244. doi: 10.7816/idil-10-84-08
• Konuralp, Cengizhan. İlkel kültürde maske ve günümüz modern sanatına yansımaları, Yüksek Lisans Tezi (Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi 2021).
• Nunley, John. W., McCarty Cara, Emigh John, Ferris Lesley K. Masks Faces of Culture. (New York: Harry N. Abrams, Inc., Publishers in association with the Saint Louis Art Museum 1999).
• Özbudun, Sibel. “Devlet Maske Takar mı? (1)Bütün toplumlar eninde sonunda maske takar (2)“Görüş. 2022. Erişim Tarihi: 22.11. 2023 https://gorus21.com/devlet-maske-takar-mi1/#_ftn2#_ftn2
• Özdemir, Muammer ve Arslantaş, Yüksel. “Neolitik Dönem Ölüm Ritüellerinde Maske”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 2, 2021: 1041- 1054.
• Peter, Bastian. (2024). The History of Carnival of Basel, (Basel). Erişim Tarihi: 12.12.2024 https://carnivalofbasel.com/history-carnival-basel/
• Salihoğlu, Burçu. (2019). Türk tiyatrosunda karnavalesk ve grotesk sahneleme incelemeleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Sanders Barry. Kahkahanın Zaferi Yıkıcı Tarihi Olarak Gülme. çev. Kemal Atakay. (İstanbul: Ayrıntı Yayınları 2000).
• Treggiari, Susan. Roman Social History, (London and New York: Routledge, 2001).
• Trümpy, Hans. “The Carnival of Basel: A Contribution To Its History”. Diogenes. 1985;33(129):33-46. doi:10.1177/039219218503312902
• Yasan, Metin. Maske, maskede ifade ve sinemada maske kullanımı. Yüksek Lisans Tezi. (İstanbul: İstanbul Üniversitesi 2011).