Fichte’s Logical, Ethical and Intersubjective Self-Consciousness: The Non-Scientific I

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 49 - 65, 30.06.2019

Emre Bilgiç

Öz

Abstract: In this article, I analyze Fichte’s
understanding of self-consciousness and discuss whether it could be regarded as
a subject of scientific research. Our first goal is to explicate the Fichteian
self-consciousness and to deepen our understanding of the concept of
consciousness. The second one is to clarify certain aspects of Fichteian notion
of consciousness that have been ignored by scientific studies on consciousness.
To these ends, I examine the concept of immediate consciousness which is a
fundamental element of Fichteian understanding of self-consciousness; examine
the logical, ethical and intersubjective aspects of self-consciousness; and
determine the intersection point of these different aspects. This point
indicates becoming conscious of free self-activity, which is also the
foundation of Fichte’s system. Since this consciousness of freedom is based
upon immediate consciousness, I claim that from the Fichteian perspective,
self-consciousness cannot be a subject of scientific research, which operates
indirectly. In conclusion, I argue that i) there is a discrepancy between
Fichte’s immediate consciousness and his philosophical reflection which brings
about an explanation of self-consciousness; ii) since science, from the
Fichteian point of view, agrees to be determined when it examines
consciousness, it falls short of explaining freedom of consciousness.

Anahtar Kelimeler

Fichte, consciousness, self-consciousness, freedom, self

Fichte’nin Mantıksal, Ahlaki ve Öznelerarası Özbilinci: Bilime Konu Edilemeyen Ben

Öz

Öz: Bu
makalede, Fichte’nin özbilinç anlayışını ele alıyor ve bu özbilincin bilime
konu olup olamayacağını tartışıyoruz. İlk amacımız Fichte’nin özbilinç
kavrayışını ortaya koymak ve bilinç kavrayışımızı derinleştirmektir. Bir diğer
amacımız ise özbilincin bilimsel bilinç araştırmalarınca ihmal edilebilecek
yönlerini Fichteci bakış açısıyla göstermektir. Bu amaçla, Fichte’nin özbilinç
anlayışına temel teşkil eden dolaysız bilinç kavramını inceliyor; özbilincin
mantıksal, ahlaki ve öznelerarası boyutlarını ele alıyor ve özbilincin bu
boyutlarının bir araya geldiği noktayı tespit ediyoruz. Bu nokta aynı zamanda
Fichte sisteminin temeli olan özgür öz-etkinliğin bilincine varmaktır. Bu
özgürlük bilinci dolaysız bilinç üzerine temellendiğinden, Fichteci bakış
açısından, özbilincin bir dolayım yoluyla işleyen bilime konu edilemeyeceğini
ifade ediyoruz. Bu çalışmanın sonucunda, i) Fichte’nin dolaysız bilinç ile
bilincin bilgisini ortaya sermiş olduğu felsefi refleksiyonun bir tür
uzlaşmazlık içerisinde olduğu; ii) Fichteci bakış açısından, bilimin bilinci
incelemek için yola çıktığında belirlenmeyi kabul ettiği ve bu sebeple bilincin
özgürlüğünü açıklayamayacağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fichte, bilinç, özbilinç, özgürlük, ben

Kaynakça

• Brinkmann, K. (1994). "Tugendhat on Fichte and Self-Consciousness." D. Breazeale ve T. Rockmore (Der.), Fichte: Historical Contexts, Contemporary Controversies içinde (s. 220-233). Atlantic Highlands, NJ: Humanities Press.
• Copleston, F. (2010). Alman İdealizmi. Çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi.
• Descartes, R. (1984). "Objections and Replies." J. Cottingham, R. Stoothoff ve D. Murdoch (Çev. ve Der.), The Philosophical Writings of Descartes içinde (s. 63-397). Cambridge: Cambridge University Press.
• Descartes, R. (2015). Yöntem Üzerine Konuşma. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Alfa.
• Fichte, J. G. (1982). The Science of Knowledge. İng. Çev. ve Der. Peter Heath ve John Lachs. Cambridge: Cambridge University Press.
• Fichte, J. G. (1992). Foundations of Transcendental Philosophy: (Wissenschaftslehre) Nova Methodo (1796/99). İng. Çev. ve Der. Daniel Breazeale. Ithaca: Cornell University Press.
• Fichte, J. G. (2000). Foundations of Natural Right. İng. Çev. Michael Baur. Der. Frederick Neuhouser. Cambridge: Cambridge University Press.
• Fichte, J. G. (2005). The System of Ethics. İng. Çev. ve Der. Daniel Breazeale ve Günter Zöller. Cambridge: Cambridge University Press.
• Fichte, J. G. (2006). "Aenesidemus'un Eleştirisi." Çev. Özlem Barın. E. A. Kılıçaslan ve G. Ateşoğlu (Der.), Alman İdealizmi I: Fichte içinde (s. 33-59). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Fichte, J. G. (2006). "Wissenschaftslehre Kavramı ya da 'Felsefe' Olarak Anılan Kavram Üzerine." Çev. Meryem Uçar. E. A. Kılıçaslan ve G. Ateşoğlu (Der.), Alman İdealizmi I Fichte içinde (s. 60-111). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Gottlieb, G. (2016). "Fichte's Developmental View of Self-Consciousness." Gabriel Gottlieb (Der.), Fichte's Foundations of Natural Right içinde (s. 117-137). Cambridge: Cambridge University Press.
• Hegel, G. W. (1977). "Exposition of Fichte's System." H. S. Harris ve Walter Cerf (İng. Çev. ve Der.), The Difference Between Fichte's and Schelling's System of Philosophy içinde (s. 119-154). Albany: State University of New York Press.
• Hume, D. (2009). A Treatise of Human Nature. The Floating Press.
• Kinlaw, J. (2014). "Self Determination and Immediate Self-Consciousness in the Jena Wissenschaftslehre." T. Rockmore ve D. Breazeale (Der.), Fichte and Transcendental Philosophy içinde (s. 176-189). New York: Palgrave Macmillan.
• Neuhouser, F. (2010). "Fichte Kuramının Kökleri: Aklın Birliği Fikri." Çev. Erdal İşbir. Arslan Topakkaya (Der.), Fichte içinde (s. 195-220). İstanbul: Say yayınları.
• Tugendhat, E. (1986). Self Consciousness and Self-Determination. Çev. Paul Stern. Cambridge: MIT Press.
• Wood, A. W. (2006). "Fichte'nin Hukuk ve Etik Felsefesi." Çev. Kaan Özkan. E. A. Kılıçaslan ve G. Ateşoğlu (Der.), Alman İdealizmi I: Fichte içinde (s. 363-399). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Wood, A. W. (2006). "Fichte's Intersubjective I." Inquiry, 49(1): 62-79. DOI: 10.1080/00201740500497431