A New Assessment on Memes

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 119 - 136, 30.12.2022

Kürşat Maral

https://doi.org/10.51404/metazihin.1162533

Öz

Attempts of explaining the nature of human being generally try to show the aspects that distinguish the human being from other beings in general. In this context, Dawkins says that the distinguishing feature of man is that he can reveal "culture" and he explains the activity of producing culture with the concept of "meme." The meme is a new form of mapping and is used to express cultural evolution. After Dawkins, many studies have been done on this concept and the field it expresses. But these studies can be considered almost the same, since the topics covered and the answers given are very similar to each other. But these answers also lead to certain ambiguities; For example, even though memetic theories classify many phenomena as memes, they do not differentiate between these phenomena. This also causes some problems such as evaluating a scientific theory and a popular phenomenon in the same category; however, these two memes cannot be considered in the same category in terms of both diffusion and permanence. Secondly, memetic theorists have not made diagnoses about how memetic evolution occurs; however, if we are talking about an evolution, it is necessary to reveal how this evolution took place. In this article, some solutions to these two problems will be offered in relation to Wittgenstein's theory of “language games" and a new meme theory will be put forward.

Anahtar Kelimeler

meme, gene, disappearing meme, persistent meme, potential meme, macro-memetic evolution, micro-memetic evolution

Memler Üzerine Yeni Bir Değerlendirme

Öz

İnsana yönelik yaklaşımlar incelendiğinde, genel olarak onu diğer varlıklardan ayıran yanının gösterilmeye çalışıldığı görülür. Dawkins de bu bağlamda, insanın ayırıcı yanının onun “kültür” ortaya koyabilmesi olduğunu söyler ve bu yeni etkinliği “mem” kavramıyla açıklar. Mem, yeni bir eşleme biçimidir ve kültürel evrimi ifade etmek için kullanılır. Dawkins sonrası bu kavram üzerine ve kavramın ifade ettiği alana yönelik birçok çalışma yapılmıştır. Fakat bu çalışmalar, hemen hemen aynı sayılabilir. Çünkü ele alınan konular ve verilen cevaplar birbirine oldukça yakındır. Fakat bu cevaplar da belirli bir muğlaklığa yol açar. Örneğin memetik kuramlar, birçok olguyu mem olarak sınıflasa da bu olgular arasında ayrıma gitmemişlerdir. Bu da aslında bilimsel bir kuramla magazinel bir olgunun aynı kategoride değerlendirilmesi gibi sorunlara yol açar. Oysa gerek yayılma gerekse kalıcılık bağlamında bu iki mem aynı kategoride değerlendirilemez. İkinci olarak memetik kuramcıları, memetik evrimin nasıl gerçekleştiğine yönelik saptamalar yapmamıştır; oysa bir evrimden söz ediyorsak, bu evrimin nasıl gerçekleştiğinin de ortaya konulması gereklidir. Bu makalede, işte bu iki soruna, Wittgenstein’ın “dil oyunları kuramı”yla ilişkili bir biçimde yanıtlar aranacak ve yeni bir mem teorisi ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

mem, gen, sönen mem, kalıcı mem, potansiyel mem, makro-memetik evrim, mikro-memetik evrim

Kaynakça

• Aunger, R. (2011). Memetik Evrim: Nasıl Düşündüğümüz Üzerine Yeni Bir Kuram. Çev. Sinem Çevik. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Blackmore, S. (2011). Mem Makinesi: Genetik Evrimin Devamı Olarak Kültürel Evrim. Çev. Nil Şimşek. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Boyd, R. ve P. J. Richerson (2012). “Memler: Evrensel Asit Mi Yoksa Daha İyi Bir Fare Kapanı Mı?” R. Aunger (Der.), Kültürün Darwincileşmesi içinde (s.193-219). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Brodie, R. (2014). Akıl Virüsü. Çev. Özgü Çelik. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Conte, R. (2012). “Toplumsal Akıl Yoluyla Memler.” R. Aunger (Der.), Kültürün Darwincileşmesi içinde (s.123-167). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dawkins, R.(2021). Gen Bencildir. Çev. Melisa Miller. İstanbul: Kuzey Yayınları.
• Dennett, D. (2013). Darwin’in Tehlikeli Fikri. Çev. Aybey Eper ve Bahar Kılıç. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dennett, D. (2020). Bilinç Açıklanıyor. Çev. Sibel Kibar. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Lakatos, I. (2014). Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi. Çev. Duygu Uygun. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Monk, R. (2005). Wittgenstein: Dâhinin Görevi. Çev. Berna Kılınçer ve Tülin Er. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Rovelli, C. (2020). Miletli Anaksimandros ya da Bilimsel Düşüncenin Doğuşu. Çev. Atakan Altınörs. İstanbul: Bilge Kültür-Sanat Yayınları.
• Wittgenstein, L. (2017). Felsefi Soruşturmalar. Çev. Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayınları.