İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme: Benliği Nasıl Ele Almalıyız?

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 137 - 152, 30.12.2022

Volkan Çifteci

https://doi.org/10.51404/metazihin.1187382

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı insan doğasına ilişkin ileri sürülen farklı yaklaşımları tarihsel olarak derleyip benliği daha kapsamlı araştıracağımız bir çerçeve sunmaktır. Çalışmanın temelini oluşturan tema insan benliğidir. Benliği anlama girişimimizde üzerinde duracağımız önemli konular şunlardır: Toplum, bireysellik, aidiyet, otantiklik, özgürlük, iyilik-kötülük, erdem, maddiyat-maneviyat, zamansallık ve özdeşlik. İnsan; siyaset, etik, sanat, din, bilim, felsefe ve tarihin asıl yapıcısı olduğundan bu gibi konular da çalışmamızda ele alınacaktır. İnsanı anlamaya çalışırken sorduğumuz “Ben kimim?” sorusu sadece birinci tekil kişi tarafından, kişiye has olan özelliklerin açığa çıkarılabileceğini varsayar. Oysa insan sadece kendi içsel özelliklerinden ibaret değildir, aksine çoğunlukla dışsal/toplumsal olarak belirlenir. “Ben nedir?” ifadesi ise soruyu üçüncü tekil kişinin dışarıdan cevaplayacağı bir soru olarak ortaya koyar. Bu nedenle söz konusu soruyu benliğin öznel ve nesnel yönünü birlikte ortaya koyacak şekilde ele almak insana dair daha derin bir kavrayış sunmayı vaat eder görünür. Soru bu şekilde değerlendirildiğinde, sadece içsel olarak bene ait olan etmenlerin değil, bene dışarıdan sızmış (“ben olmayan”) etmenlerin de neler olduğunun hesabı verilebilir. Etraflıca yapılacak tarihsel bir inceleme, insanın bu içsel-dışsal (öznel-nesnel) etmenlerin bir birleşimi olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler

ben, insan doğası, içsel-dışsal, öznel-nesnel, aşkın, özgürlük

An Investigation on Human Nature: How Should We Treat the Self?

Öz

This study aims to historically investigate the approaches concerning human nature, providing a frame in which we can inquire comprehensively into the self. The present study revolves around the human self. In the course of understanding the self, this study examines the following terms: society, individuality, belongingness, authenticity, freedom, good-evil, virtue, materiality-spirituality, temporality and identity. Since it is the human that constitutes politics, ethics, arts, religion, science, philosophy and history, these topics will be discussed as well. The question “Who am I?” presupposes that the features peculiar to the self can be revealed by the first-person point of view. However, a human does not consist of her inner characteristics, she is rather determined externally/socially. The formulation “What is ‘I’”, on the other hand, turns the question into something that can be answered from the third-person’s point of view from the outside. That is why, to re-evaluate the question in such a way that introduces the subjective and the objective aspects of the self together seems to provide an extensive analysis concerning the self. Treated this way, not only the factors belonging to the self but also those slipped inside it can be accounted for. The comprehensive historical inquiry demonstrates human self is a synthesis of these inner-outer (subjective-objective) factors.

Anahtar Kelimeler

self, human nature, inner-outer, subjective-objective, transcendent, freedom

Kaynakça

• Arslan, A. (2006). İlkçağ Felsefe Tarihi: Sofistlerden Platon’a. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aristoteles. (1975). Politika. Çev. Mete Tuncay. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Augustine. (1993). On Free Choice of the Will (De libero arbitrio). Çev. Thomas Williams. Indianapolis & Cambridge: Hackett.
• Augustinus. (2010). İtiraflar. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• Bergson, H. L. (2001). Time and Free Will: An Essay on the Immediate Data of Consciousness. Çev. F. L. Polgson. New York: Dover Publications.
• Boethius. (2011). Felsefenin Tesellisi. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dennett, D. (2017). Bilinç Açıklanıyor. Çev. Sibel Kibar. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Descartes, R. (1993). “Meditations on First Philosophy.” S. Tweyman (Der.), Meditations on First Philosophy in Focus içinde (s. 34-100). London & New York: Routledge.
• Descartes, R. (2006). A Discourse on the Method. Çev. Ian Mclean. Oxford: Oxford University Press.
• Fink, B. (2020). Lacancı Özne. Çev. Kemal Güleç. İstanbul: Encore Yayınları.
• Evans, E. (1956). Tertullian’s Treatise on the Incernation. E. Ewans (Der.), London: SPCK.
• Freud, S. (2014). Uygarlığın Huzursuzluğu. Çev. Haluk Barışçan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Freud, S. (2019a). Haz İlkesinin Ötesinde; Ben ve İd. Çev. Ali Babaoğlu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Freud, S. (2019b). Kitle Psikolojisi ve Ego Analizi. Çev. Elif Yıldırım. İstanbul: Oda Yayınları.
• Gribbin, J. (2014). Bilim Tarihi: Rönesanstan Günümüze Modern Bilimin Tarihi. Çev. Barış Gönülşen. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Harari, Y. N. (2016). Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi. Çev. Poyzan Nur Taneli. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Harrison, P. (2017) "’I Believe Because it is Absurd’: The Enlightenment Invention of Tertullian's Credo." Church History, 86(2): 339–364.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma. Çev. Doğan Özlem. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman. Çev. Kaan Ökten. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Hobbes, T. (2007). Leviathan. Çev. Semih Lim. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hood, B. (2012). Benlik Yanılsaması: Sosyal Beyin, Kimliği Nasıl Oluşturur? Çev. Eyüphan Özdemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hume, D. (2009). İnsanın Doğası Üzerine bir İnceleme. Çev. Ergün Baylan. Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Kant, I. (2015a). Saf Aklın Eleştirisi. Çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kant, I. (2015b). Groundwork of the Metaphysics of Morals. Çev. ve Der. Mary Gregor. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (2015c). Critique of Practical Reason. Çev. ve Der. Mary Gregor. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kierkegaard, S. (2002). Korku ve Titreme. Çev. İbrahim K. Kaya. İstanbul: Anka Yayınları.
• Leibniz, G. W. (1695). “New System of Nature and Communication of Substances, and of the Union That Exists Between the Soul and the Body.” R. Ariev ve D. Garber (Çev. ve Der.), G. W. Leibniz: Philosophical Essays içinde (s. 138-45). Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Locke, J. (2013). İnsan Anlağı Üzerine Bir Deneme. Çev. Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Lyotard, J. F. (2000). Postmodern Durum. Çev. Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları
• Mansfield, N. (2021). Öznellik: Freud’dan Haraway’e Benlik Kuramları. Çev. Elif Okan Gezmiş. İstanbul: Babil Kitap.
• Marx, K. (2003). “Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı.” Çev. Sevim Belli. Seçme Yapıtlar Cilt I içinde (s. 422-426). Ankara: Eriş Yayınları.
• Marx, K. ve Engels, F. (2004). Alman İdeolojisi [Feuerbach]. Çev. Sevim Belli. İstanbul: Sol Yayınları.
• Massumi, B. (1993). “Buying and Being at the Border.” B. Massumi (Der.), The Politics of Everyday Fear içinde (s. 3-37). Minneapolis: University of Minnesota Press.
• McWilliams, N. (2017). Psikanalitik Tanı: Klinik Süreç İçinde Kişilik Yapısını Anlamak. Çev. Erkan Kalem. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Platon. (2012). Devlet. Çev. Sabahattin Eyuboğlu ve M. Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon. (2019). Alkibiades I-II. Çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları.
• Rimbaud, A. (2005). Rimbaud: Complete Works Selected Letters. Çev. ve Der. Wallace Fowlie. Chicago: The University of Chicago Press.
• Ross, D. (2017). Aristoteles. Çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Rousseau, J. J. (2019). Toplum Sözleşmesi. Çev. Vedat Günyol. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sartre, J. P. (2005) Varoluşçuluk. Çev. Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları.
• Spinoza B. (2018). Ethica. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Varela, F. (1996). “Neurophenomenology: A Methodological Remedy For The Hard Problem.” Journal of Consciousness Studies, 3 (4): 330-49.
• Virilio, P. (1977). Hız ve Politika. Çev. Meltem Cansever. İstanbul: Metis Yayıncılık.