Evini Arayan Yönetmen: Semih Kaplanoğlu Filmlerine Auteurist Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 323 - 339, 31.12.2024

Hasan Hüseyin Toydemir , Enderhan Karakoç

Öz

Bir yönetmenin filmleri arasındaki bütünlüğü saptama fikri auteur teori sayesinde ortaya çıkmıştır. Yeni
dalga sinemacılarının bu fikri daha da geliştirerek sinema sanatını yönetmenler üzerinden okuma
girişimiyle de auteurist perspektif perçinlenmiştir. Bu çalışmada Semih Kaplanoğlu’nun filmleri arasındaki
bütünlük auteur eleştiri yöntemiyle analiz edilmiştir. Yönetmenin 2018 yılına kadar çektiği altı film tematik
ve biçimsel olarak incelenmiştir. Filmlerinde işlediği temaları; kader, aidiyet, ev, rüya ve doğa başlıkları
altında toplamak mümkündür. Biçimsel olarak ise; özenle çekilmiş açılış sahneleri, şiirsel ve manevi
sinema dili, uzun planlar, kadraj dışına bakan karakterler, simge kullanımı ve kamera açı ve yüksekliği,
Kaplanoğlu sinemasının karakteristik özelliklerindendir. İnsanın kendi kararları dışında bir karar
mekanizmasının varlığı her filminde hissedilmektedir. Ayrıca bütün filmlerinde alt metin olarak
insanoğlunun içsel dünyasında yaşadığı yolculuğu işlemiştir. Kaplanoğlu, ilk filminden itibaren geçmişe,
öze doğru yapılan bu göçe odaklanmıştır. Yüzeysel bir anlatım yerine sade ve derin bir anlatımı tercih eden
yönetmenin, bütün filmlerinde bu tutumunu ve öz arayışını sürdürdüğü görülmüştür. Türk sinemasındaki
dini filmlere de yeni bir boyut kazandıran yönetmen, dini motifleri kullanmak yerine insanın iç
dünyasındaki huzuru odağına almıştır. Çalışmada elde edilen bu bulgular doğrultusunda Semih
Kaplanoğlu’nun bir auteur olarak kabul edilebileceği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Auteur Teori, Semih Kaplanoğlu, Yönetmen Sineması, Türk Sineması, Manevi Gerçekçilik.

Kaynakça

• Algan, N. (2005). Türkiye’nin görsel belleğinde bir öncü ve bir usta: Lütfi Akad. A. Kanbur (Ed.), Sadeliğin derinliğinde bir usta: Lütfi Akad (pp. 23-52). Dost Kitabevi.
• Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları. (Z. Atam, Trans.) Doruk Yayıncılık.
• Astruc, A. (2010). Yeni avangardın doğuşu: kamera-kalem/la caméra-stylo. A. Karadoğan (Ed.) ve N. Özer (Trans.). Sanat sineması üzerine. (1st ed., 21-26). De Ki Basım Yayım.
• Bazin, A. (1985). On The politique des auteurs. J. Hillier (Ed.), Cahiers du cinéma: The 1950s: neo- realism, hollywood, new wave (pp. 248-259). Harvard University Press.
• Beyazyüz, S. & Uçar, Ö. (2023). Epistemolojik temelli pozitivist bilgi görüşünden ontolojik temelli varlık tasavvuruna: Kaplanoğlu sinemasında hakikate ulaşma arzusu bir ilim-kurgu film örneği: buğday. M. Ceyhan ve S. Beyazyüz (Ed.), 2000 sonrası türk sinemasında mizansen:13 yönetmen ve 13 film (pp. 241-284). Palet Yayınları.
• Bickerton, E. (2012). Cahiers du cinéma’nın kısa tarihi. (S. Özgül, Trans.) Agora Kitaplığı.
• Birincioğlu, Y. D. & Parlayandemir, G. (2016). Yapıtsal/bağlamsal film eleştirisi: tür ve auteur eleştirilerini birlikte düşünmek. Y. D. Birincioğlu ve G. Parlayandemir (Ed.), Tür(k) sinemasında auteurler (pp. 1-20). Kriter Yayınevi.
• Büker, S. (1989). Film ve gerçek (1st ed.). AÜ Yayınları.
• Cevizci, A. (2013). Felsefenin kısa tarihi (2nd ed.). Say Yayınları.