Mediterranean Pact and its Repercussions in the Turkish Press

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 31, 27.02.2025

Yıldız Çalıkkılıç

Öz

The Mediterranean Pact was signed by Türkiye, Yugoslavia, Greece, and the United Kingdom in response to Italy’s increasingly aggressive foreign policies. This article provides a comprehensive analysis of the Pact’s formation, objectives, diplomatic context, and its impact on international politics. The study emphasizes the importance of the Pact in the context of regional security concerns, with particular focus on its role in the international balance of power. Additionally, the article investigates the influence of the Mediterranean Pact on the security framework of the Mediterranean region during the 1930s. The analysis includes an evaluation of Türkiye’s strategic diplomatic activities, which were enhanced by the Pact. Furthermore, the article examines the Mediterranean Pact’s unique contribution to both global and regional political dynamics. This study uncovers previously unexplored aspects of the Pact, both historically and diplomatically. A qualitative research methodology is employed, utilizing primary and secondary sources, with an emphasis on archival documents, diplomatic correspondence, and statements from the period’s leaders. The article also reassesses details from the existing literature on the Mediterranean Pact considering newly examined archival materials. The incorporation of previously unpublished documents and diplomatic records constitutes a significant contribution to the field.

Anahtar Kelimeler

Mediterranean Sea, Benito Mussolini, Mediterranean Pact, Italy

Akdeniz Paktı ve Türk Basınındaki Yankısı

Öz

Akdeniz Paktı İtalya’nın artan saldırgan politikalarına karşı Türkiye, Yugoslavya, Yunanistan ve İngiltere tarafından imzalanmıştır. Makalede Akdeniz Paktı’nın oluşum süreci, amacı, diplomatik arka planı ve uluslararası siyaset üzerindeki etkileri kapsamlı şekilde ele alınmıştır. Makalede uluslararası dengeye dikkat edilerek bölgesel güvenlik kaygıları üzerinden Akdeniz Paktı’nın önemi üzerinde durulmuştur. Makalede Akdeniz Paktı’nın 1930’lu yıllarda Akdeniz güvenlik dengesindeki etkisine yer verilmiştir. Akdeniz Paktı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası politikada çok yönlü stratejik faaliyetleri değerlendirilmiştir. Makalede, Akdeniz Paktı hem küresel hem de bölgesel siyaset açısından özgün işlevi üzerinden incelenmiştir. Bu bağlamda, makale Akdeniz Paktı’nın hem tarihsel hem de diplomatik bir olgu olarak bugüne kadar daha önce ele alınmamış yönlerini gün yüzüne çıkarmaktadır. Makalede nitel araştırma yöntemiyle birincil ve ikincil kaynaklar incelenmiş, döneme ait olan arşiv belgeleri üzerine çalışılarak diplomatik yazışmalar ile dönemin liderlerinin açıklamalarına yer verilmiştir. Ayrıca, literatür taramasıyla ele alınan Akdeniz Paktı’na dair detaylar, arşiv belgeleri ışığında yeniden değerlendirilmiştir. İlk kez incelenen bazı belgeler ve diplomatik kayıtlar, çalışmanın alana yaptığı özgün katkıyı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz, Benito Mussolini, Akdeniz Paktı, İtalya

Kaynakça

• PAAA. Politisches Archiv des Auswärtigen Amts. Akten-Politisches Archiv des Auswärtigen Amts. Almanya Siyasi Arşiv Dışişleri Bakanlığı.
• FRUS. U.S. Department of State. Foreign relations of the United States.
• Akşam. (1936, Temmuz 26). M. Eden Akdeniz itilaflarına lüzum kalmadı diyor. Akşam, s. 1.
• Akşam. (1936, Ocak 23). Akdeniz’de el birliği. Akşam, s. 2.
• Armaoğlu, F. (1991). 20. yüzyıl siyasi tarihi (1914-1980). İş Bankası Yayınları.
• Anadolu. (1936, Temmuz 29). M. Eden, Türkiye-İngiltere arasında sıkı bir antant doğduğunu söyledi. Anadolu, s. 1.
• Attar, A. (2020). Türkiye Sovyet dostluk ve saldırmazlık antlaşması. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turkiye-sovyet-dostluk-ve-saldirmazlik-antlasmasi/?pdf=3292
• Banholzer, S., & Straumann, T. (2019). Why the French said ‘non’: A new perspective on the Hoover Moratorium of June 1931. Journal of Contemporary History, 56(4), 1040-1060.
• Barlas, D., & Güvenç, S. (2014). Türkiye’nin Akdeniz siyaseti (1923-1939): Orta büyüklükte devlet diplomasisi ve deniz gücünün sınırları (B. Cezar, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Baysoy, E. (2017). Doğu Akdeniz’in dalgalı jeopolitiği. Truva Yayınları.
• Bıyıklı, M. (2012). Türkiye’nin ittifak politikası ve katıldığı uluslararası güvenlik ittifakları (1928-1938). Yeni Fikir Dergisi, 4(9), 151-166.
• Birlik, G. K. (2021). Akdeniz anlaşmaları ve Türkiye’deki uygulamaları. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (34), 863-900.
• Boemeke, M. F., Feldman, G. D., & Glaser, E. (1998). The Treaty of Versailles: A reassessment after 75 years. Cambridge University Press.
• Cantemur, T. (2015). Türkiye-İtalya ilişkileri (1930-1950). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı. (n.d.). Cumhuriyet Arşivi (BCA).
• Cumhuriyet. (1936, Temmuz 28). Akdeniz taahhütleri: M. Eden’e göre niçin lüzumsuz addedilmiş. Cumhuriyet, s. 1.
• Çelebi, M. (2015). Atatürk dönemi ve sonrasında Türkiye-İtalya ilişkilerini etkileyen faktörler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31(91), 69-92.
• Güçlü, Y. (1999). Fascist Italy’s “Mare Nostrum” policy and Turkey. Belleten, 63(238), 813-846.
• Haber-Akşam Postası. (1936, Ocak 23). Eden, Akdeniz devletlerinin yardımı meselesi hakkında bir beyanname neşretti. Haber-Akşam Postası, s. 4.
• Hughes, B., & Issaias, P. (2024). Rationalising violence: Leros. The Journal of Architecture, 28(7), 1239-1267.
• Kennedy, P. (1991). Büyük güçlerin yükselişi ve çöküşler (1500’den 2000’e ekonomik değişme ve askeri çatışmalar). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kissinger, H. (2000). Diplomasi (İ. H. Kurt, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kurun. (1936, Ocak 23). Akdeniz devletleri ile. Kurun, s. 1.
• Nicosia, F. R. (1997). “Drang nach Osten” continued? Germany and Afghanistan during the Weimar Republic. Journal of Contemporary History, 32(2), 235-257.
• Quartararo, R. (1997). Imperial defence in the Mediterranean on the eve of the Ethiopian crisis (July-October 1935). The Historical Journal, 20(1), 185-220.
• Payne, S. G. (1995). A history of fascism (1914-1945). University of Wisconsin Press.
• Sander, O. (2020). Siyasi tarih (1918-1994) (30. bs.). İmge Kitapevi.
• Son Posta. (1933, Nisan 10). Almanya eski topraklarının hepsini geri istiyor. Son Posta, s. 8.
• Son Posta. (1933, Nisan 27). Dünya bugünkü buhrandan nasıl kurtulabilir? Son Posta, s. 1.
• Son Posta. (1936, Temmuz 28). İtalya, bize, İngiliz ve Yugoslavlara teminat verdi, İngiltere’de Akdeniz Paktı’nı kaldırdığını bildirdi. Son Posta, s. 1.
• Soysal, İ. (1981). Türkiye’nin Batı ittifakına yönelişi (1934-1937). Belleten, 45(177), 95-156.
• Steiner, Z. (2011). The triumph of the dark: European international history 1933-1939. Oxford University Press.
• Türkmen, İ. (2023). Akdeniz’e yönelik İtalyan tehdidi ve Türkiye’nin diplomatik çözüm arayışları (1935-1936). History Studies, 15(Özel), 279-291.
• Ulus. (1936, Ocak 23). Akdeniz’deki karşılıklı yardım meselesi. Ulus, s. 3.
• Vakit. (1933, Mayıs 10). Almanya harpten evvelki askerliğini istiyor. Vakit, s. 9.
• Yavuz, B. (1994). Kurtuluş savaşı döneminde Türk-Fransız ilişkileri (1919-1922). Türk Tarih Kurumu.