Öz
Günümüz modern toplumlarında yaşlıların sosyal statü ve rollerinde değişimler yaşanmaktadır. Yaşlıların geleneksel/kırsal toplumdaki güçlü ekonomik, sosyal ve kültürel konumları modernleşme ve küreselleşme sürecinde yaşanan hızlı sosyal değişimlerle birlikte azalmaya başlamıştır. Zaman içinde yaşlının toplumdaki değeri ile ilgili bilimsel araştırmaların yanı sıra edebiyatta da çözümlemeler yapıldığı görülmektedir.
Yaşlıların ayrımcılığa uğradığı diğer bir alan olan edebi metinlerde özellikle de romanda yeterince temsil edilmediği ya da temsil edilenlerin çoğunlukla ikincil kahraman konumunda bırakıldıklarını söylemek mümkündür. Çağdaş dünya ve Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri kabul edilen Yaşar Kemal’in romanlarında yaşlı kahramanlara büyük oranda yer verdiğini belirtmek gerekir. Yazarın romanlarında tarımda kapitalistleşme, sosyal ve kültürel değişme, göç, ekolojik yıkım, mübadele, yoksulluğu besleyen toplumsal eşitsizlikler gibi konular etrafında olaylar şekillenirken, roman kahramanları aracılığı ile bütün bunların yansımaları işlenir. Bu roman kahramanlarının içinde yaşlıların önemli bir yeri bulunmaktadır. Dolayısıyla Yaşar Kemal’in, yaşlı roman kahramanları açısından incelenmesi gereken bir roman deneyimi bıraktığı ileri sürülebilir.
Bu çalışma Yaşar Kemal’in, romanlarında yaşlı roman kahramanlarına verdiği değer ve onları önemseyen özelliği etrafında sosyolojik bir çözümleme girişimdir. Böylece yazarın, romanlarında yaşlı kahramanlarını etkin bireyler olarak ele aldığını göstererek alanla ilgili yapılacak diğer tartışmalara da katkı verilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
yok
Proje Numarası
Yok
Kaynakça
- Ceylan, H. (2018). Kırgız toplumunda yaşlılık ve yaşlının sosyal statüsü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (4), 507-519.
- Çiçek, H. (2020). Cicero: Yaşlılığın erdemleri. Felsefe Dünyası, 71, 5-19.
- Çilingiroğlu, N. & Demirel S. (2004). Yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 7 (4), 225-230.
- Duva Kaya, Ö. (2020). Yaşam ve ölüm arasında bir uğrak olarak yaşlılık. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (4), 1501-1520.
- Elmacıoğlu, G. (2021). “Kültür”ün ve “iletişim”in metinselliği üzerine bir araştırma: Yaşar Kemal romanlarında kültürlerarası iletişim. Yayınlanmamış doktor tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ertop, K. (1995). Türk edebiyatında yaşlı tipleri. Varlık, 1054, 37-43.
- Evin, A. (2004). Türk romanının kökenleri ve gelişimi. (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Gürsel, N. (2000). Yaşar Kemal bir geçiş dönemi romancısı. İstanbul: Everest Yayınları.
- Kemal, Y. (1998). Demirciler Çarşısı Cinayeti. Akçasazın Ağalar 1. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Kemal, Y. (1999a). Kale Kapısı. Kimsecik 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (1999b). Yusufçuk Yusuf. Akçasazın Ağaları 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000a). İnce Memed 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000b). İnce Memed 4. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000c). Al Gözüm Seyreyle Salih. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Kemal, Y. (2000d). Teneke. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000e). Ortadirek. Dağın Öte Yüzü 1. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000f). Yer Demir Gök Bakır. Dağın Öte Yüzü 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000h). Ölmez Otu. Dağın Öte Yüzü 3. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2001a). Yılanı Öldürseler. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2001b). Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana. Bir Ada Hikayesi 1. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2002a). Karıncanın Su İçtiği. Bir Ada Hikayesi 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2002b). Tanyeri Horozları. Bir Ada Hikayesi 3. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2011). Binboğalar Efsanesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kemal, Y. (2012). Çıplak Deniz Çıplak Ada. Bir Ada Hikayesi 4. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kundera, M. (2014). Roman sanatı. (Çev. A. Bora). İstanbul: Can Yayınları.
- Kuruoğlu, H. & Salman, S. (2017). Medyada yaşlılık ve Türk sinemasında yaşlılık temsili. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2 (3), 1-23.
- Moran, B. (1990). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Moran, B. (1999). Türk romanına eleştirel bir bakış 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Naci, F. (1990). 100 soruda Türkiye’de roman ve toplumsal değişme. İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Nazlı, A. (2016). Yaşlanma, birey ve toplum: Yaşlanmaya sosyolojik bakış. Ege Tıp Dergisi, 55, 1-5.
- Parla, J. (2003). Don Kişot’tan bugüne roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şeker, A. (2014). Homeros’tan Binboğalar’a Yaşar Kemal. Ankara: SABEV Yayınları.
- Şeker, A. (2019). Yaşar Kemal’in romanlarının sosyolojisinde insan sevgisi ve değerinin varoluşsal kaynakları. Folklor / Edebiyat, 25 (98), 371-385.
- Şeker, A. (2020a). Edebiyat ve toplumsal cinsiyet. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Şeker, A. (2020b). Yaşar Kemal'in romanlarında defin ritüellerinin sosyal-kültürel temelleri. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 148-165.
- Şeker, A. & Özcan, E. (2021). Yaşar Kemal’in Demirciler Çarşısı Cinayeti ve Yusufçuk Yusuf romanlarında hegemonik erkeklik. Folklor/Edebiyat, 27 (108), 1075-1092.
- Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk romanında tarih, toplum ve kimlik. Ankara: İmge Yayınları.
Öz
In today's modern societies, there are changes in the social status and roles of the elderly. The strong economic, social and cultural positions of the elderly in the traditional/rural society have begun to decline with the rapid social changes experienced today as a result of modernization and globalization. Over time, we have seen that there are both literary analyzes and scientific studies of the value of the elderly in society. It is possible to say that in literary texts, especially in the novel, another area where older people are discriminated against, they are not adequately represented or that they are mostly secondary characters.
Considering from the point of view of Yaşar Kemal, who is accepted as one of the most important writers of contemporary world and Turkish literature, it should be noted that he mostly included elderly characters in his novels. In the author's novels, while events revolve around issues such as capitalization in agriculture, social and cultural change, migration, ecological destruction, population exchange, social inequalities that feed poverty, the reflections of all these are handled through the heroes of the novel. Elders have a prominent place among the heroes of these novels. Therefore, it can be argued that Yaşar Kemal left a novel experience that needs to be examined in terms of old novel heroes.
This study is an attempt at a sociological analysis of the value Yaşar Kemal places on the old heroes in his novels and the feature that gives importance to them. Thus, it is aimed to contribute to other discussions of the field by showing that the author treats his old heroes as active individuals in his novels.
Proje Numarası
Yok
Kaynakça
- Ceylan, H. (2018). Kırgız toplumunda yaşlılık ve yaşlının sosyal statüsü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (4), 507-519.
- Çiçek, H. (2020). Cicero: Yaşlılığın erdemleri. Felsefe Dünyası, 71, 5-19.
- Çilingiroğlu, N. & Demirel S. (2004). Yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 7 (4), 225-230.
- Duva Kaya, Ö. (2020). Yaşam ve ölüm arasında bir uğrak olarak yaşlılık. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (4), 1501-1520.
- Elmacıoğlu, G. (2021). “Kültür”ün ve “iletişim”in metinselliği üzerine bir araştırma: Yaşar Kemal romanlarında kültürlerarası iletişim. Yayınlanmamış doktor tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ertop, K. (1995). Türk edebiyatında yaşlı tipleri. Varlık, 1054, 37-43.
- Evin, A. (2004). Türk romanının kökenleri ve gelişimi. (Çev. O. Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Gürsel, N. (2000). Yaşar Kemal bir geçiş dönemi romancısı. İstanbul: Everest Yayınları.
- Kemal, Y. (1998). Demirciler Çarşısı Cinayeti. Akçasazın Ağalar 1. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Kemal, Y. (1999a). Kale Kapısı. Kimsecik 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (1999b). Yusufçuk Yusuf. Akçasazın Ağaları 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000a). İnce Memed 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000b). İnce Memed 4. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000c). Al Gözüm Seyreyle Salih. İstanbul: Adam Yayıncılık.
- Kemal, Y. (2000d). Teneke. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000e). Ortadirek. Dağın Öte Yüzü 1. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000f). Yer Demir Gök Bakır. Dağın Öte Yüzü 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2000h). Ölmez Otu. Dağın Öte Yüzü 3. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2001a). Yılanı Öldürseler. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2001b). Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana. Bir Ada Hikayesi 1. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2002a). Karıncanın Su İçtiği. Bir Ada Hikayesi 2. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2002b). Tanyeri Horozları. Bir Ada Hikayesi 3. İstanbul: Adam Yayınları.
- Kemal, Y. (2011). Binboğalar Efsanesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kemal, Y. (2012). Çıplak Deniz Çıplak Ada. Bir Ada Hikayesi 4. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kundera, M. (2014). Roman sanatı. (Çev. A. Bora). İstanbul: Can Yayınları.
- Kuruoğlu, H. & Salman, S. (2017). Medyada yaşlılık ve Türk sinemasında yaşlılık temsili. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2 (3), 1-23.
- Moran, B. (1990). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Moran, B. (1999). Türk romanına eleştirel bir bakış 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Naci, F. (1990). 100 soruda Türkiye’de roman ve toplumsal değişme. İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Nazlı, A. (2016). Yaşlanma, birey ve toplum: Yaşlanmaya sosyolojik bakış. Ege Tıp Dergisi, 55, 1-5.
- Parla, J. (2003). Don Kişot’tan bugüne roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şeker, A. (2014). Homeros’tan Binboğalar’a Yaşar Kemal. Ankara: SABEV Yayınları.
- Şeker, A. (2019). Yaşar Kemal’in romanlarının sosyolojisinde insan sevgisi ve değerinin varoluşsal kaynakları. Folklor / Edebiyat, 25 (98), 371-385.
- Şeker, A. (2020a). Edebiyat ve toplumsal cinsiyet. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Şeker, A. (2020b). Yaşar Kemal'in romanlarında defin ritüellerinin sosyal-kültürel temelleri. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 148-165.
- Şeker, A. & Özcan, E. (2021). Yaşar Kemal’in Demirciler Çarşısı Cinayeti ve Yusufçuk Yusuf romanlarında hegemonik erkeklik. Folklor/Edebiyat, 27 (108), 1075-1092.
- Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk romanında tarih, toplum ve kimlik. Ankara: İmge Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | Yok |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 6 Sayı: 1 |
