Osmanlı Devleti'nde müzik kültürüne genel bir bakış

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 12, 31.12.2023

Hafsa Şehadet Filiz

https://doi.org/10.55044/meusbd.1304242

Öz

Bu çalışmanın amacı, Osmanlı’da var olan müzik kültürünü, Osmanlı Devleti’nin bir sanat dalı olan müziğe katkılarını, Osmanlı Devleti’nde öne çıkan müzik kurumlarını ve yapılan müzik faaliyetlerini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, nitel bir yönteme sahip olan araştırmada tarihi araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, kitaplar, dergiler, makaleler ve ansiklopediler oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, doküman analizi tekniğiyle toplanmıştır. Verilerin analizinde ise betimsel analiz (tümdengelimci) tekniği uygulanmıştır. Söz konusu çalışmada Osmanlı Devleti’ne ait müzik anlayışından öteye gidilerek, sanatın ve onun önemli bir dalı olan müziğin Osmanlı Devleti reayası ve berayası için ne denli ehemmiyet teşkil ettiğini, yaşamın her alanında müziğin ve sanatın yerinin ne denli belirgin olduğunu, yaratılan yanlış algılardan sıyrılarak Osmanlı Sanatı’nın incelenen sadece bir dalında son derece zenginliğe sahip olma durumunun gözler önüne serilmesi, geçmişe bakarken tarih ilminin en önemli unsuru olan objektifliğin korunarak bir değerlendirme yapılması gerektiği algısı işlenmiş ve ulaşılan sonuçlardan hareketle, Osmanlı Devleti’nin sanatsal bakış açısı gözler önüne serilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Müzik, Genel Bakış, Osmanlı'da Müzik, Müzik Kültürü

Kaynakça

• Akdeniz, H. B. (2018). Bestekar sultanların Osmanlı musikisine katkıları. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 5 (11), 145-163.
• Akdeniz, İ. (2003). Türk musikisinde enderunun yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 0 (4), 63-67.
• Akter, E.İ. (2018, Mart, 22-24). İcat edilmiş bir kavram olarak ‘’tasavvuf müziği’’nin türkiye’de bağlamsal yolculuğu. Müzik ve Politika Sempozyumunda sunuldu, Etnomüzikoloji Derneği, Bursa.
• Angı, Ç. E. (2013). Müzik kavramı ve Türkiye’de dinlenen bazı müzik türleri. İdil Dergisi, 2 (10), 59-81.
• Ayas, O. G. (2015). Bektaşi nefesleri özelinde gökalpçi hars-medeniyet ikiliğine eleştirel bir bakış. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 73, 153-172.
• Bayburtlu, A.S. (2017). Türklerde askeri müzik tarihi hakkında bir inceleme. Onile Journal of Music Sciences, 2 (1), 07-30.
• Baydar, E.K. (2011). 19. yüzyıl Osmanlı padişahlarının müzik politikalarından kesitler. Necmeddin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IV (I), 92-111.
• Berkli, Y. ve Gültepe, G. (2016). Sanat metafor ve dönüşüm. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi,30, 44-51.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. 34. Baskı. Pegem Akademi.
• Çağlak, E. ve Filiz, S. (2018). Türk devlet geleneğinde askeri müzik ve askeri müzik eğitimi. Sahne ve Müzik Eğitim Araştırma E- Dergisi, (7).
• Çaylı, F. (2017). Hızır bin Abdullah’ın giriftnamesi üzerine xv. yüzyıl müzik teorisi yazmalarından bir transpozisyon rehberi. Rast Müzikoloji Dergisi, V (2), 1587-1600.
• Çokamay, B. (2012). Türklerde bakır çalgı olarak borunun ilk kullanımı ve tarihçesi. Türkiyet Araştırmaları Dergisi, (31), 445-459.
• Çolakoğlu Sarı, G. (2014). Osmanlı-türk müziğinde padişahların izleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35), 52-65.
• Demir, E. (2018). Osmanlıda gayrimüslim nüfusu ve yerleşimi: 19. yüzyılda ayıntab örneği. Nüfusbilim Dergisi, (40),105-125.
• Dilber, M. C. ve Karabaşoğlu, C. (2023). Mehterhane-i hümayun’dan muzikayi hümayun’a Osmanlı müzik kurumlarında batılılaşma temayülü. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 461-478.
• Dilek, Z., Akbulut, M. ve Uçan, A. (2007, Eylül,10-15). 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
• Erer, S. ve Atıcı, E. (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda müzikle tedavi yapılan hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36 (1), 29-32.
• Güzel, A. (2020). XIX. yüzyılda piyano ve Osmanlı kadını. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(1), 246-261. Kara, A. (2010). Bir müzik eğitimi kurumu olarak darülelhan ve mecmuası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karagül, S. (2019). Osmanlı imparatorluğunda modern müziğin doğuşu: musika-i hümayun. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, E. E. (2012). Türk ordu geleneğinde askeri müzik olgusu. İdil Sanat ve Dil Dergisi, (3).
• Kılıç, K. (2019). 19.yy’da Osmanlı’da müzik olgusu ve dönemin yenilikçi padişahları. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (8).
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak döküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
• Koç, F. (2017). Sultan III. Selim Han’ın terkib ettiği Türk musikisi makamlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 79-100.
• Kolukırık, K. (2014). Osmanlı devleti ilk resmi konservatuarı olan darülelhanda derleme ve yayım faaliyetleri. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 479-498.
• Kuloğlu, Ü. ve Gülmemed, S. (2009). Osmanlı müzik kültürü. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi, Ankara.
• Kutlay, E. ve Değirmenci, Z. T. (2022). Sultan III. Selim’den Sultan II. Mahmud’a modernleşmeye geçiş sürecinin hamparsun temsili üzerinden değerlendirilmesi. International Journal of Social and Educational Sciences, 4 (6), 23-52.
• Levendoğlu, O. N. (2005). Tarih içinde geleneksel Türk sanat müziği ve diğer kültürlerle etkileşimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (19), 253-262.
• Rona, M. (1960). 50 yıllık türk musikisi. Türkiye Yayınevi.
• Sağlam, A. (2001). İslam’da müzik yasak mı? Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV (1).
• Somakçı, P. (2003). Türklerde müzikle tedavi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (1).
• Somakçı, P. (2019). Osmanlı dönemi padişahlarından bestekar II. Beyazıt’ın türk müziği üzerindeki etkileri ve günümüze olan yansımaları. Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art Dergisi, 4 (9), 179-187.
• Soylu, B.F., Levendoğlu, O.N. ve Güray, C. (2019). Kültürel bir mirasın dönüşümü: osmanlı’nın derviş musikinaslarından günümüzün profesyonel ayin icracılarına. Rast Müzikoloji Dergisi, 7 (1), 1943-1958.
• Taşkın, O. (2019). Lale devrinden sonra klasik türk musikisi ve bestekar bir padişah: Sultan I. Mahmud Han (1696-1754). Sanat ve Tasarım Dergisi, 9 (2), 314-321.
• Taniş, B. (2011). Okan Demiriş ve IV. Murat operası’nın incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Toker, H. ve Özden, E. (2013). Osmanlı Devleti’nde müzik eğitimi veren önemli kurumlar. Rast Müzikoloji Dergisi, (5),107-128.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri. 12. Baskı. Seçkin Yayıncılık.