An Analysis of Turkey’s Defense and Aerospace Industry and Exports (2002-2023)

Yıl 2024, , 205 - 240, 15.03.2024

Zehra Çankaya Bayraklı

https://doi.org/10.56720/mevzu.1398294

Öz

Turkey's efforts to become a strong military, political, and economic power in its region while also striving to meet the needs of its armed forces through domestic resources and technologies have led to the rapid growth of the national defense and aviation industry sector. Developments in the Turkish aviation and defense industry, particularly since 2002, have made significant contributions to the country's economic development, employment growth, innovation, and R&D activities. This article aims to analyze the defense and aviation industry exports from an economic and political perspective between 2002 and 2023. The subject is examined and analyzed based on data from the Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), the North Atlantic Treaty Organization (NATO), the Defense and Aerospace Industry Manufacturers Association (SASAD), the Defense Industry Presidency (SSB), and the Turkish Exporters Assembly (TIM). In addition to being Turkey's rapidly growing sector, the defense industry has been among the main export areas that has seen the most significant increase compared to other sectors in exports in 2023. When evaluated based on the countries to which exports are made, agreements with Gulf Cooperation Council (GCC) countries have been prominent in recent years. These collaborations appear to be significant in terms of ensuring regional stability and security, promoting economic development. Defense industry exports to African countries have also increased. Based on the examined data the one can claim that Turkish defense and aviation industry has high export potential and can contribute to the country's security through advanced technology military products produced with domestic resources.

Anahtar Kelimeler

Defense Industry and Aviation, Turkey, Export, Domestic and National Industry, UAV, UCAV

Türkiye’nin Savunma ve Havacılık Sanayii ve İhracatı’nın Analizi (2002-2023)

Öz

Türkiye’nin bir yandan askeri, siyasi ve ekonomik olarak bölgesinde güçlü bir aktör haline gelmesi diğer yandan ise Türk Silahlı kuvvetlerinin ihtiyaçlarını yerli kaynak ve teknolojilerden elde etme çabası savunma ve havacılık sanayi sektörünün son yıllarda hızla büyümesini sağlamıştır. Türk havacılık ve savunma sanayiindeki gelişmeler, özellikle 2002 sonrası ülke ekonomisinin gelişmesinde, istihdam artışında, inovasyon ve Ar-Ge çalışmaları çerçevesinde ciddi katkılar sağlamıştır. Bu makale 2002-2023 yılları arasında savunma ve havacılık sanayii ve ihracatının ekonomi-politik açıdan analizini yapmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü(SIPRI), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçıları Derneği (SASAD), Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine dayanarak savunma sanayii incelenmeye, analiz edilmeye çalışılmıştır. Savunma Sanayii; Türkiye’nin ivme kazanan sektörü olmasının yanında 2023 ihracat kalemleri içerisinde diğer sektörlere kıyasla daha fazla yükselişe geçen ihracat alanı olmuştur. İhracat yapılan ülkeler bazında değerlendirme yapıldığında son yıllarda Körfez İşbirliği Konseyi(KİK) ülkeleriyle yapılan anlaşmalar göze çarpmaktadır. Bu iş birlikleri bölgesel olarak istikrar ve güvenliği sağlamak, ekonomik kalkınmayı teşvik etmek açısından önemli gözükmektedir. KİK ülkeleri dışında Afrika devletlerine yapılan savunma sanayii ihracatları da son dönemde artmıştır. Türk savunma ve havacılık sanayiinin, yerli kaynaklarla üretilen ileri teknoloji ürünler sayesinde ülke güvenliğine katkı sağlamasının yanı sıra yüksek ihracat potansiyeline de sahip olduğu incelenen verilerden anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Savunma Sanayii ve Havacılık, Türkiye, İhracat, Yerli ve milli sanayii, İHA, SİHA

Kaynakça

• Bakir, Ali. “Turkey’s defense industry is on the rise. The GCC is one of its top buyers”. Atlantic Council. Erişim: 11 Ekim 2023. https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/turkey-defense-baykar-gcc-gulf/
• Bayraklı, Enes. Cumhuriyetin 100. yılında Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı. İstanbul: Türkiye Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2024.
• Çetinkaya, Göktürk Selma-Koç, Murat. “Türkiye’nin İnsansız Hava Araçları Serüveni “. Anadolu Strateji Dergisi, 5/1 (2023), 1-27.
• Görgün, Haluk. "Türk Savunma Sanayii: Ambargolar, Millîleştirme Çalışmaları ve ASELSAN”, Milli Teknoloji Hamlesi. Ankara:Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2022. DOI: 10.53478/TUBA.978-625-8352-16-0.ch23
• Güngörmez, Oğuz. Ortadoğu'da Silahlanma, İttifaklar ve Güç Dengesi: Türki-ye, İran, S. Arabistan. İstanbul: Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık, 1. Basım , 2020.
• İstikbal, Deniz. Türk Savunma Sanayii Modeli ve Teknolojik Dönüşüm. SETA, 2022. https://setav.org/assets/uploads/2022/06/R197.pdf
• Kakaşçı, Uğur-Orhan, Bülent. "Türkiye Savunma Sanayii İhracatının Gelişti-rilmesine Yönelik Öneriler". Sürdürülebilir Havacılık Araştırmaları Dergisi 3/ 2(Aralık 2018), 78-87 . DOI: 10.23890/SUHAD.2018.0210
• Kar, Muhsin-Öztürk Çetenak, Özlem. “Türk Havacılık ve Savunma Sekt-örünün Dönüşümü ve Ekonomik Etkileri”. Milli Teknoloji Hamlesi, Tür-kiye Bilimler Akademisi 2022 Yılı Kitabı, s. 583-699. DOI: 10.53478/TUBA.978-625- 8352-16-0.ch27
• Kasapoğlu, Can - Kırdemir, Barış. “The Rising Drone Power: Turkey On the Eve of Its Military Breakthrough”. Centre for Economics and Foreign Policy Studies 4 (Haziran 2018), https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep21043.pdf
• Kızmaz, Efsun. Turkish Defense Industry and Undersecretariat for Defense Industries. Ankara: Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Küçükoğlu, Mahmut. "Türk Savunma Sanayisindeki Gelişmelerin Ekono-miye Etkileri (2000-2023)". Sakarya İktisat Dergisi, 12/ 1(2023), 15-41.
• Mevlütoğlu, Arda. “Türkiye’nin Politikaları ve Savunma Sanayii: İHA İhracatı”, Perspektif. Erişim 11 Ekim 2023. https://www.perspektif.online/turk-savunma-sanayiinin-donusumu/
• Mürsel, Bayram. “Afrika’nın Savunmasında Türkiye”. https://ytb.gov.tr/haberler/afrikanin-savunmasinda- turkiye, Erişim 28 Kasım 2023.
• NATO, “Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2023)”. Erişim 17 Ekim 2023. https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2023/7/pdf/230707-def-exp-2023-en.pdf
• NATO, North Atlantic Treaty Organization. “Defence expenditures and NATO’s 2% guideline”. Erişim 27 Ekim 2023. https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49198.htm
• SASAD, 2021 Sektör Performans Raporu/Erişim: 7 Ekim 2023. www.sasad.org.tr/sasad-performans-raporu
• Savunma Sanayi İST. “Türkiye’nin silah ihraç ve ithal ettiği ülkeler açıklandı” Erişim: 10 Ekim 2023. https://www.savunmasanayist.com/turkiyenin-silah-ihrac-ve-ithal-ettigi-ulkeler-aciklandi/
• Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği(SASAD), Sektör Perfor-mans Raporu 2022. Erişim 23 Ekim 2023. https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2022.
• SIPRI, Arms and Military Expenditure. Erişim: 10 Eylül 2023. https://www.sipri.org/research/armament-and- disarmament/arms-and-military-expenditure/military-expenditure#expanded
• SIPRI, Arms Transfers Database. Erişim 11 Ekim 2023. https://armstrade.sipri.org/armstrade/html/export_toplist.php
• SIPRI, Askeri Harcamalar Veritabanı. Erişim 13 Ekim 2023. mi-lex.sipri.org/sipri
• Tekin, Cuma. Türkiye-ABD İlişkilerinin 1998 Sonrası Savunma Sanayii Politikalarına Etkileri. Ankara: T.C. Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• The Economist. “Turkey is the arms industry’s new upstart”. Erişim 11 Ekim 2023. https://www.economist.com/europe/2022/02/12/turkey-is-the-arms-industrys-new-upstart
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı. Türk Savunma Sanayiinin 2022 Yılı Performansı. Erişim: 11 Ekim 2023. https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=48&LangID=1
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). Erişim 6 Ekim 2023. https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). Erişim: 11 Ekim 2023. https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari
• Yıldız, Gültekin. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Yerli Üretim ve Millî Teknoloji Geliştirme Hamleleri (1860- 1960)”. Milli Teknoloji Hamlesi. Ankara:Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2022. DOI: 10.53478/TUBA.978-625- 8352-16-0.ch03