Reflections of the Stickers on the Back of Trucks on Religiosity

Yıl 2019, Sayı: 2, 237 - 262, 30.09.2019

Ramazan Akkır

Öz

The vehicle has taken an
important place in Turkish social life. In fact, in many cases, the vehicle has
different meanings than the function of moving people from one place to
another. It is an object that expresses the individual's economic power and
social position or the individual's self. Therefore, the vehicle is not only a
vehicle. Not only the brand or model of the vehicle, but a symbol or any
writing on it can reveal clues about the meaning world of the individual and
details about the social manifestations of religion. This study has emerged
with the combination of sociology of religion and folklore which focuses on the
world of the people. The purpose of this article is to explore the dimensions
of religiousness that appear in the writings on the back of trucks, a type of
vehicle. In order to achieve this aim, we will focus on the function theory of
American folklorist William Russell Bascom, who put forward the four functions
of folklore, and the theory of protest which Turkish folklorist İlhan Başgöz
considers as the fifth function of folklore. Therefore, we will focus on
religious writings on the back of the truck, which are among the social
products of folklore. In this context, in the first part of the study, we will
talk about religion as a form of social manifestation, sociological
interpretation, function of folklore and sociological meaning of the vehicle.
In the second part, we will try to interpret the religious writings written on
the back of the truck. In the conclusion section, we will evaluate the
dimensions of religiousness carried by religious writings written on the back
of the truck.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Folklore, Religion, Function, Trucks

Kamyon Arkası Yazılardan Yansıyan Dinsellik

Öz

Taşıt,
Türk toplumsal hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Hatta çoğu zaman insanı
bir yerden başka bir yere götürme işlevinden öte anlamlar taşır. Bireyin
ekonomik gücünü ve toplumsal konumunu veya bireyin benliğini dışa vuran bir
nesnedir. Bundan dolayı taşıt, sadece bir taşıt değildir. Sadece aracın markası
veya modeli değil, üzerine takılan bir sembol veya arkasına yazılan herhangi
bir yazı, bireyin anlam dünyasına dair ipuçları ve dinin toplumsal tezahürlerine
dair detaylar ortaya koyabilmektedir. Bu çalışmada dinin toplumsal tarafları ile
ilgilenen din sosyolojisi ile halkın dünyasına odaklanan folklor biliminin
verileri bir arada bulunmaktadır. Bu makalenin amacı, bir taşıt çeşidi olan
kamyonların arkasına yazılan yazılarda ortaya çıkan dinselliğin boyutlarını keşfetmektir.
Bu amaca ulaşabilmek için de folklorun dört işlevini ortaya koyan Amerikalı
folklorist William Russell Bascom’un işlev teorisine ve Türk folklorist İlhan
Başgöz’ün folklorun beşinci işlevi olarak gördüğü protesto teorisine
odaklanacağız. Bundan dolayı, folklorun toplumsal ürünleri arasında yer alan
kamyon arkasındaki dini içerikli yazılara eğileceğiz. Bu bağlamda, çalışmanın
ilk bölümünde bir toplumsal tezahür biçimi olarak dine, folklorun sosyolojik
yorumuna, işlevine ve taşıtın sosyolojik anlamına değineceğiz. İkinci bölümde
ise kamyon arkasına yazılan dinsel içerikli yazıları ortaya koyarak yorumlamaya
çalışacağız. Sonuç bölümünde ise kamyon arkasına yazılan dini içerikli yazıların
taşımış olduğu dinselliğin boyutlarını değerlendireceğiz. 

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Folklor, Din, Fonksiyon, Kamyon

Kaynakça

• Arabacı, F. (2006), Türk Din Sosyolojisi: İmkân ve Sorunlar, Ankara: Platin Yayınları.
• Aydınalp, H. (2012), Gerede’de Dini Hayat, İstanbul: Gerede Belediyesi Kültür Yayınları.
• Aktunç, H. (2000), “Türk’ün Otomobille İmtihanı”, Cogito Sayı: 24, s. 159-176.
• Akgül, M. (2001), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Değişme; Yaşama Pratiği, Kültür ve Din İlişkisi”, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi Cilt: 1, Sayı: 1, s. 225-234.
• Aydın, M. (2014), Sistematik Din Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap.
• Akyüz, N, Çapçıoğlu, İ. (2008), Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Aylan, G. (1981), Ömür Biter Yol Bitmez: Taşıt Edebiyatı & Taşıt Folkloru, İstanbul: May Yayınları.
• Arslan, M. (2015), “Kutsal ve Seküler Arasında: Hıdrellez ve Türbe Kültleri Çevresinde Gelişen Eğlence Kültürü”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: V, Sayı: 10, s. 91-104.
• Bayyiğit, M. (2013), “Din Sosyolojisinin Doğuşu ve Gelişimi”, Din Sosyolojisi, (Edit: Mehmet Bayyiğit), Konya: Palet Yayınları.
• Başgöz, İ. (1996), “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu), (Edit: Özkul Çobanoğlu, Metin Özarslan), Folkloristik: Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Ankara: Feryal Matbaacılık.
• Başgöz, İ. (2005), “Ömür Biter Yol Bitmez”: Bir İletişim Olayı Olarak Taşıt Yazıları”, Türk(iye) Kültürleri, (Edit: Gönül Pultar, Tahire Erman), Ankara: Tetragon Yayınları.
• Bascom, W. R. (2005), “Folklorun Dört İşlevi”, (Çev: Ferya Çalış), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Edit: M. Öcal Oğuz, Selcan Gülçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Berger, P. L., Berger, B., Kellner, H. (1985), Modernleşme ve Bilinç (Çev: Cevdet Cerit), İstanbul: Pınar Yayınları.
• Berger, B. (2000), Kutsal Şemsiye, (Çev: Ali Coşkun), İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Bird, J. (2015), Din Sosyolojisi Nedir, (Çev: Abdulvahap Taştan, M. Derviş Dereli), İstanbul: Lotus Yayınları.
• Bozkurt, N. (1994), “Eğlence”, TDV İslam Ansiklopedisi Cilt: 10, 483-488.
• Çınar, A. (2005), “Din, Ahlak ve Gelenek”, Muhafazakâr Düşünce Cilt: 1, Sayı: 3, s.473-488.
• Çiftçi, A. (1999), Toplum Bilimi Yazıları, İzmir: Anadolu Yayınları.
• Davis, W. (2004), “Din Sosyolojisi”, (Çev: İhsan Çapcıoğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 45, Sayı: 2.
• Dundes, A. (2005), “Folklor Nedir?”, (Çev: Gülay Aydın), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Edir: M. Öcal Oğuz, Selcan Gülçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Dundes, A. (2003), “Halk Kimdir?”, (Çev: Metin Ekici), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, (Edit: Gülin Öğüt Eker, Metin Ekici, M. Öcal Oğuz, Nebi Özdemir), Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Durkheim, E. (2005), Dini Hayatın İlkel Biçimleri (Çev: Fuat Aydın), İstanbul: Ataç Yayınları.
• Efe, A. (2013), Dini Gruplar Sosyolojisi, İstanbul: Dönem Yayıncılık.
• Ergüven, M. (2000), “Çağdaş Kentauros”, Cogito Sayı: 24, s. 133-140.
• Erkan, E. (2016), “Suriyeli Göçmenler ve Dini Hayat: Uyum, Karşılaşma, Benzeşme Gaziantep Örneği”, İlahiyat Akademi Dergisi Sayı: 4, s. 1-35.
• Freund, P. M. (1996), Otomobilin Ekolojisi, (Çev: Gürol Koca), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Günay, Ü. (2011), Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Günay, Ü. (1996), Din Sosyolojisi Dersleri, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Güngör, E. (1990), Türk Kültürü ve Milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1981), “Eğlencenin Sosyal ve Psikolojik Yönü”, Türk Edebiyatı 94, s. 14-16.
• Güneş, S. (2012), “Türk Toplumu ve Otomobil”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi Sayı: 25, s. 213-230.
• Giddens, A. (2012), Sosyoloji, (Çev: Cemal Güzel), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Hikmet Tanyu, (1973), “Dini Folklor Veya Dini-Manevi Halk İnançlarının Çeşit Ve Mahiyeti Üzerinde Bir Araştırma 1”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 21, Sayı:1, Sayfa: 123-142.
• Kehrer, G. (1987), “Din Sosyolojisi”, (Çev: M. Emin Göktaş), Din Sosyolojisi, (Edit: Yasin Aktay, M. Emin Köktaş, Ankara: Vadi Yayınları.
• Kepel, G. (1992), Tanrının İntikamı, (Çev: Selma Kırmız), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kılıç, R. (2013), “Din ve Kültür İlişkisi Üzerine Felsefi ve Teolojik Bir Değerlendirme”, Geçmişten Günümüze Giresun’da Dinî ve Kültürel Hayat Sempozyumu-1, (Edit: Mehmet Fatsa), Giresun: Giresun İl Özel İdaresi Kültür Serisi-2.
• Kierkegaard, S. (2009), İroni Kavramı Sokrates’e Yoğun Göndermelerle, (Çev: Sıla Okur), Ankara: İmge Kitabevi.
• Kirman, M. A. (2005), “Din ve Eğlence Kültürü: KSÜ İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mezuniyet Gecesi Hakkında Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: III, Sayı: 6, s. 17-42.
• Kirman, M. A. (2010), Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi, Ankara: Birleşik Yayınları.
• Kirman, M. A-Özbolat, A. (2017), “Din, Kutsal ve Seküler”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 17, Sayı: 2, s. 19-41.
• Korlaelçi, M. (1993), “Din-Kültür İlişkisi”, Felsefe Dünyası 8, s. 35-47.
• Marshall, G. (1999), Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Osman Akınbay-Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mardin, Ş. (2004), Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991), Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• McRoberts, O. M. (2014), “Dünyevi mi Yoksa Öte-Dünyevi mi: Kent Dini Bölgesinde “Aktivizm””, Din Sosyolojisi El Kitabı, (Edit: Michele Dillon), (Çev: Hüsamettin Arslan), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Okumuş, E. (2008), Din Sosyolojisi, Ankara: Maarif Mektebi.
• Özbolat, A. (2017), “Postmodern Dünyada Din: Yaygınlaşan Dinsellik, Yüzeyselleşen Dindarlık”, İslami Araştırmalar XXVIII/3, s. 265-278
• Özdemir, N. (2017), Kültür Bilimi ve Yönetimi, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Pervanchon, M. (2000), “Beden İçi Başka Bir Yer ve Başka Bir Zaman”, Cogito Sayı: 24, s. 141-150.
• Raban, “J. (2000), “Otomobil: Benliğin Yansıması”, Cogito Sayı: 24, s. 139-140.
• Schwarz, F. (1997), Kadim Bilgeliğin Yeniden Keşfi, (Çev: Ayşe Meral Aslan), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Sezen, Y. (2011), Kültür ve Din: Türk İslam Örneği, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Solmaz, B. (1996), “Dinin Toplum ve Kültür Üzerine Etkileri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı: 6.
• Solmaz, B. (2012), “Eğitim ve Din”, Din Sosyolojisi El Kitabı, (Edit: Niyazi Akyüz-İhsan Çapcıoğlu), Ankara: Gündüz Yayıncılık.
• Turhan, M. (1987), Kültür Değişmeleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Utley, F. (2005), “Folklorun Tanımı”, (Çev: Tuba Saltık Özkan), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Edit: M. Öcal Oğuz, Selcan Gülçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Vural, M. (2003-2004), “Gelenek ve Dinlerin Aşkın Birliği”, Doğu-Batı, Sayı: 25, s. 161-175.
• Vergin, N. (1977), “Toplumsal Protesto ve Dinsel Hareketler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası Cilt: 37, Sayı: 1-4, s. 99-123.
• Wach, J. (1995), Din Sosyolojisi, (Çev: Ünver Günay), İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Williams, R. R. (2012-1), “Tanrı’ya Yer Verme: İşte, Evde ve Eğlencede Yaşayan Din”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: XIV, Sayı: 25, s. 211-235.
• Weber, M. (1999), Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev: Zeynep Gürata), Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Weber, M. (2012), Din Sosyolojisi, (Çev: Latif Boyacı), İstanbul: Yarın Yayınları.
• Yılmaz, A. (2018), “Araba Arkası Yazılar Ve Folklorun Beş İşlevi”, Millî Folklor Cilt: 30, Sayı: 118, s. 48-62.
• Yücel, T. (2000), “Otomobil ve İnsanbiçimsellik”, Cogito 24, s. 151-153.
• Zuckerman, P. (2006), Din Sosyolojisine Giriş, (Çev: İhsan Çapçıoğlu-Halil Aydınalp), Ankara: Birleşik Kitabevi.