el-Elbânî’nin Buhârî Tenkitleri

Yıl 2019, Sayı: 2, 215 - 236, 30.09.2019

Hikmetullah Ertaş

Öz

Muhammed b. İsmâil el-Buhârî‘nin
(ö.256) el-Câmius-sahih’i, telif edildiği dönemden itibaren büyük bir
itibar kazanmıştır. Kur’an’dan sonra en çok güvenilen kitap diye şöhret bulmuş,
onunla ilgili olarak Nesâî(ö. 303), rivayetlerinin sahih, onlarla amelin vacip
olduğu hususunda ümmetin icmâ ettiğini aktarmıştır. Buna mukâbil Dârekutnî (ö. 385), Ebû Zer el-Herevî (ö.434), İbn
Hazm (ö.456), İbn Abdi’l-berr (ö.463), Ebû’l-Velîd el-Bâcî (ö.474) ve daha pek
çok kişi ise el-Câmiu’s-sahîh’ (râvilerin)
i tenkid etmiştir. Bunlarda biri de Nâsiruddin el-Elbânî’dir (ö.1999). Elbânî,
İrvâu’l-ğâlîl fî tahrîci ehâdîsi menâris-sebîl, Silsiletu’l-ehâdîsid-da’îfe
ve’l-mevzû’a ve eseruhe’s-seyyia fi’l-umme eserleri başta olmak üzere
çalışmalarında Buhârî’yi tenkit etmiş, bazı hadislere zayıf hükmünü vermiştir.

Bu makalede El-Elbânî’nin “sahih
değildir” diye tenkit ettiği Buhârî ravilerinden/rivayetlerinden iki (2)
rivayet ele alınmıştır.  Burada
Elbânî’nin tenkit biçimi, tenkit gerekçesi ile dayandığı referansları etraflı
biçimde ele alınarak sözkonusu rivayete yöneltilmiş diğer tenkitler/rivayetin
savunuları ile mukayase edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Buhârî, el-Câmius-sahih, Elbânî, Tenkit

The Criticism of al-Albani to Bukhari

Öz

Since the time when the vaporium
Muhammed b. Ismail al-Bukhari’s Camius Sahih was copyrighted, it gained a great
reputation.  He found fame as the most
trusted book after the Quran, and explained that the ummah agreed with him that
the narratives of Nesai were authentic and that they were deeds. On the other
hand Darekutni (d. 303), Ebu Zer al-Herevi(d. 434),Ibn
Hazm (d. 456), Ibn Abdi'l berr (d. 463), Ebu'l Velid al Baci (d. 474)  and many other people have criticized al
Camius Sahih. Albani Irva'ul-ğalil fi tahrici ehadisi menari’s-sebil,
Silsuletu’l-ehadis’d-dâife ve'l mevzua and eseruhasseyyia fi'l -umme works,
especially in his work criticized Bukhari and gave some Hadith weak judgment.

In this article, two samples of Bukhari
narrative and narrations that Albani criticized as "not real
authentic" are examined. Here, Albani's critique form, the references on
which it is based on the grounds of criticism are discussed in detail and other
criticisims directed to this rumor are compared. 

Anahtar Kelimeler

Bukhari, el Camius-Sahih

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. (2001), Müsned, thk. Şuayb el-Arnavûd- Adil Mürşid, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Bağavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ. (1983), Şerhu’s-sünne, thk. Şuayb el-Arnavûd- Muhammed Züheyr, Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî.
• Bağavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ. (1997), Meʿâlimü’t-tenzîl, Y.y: Dâru Tîbe.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. (1989), es-Sünenü’s-sağîr, thk. Abdulmu’tî Emin Kal’acî, Pakistan: Câmiatü’d-dirâsâti’l-İslâmîyye.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. (1991), Ma’rifetü’s-sünen ve’l-âsâr, thk. Abdulmu’tî Emin Kal’acî, Pakistan: Câmiatü’d-dirâsâti’l-İslâmîyye.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. (2003), es-Sünenü’s-kübrâ, thk. Muhammed Abdulkadir Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Bilen, Mehmet. (2004), İbn Hacer’in Buhari’ye Yöneltilen İtirazlara Verdiği Cevaplar, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el-Cu‘fî. (1422/2001). el-Câmiu’s-sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır enNâsır. Yy: Dâru Tûki’n-Necât.
• Ebû Abdirrahmân en-Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en-Nesâî. (1396), ed-Du’afâ ve’l-metrûkûn, thk. Muhammed İbrahim, Haleb: Dâru’l-Va’y.
• Ebû Ahmed el-Cürcânî, Ebû Ahmed Abdullâh b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî. (1997), el-Kâmil fî duʿafâʾi’r-ricâl, thk. Adil Ahmed-Ali Muhammed, Beyrut: Kütübi’l-İlmiyye.
• Ebû Bekr en-Nesâî, Ebû Bekr Ahmed b. Ebî Hayseme Züheyr b. Harb. (2006), et-Târîhu’l-kebîr, thk. Salih b. Fethî, Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse.
• Ebû Hafs el-Bağdâdî, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed b. Osmân el-Bağdâdî. (1999), Zikru men ihtelefe’l-ʿulemâʾ ve nukkâdü’l-ḥadîs fîhi, thk. Hammâd b Muhammed, Riyad: Mektebetü Advâi’s-Selef.
• Ebu Ya’lâ, Ahmed b. Alî b. el-Müsennâ et-Temîmî el-Mevsılî, (1984), el-Müsned, thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî, Dımaşk: Dâru’l-Memûn li’t-Turâs.
• Ebu’l-Velîd el-Bâcî. (1986), , et-Ta’dîl ve’t-tecrîh limen harrece lehu’l-Buhârî fi’l-Câmi’i’s-sahîh, thk. Ebu’l-Lübâbe, Riyad: Dâru’l-Livâ.
• ed-Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân. (1416), es-Suneni’l-Vâride fi’l-Fiten ve Ğavâilihâ ve’s-Sâ‘ati ve Eşrâtihâ, thk. Rıdâullâh b. Muhammed İdris el-Mubârekfûrî, Riyad: Dâru’l-‘Âsıme.
• el-Elbânî, Muhammed Nâsiruddîn. (1985), İrvâu’l-ğâlîl fî tahrîci ehâdîsi menâris-sebîl, Beyrut: Mektebetu’l-İslâmî.
• el-Elbânî, Muhammed Nâsiruddîn. (1992), Silsiletu’l-ehâdîsid-da’îfe ve’l-mevzû’a ve eseruhe’s-seyyia fi’l-umme, Riyad: Dâru’l-Ma’arife.
• Hatipoğlu, Hatipoğlu. (2006), “Nâsırüddin el-Elbânî”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: C. 32.
• İbn ‘Adî, Ebû Ahmed Abdullāh b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî.(1997), el-Kâmil fî Duafâi’r-ricâl, thk. Adil Ahmed- Ali Muhammed, Beyrut: el-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Cârûd, Ebû Muhammed Abdullāh b. Alî en-Nîsâbûrî . (1994), el-Müntekâ mine’s- süneni’l-müsnede, thk. Abdullah Ömer el-Bârûdî, Beyrut: Müessesetü’l-Kitâbi’s-Sakâfîyye.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. (1952), el-Cerh ve’ta’dîl, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî . (1379),Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, nşr. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. (1326), Tehzîbu’t-Tehzîb, Hindistan: Matbaatu Dâireti’l-Ma’ârif.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. (1973), es-Sikât, Haydarâbâd: Dâiretü’l-Maarif.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. (1993), Sahîh’i İbn Hibbân, , thk. Şuayb el-Arnavûd, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî.(1988), el-İhsân fî takrîbi sahîhi İbn Hibbân, thk. Şuayb el-Arnavûd, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî.(2009), Sünen, thk Şuayb el-Arnavûd, y.y: Dâru’r-Risâleti’l-Alemiyye.
• İbnu’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî.(1406), ed-Du’afâ ve’l-metrûkîn, thk. Abdullah el-Kâdî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Ka'bî, Ebü'l-Kâsım Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd el-Ka'bî el-Belhî. (2000), Kabûlü'l-ahbâr ve ma'rifetü'r-ricâl, thk. Ebu Amr el-Hüseynî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Koçyiğit, Talat. (1992), Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayıncılık.
• Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahman (1980), Tehzîbu’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Beşşâr Avvâd Maruf, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Moğultay b. Kılıç. (2001), İkmâlu Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Ebu Abdirrahman Adil, Ebu Muhammed Usâme, Y.y: El-Fârûku’l-Hadise.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. (1396), ed-Du’afâ ve’l-metrûkîn, thk. Mahmud İbrahim, Haleb: Dâru’l-Va’î.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî.(2005), Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lugât, nşr. Ali M. Muavvaz - Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut: Dâru‘n-Nefâis.
• Polat, Selahaddin.(1990), “Buhârî‘nin Sahih‘ine Yapılan Bazı Tenkidlerin Değerlendirmesi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 4, ss. 237-255.
• Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. (1952), el-Cerh ve’t-taʿdîl, nşr. Tabatü Meclisi Dâireti’l-Maarif, Haydarâbâd: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Şeybânî, Muhammed b. İbrahim. (1987), Hayâtü el-Elbânî ve âsâruhû ve senâ’ü’l-ulemâ aleyh, Kuveyt: Mektebetu’s-Sadavî.
• Tabarânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. (1985), el-Mu’cemu’s-sağîr, thk. Muhammed Şekûr, Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî el-Hacrî el-Mısrî. (1994), Şerhu Müşkili’l-asâr, thk. Şuayb el-Arnavûd, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Yıldırım, Enbiya Yıldırım. (1998), “Sahîhân Üzerinde İcma Meselesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 2, ss. 361-369.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dımaşkî. (1993), Târîhu’l-İslâm ve vefâyati’l-meşâhîri ve’l-a’lâm, thk. Abdusselam et-Tedmirî, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dımaşkî. (t.y.), el-Muğnî fi’d-du’afâ, thk. Nureddin Itır, Katar: İdâretu İhyâi’t-Turâsi’l-İslâmî.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dımaşkî. (1963),Mîzânu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl, thk. Ali Muhammmed, Lübnan: Dâru’l-Ma’rife.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-Dımaşkî. (1998), Tezkiretü’l-huffâz, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Zeyd b. Ali, Ebü’l-Hüseyn Zeyd b. Alî Zeynilâbidîn b. el-Hüseyn b. Alî b. Ebî Tâlib el-Alevî el-Hâşimî el-Kureşî. (1983), Müsnedü’l-İmâm Zeyd, nşr. Abdülazîz el-Bağdâdî, Beyrut.